Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: Ένοχη η Ελλάδα για τις επαναπροωθήσεις στη Μεσόγειο

17:20 8/1/2025 - Πηγή: Attiki Press

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε την Ελλάδα ένοχη για τη διενέργεια «συστηματικών» απωθήσεων επίδοξων αιτούντων άσυλο (pushbacks), διατάσσοντάς το ελληνικό κράτος να αποζημιώσει μια γυναίκα που απελάθηκε με τη βία πίσω στην Τουρκία παρά τις προσπάθειές της να ζητήσει προστασία στη χώρα. Το δικαστήριο με έδρα το Στρασβούργο επιδίκασε στην καταγγέλλουσα αποζημίωση ύψους 20.000 ευρώ, επικαλούμενο στοιχεία ότι η Ελλάδα

συμμετείχε σε παράνομες απελάσεις όταν απομακρύνθηκε η γυναίκα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σημείωσε ότι «πολλές επίσημες εκθέσεις περιγράφουν λεπτομερώς μια συστηματική πρακτική εκ μέρους των ελληνικών αρχών, σύμφωνα με την οποία οι αλλοδαποί υπήκοοι που εισέρχονταν παράνομα στο ελληνικό έδαφος προκειμένου να αναζητήσουν άσυλο στέλνονταν πίσω στην Τουρκία από την περιοχή του Έβρου και τα ελληνικά νησιά».

Βάσει των καταγγελιών και μαρτυριών ατόμων που ισχυρίστηκαν ότι υπήρξαν θύματα «επαναπροωθήσεων» στα ελληνικά χερσαία ή θαλάσσια σύνορα, οι εν λόγω αναφορές περιέγραφαν έναν αρκετά ομοιόμορφο τρόπο δράσης εκ μέρους των ελληνικών αρχών στο θέμα αυτό. Επιπλέον, στην ίδια διαπίστωση είχαν καταλήξει τόσο τα εθνικά όργανα για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και διεθνείς οργανισμοί όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης ή ακόμη και ο ΟΗΕ, του οποίου ο ειδικός εισηγητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα είχε υποστηρίξει ότι, στην Ελλάδα, οι «απωθήσεις» μεταναστών στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα ήταν πλέον ουσιαστικά συνήθης πρακτική.

Λαμβάνοντας υπόψη τον σημαντικό αριθμό, την ποικιλία και την ομοφωνία των σχετικών πηγών, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν ισχυρές ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι στην υπόθεση της καταγγέλλουσας υπήρχε μια συστηματική πρακτική «απωθήσεων» υπηκόων τρίτων χωρών, από τις ελληνικές αρχές από την περιοχή του Έβρου προς την Τουρκία.   Στην απόφαση που δημοσιεύτηκε την Τρίτη, 7 Ιανουαρίου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε επίσης ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε αντικρούσει επιτυχώς τα εν λόγω αποδεικτικά στοιχεία παρέχοντας μια ικανοποιητική και πειστική εναλλακτική εξήγηση.  Είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα καταδικάστηκε για την άσκηση της πολιτικής των pushbacks, μία πρακτική την οποία η ελληνική κυβέρνηση αρνείται κατηγορηματικά ότι χρησιμοποιεί. Πρόκειται, επίσης, για την πρώτη φορά που το δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξέτασε καταγγελία για επαναπροώθηση από τις ελληνικές αρχές, σε μία απόφαση που ο Guardian αποκάλεσε «πιθανώς πρωτοποριακή»

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), το οποίο είχε αναλάβει την υπόθεση και παρείχε νομική εκπροσώπηση στην καταγγέλλουσα, χαρακτήρισε το πόρισμα «απόφαση ορόσημο». Η γυναίκα, η οποία προσδιορίζεται με τα αρχικά της ως ARE στα δικαστικά έγγραφα, κατέθεσε την υπόθεση ενώπιον του δικαστηρίου το 2021, σχεδόν δύο χρόνια μετά την απέλασή της, τον Μάιο του 2019, επί τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Μια προηγούμενη προσπάθεια να εκδικαστεί η καταγγελία στην Ελλάδα απορρίφθηκε από εισαγγελέα εφετών στη Θράκη, με την αιτιολογία ότι η ελληνικές αρχές «ποτέ» δεν ασκούν τέτοια δραστηριότητα.

Πώς έγινε η επαναπροώθηση της γυναίκας στην Τουρκία

Το διεθνές δικαστήριο, ωστόσο, αποδέχτηκε τον ισχυρισμό ότι η πρόσφυγας, η οποία διώκεται ως καταδικασμένο μέλος του θρησκευτικού κινήματος Γκιουλέν, όχι μόνο απελάθηκε με τη βία, αλλά κρατήθηκε παράνομα πριν από την απέλαση της. Μάλιστα, αυτή έγινε υπό συνθήκες μυστικότητας, με τη γυναίκα και άλλους αιτούντες άσυλο να εξαναγκάζονται από «κομάντος» με καλυμμένα τα χαρακτηριστικά τους να επιβιβαστούν σε φουσκωτή βάρκα για να επιστρέψουν στην Τουρκία. Επικαλούμενη τα άρθρα 3 και 13 που απαγορεύουν τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, η απόφαση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ελληνικές αρχές ενήργησαν κατά σαφή παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η γυναίκα είχε καταφέρει να ανεβάσει ένα βίντεο που κατέγραφε το ταξίδι της στην Ελλάδα, μία απτή απόδειξη ότι είχε φτάσει στη χώρα, την οποία οι δικαστές έλαβαν υπόψη τους.

Η απέλασή της είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη και φυλάκισή της από τις τουρκικές αρχές με την κατηγορία ότι ήταν μέλος της «τρομοκρατικής οργάνωσης Φετουλάχ». Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει κατηγορήσει τον εκλιπόντα ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος ζούσε στις ΗΠΑ πριν από τον θάνατό του τον περασμένο Οκτώβριο, ότι βρίσκεται πίσω από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία το 2016. Η Μαρίνα Παπαμηνά, η οποία συντονίζει τη νομική μονάδα του ΕΣΠ και είχε ενεργήσει ως δικηγόρος της γυναίκας, δήλωσε ότι η απόφαση του δικαστηρίου και η αναγνώριση της παράνομης πρακτικής ισοδυναμεί με «δικαίωση για τα χιλιάδες θύματα που έχουν καταγγείλει τις απωθήσεις από τις ελληνικές αρχές στα ελληνοτουρκικά σύνορα».

«Οι ελληνικές αρχές πρέπει να σταματήσουν αυτή την παράνομη πρακτική», είπε. Όπως αναφέρει ο Guardian, στις ακροάσεις, εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης επανέλαβαν ότι η χώρα δεν πραγματοποιεί επαναπροωθήσεις, αμφισβητώντας τη γνησιότητα των στοιχείων που παρουσιάστηκαν και υποστηρίζοντας ότι οι συνοριακές πολιτικές της Ελλάδας είναι σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο. Καθώς υπάρχουν δεκάδες παρόμοιες υποθέσεις ενώπιον του δικαστηρίου του Στρασβούργου, ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου Προσφύγων, δήλωσε ότι η απόφαση της Τρίτης μπορεί να φέρει μεγάλες αλλαγές.  «Είναι εξαιρετικά σημαντική», είπε, προσθέτοντας ότι δημιουργεί προηγούμενο και θα λειτουργήσει ως «πιλοτική υπόθεση» για όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις ενώπιον του δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αφορούν ισχυρισμούς για απωθήσεις κατά της Ελλάδας.

Με πληροφορίες από Guardian