Παζάρια Ευρωπαίων - ΔΝΤ για την Ελλάδα

18:57 11/10/2013 - Πηγή: Attiki Press

του Αριστείδη Αποστόλου ([e-mail])

Τη δραματική θέση στην οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία αποτυπώνουν τις τελευταίες ημέρες -εμμέσως πλην σαφώς- εγχώριοι και διεθνείς φορείς και οργανισμοί, οι οποίοι τονίζουν την επιτακτική ανάγκη στήριξης της χώρας. Οι συγκλίνουσες απόψεις κάνουν λόγο για ζήτημα βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και για περαιτέρω ενέργειες στήριξης της ελληνικής οικονομίας.

Ωστόσο φαίνεται πως στους κόλπους της τρόικας διεξάγονται σκληρά παζάρια για τη μορφή που θα πάρει η νέα

στήριξη, με τους Ευρωπαίους να κλίνουν προς μία επιπλέον δανειακή σύμβαση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) να κάνει λόγο για ανάγκη περαιτέρω αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους (απειλώντας μάλιστα πως θα αποχωρήσει από το δανειακό πρόγραμμα στην αντίθετη περίπτωση). Βέβαια, με δεδομένο πως ακόμα δεν έχει οριστικοποιηθεί η γερμανική κυβέρνηση, τα πάντα μοιάζουν παγωμένα και ακίνητα και το μόνο που μένει είναι οι δηλώσεις αξιωματούχων, οι οποίοι προετοιμάζουν το έδαφος για τη νέα στήριξη. Την ίδια στιγμή, είναι δεδομένο πως οι όποιες αποφάσεις θα παρθούν ερήμην της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία δεν μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις που θα καθορίσουν το μέλλον της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, οι Έλληνες πολίτες δεν θα γλιτώσουν τα νέα επώδυνα μέτρα, στα οποία θα συμπεριλαμβάνονται σημαντικές φορολογικές επιβαρύνσεις, όπως φάνηκε ξεκάθαρα μέσα από σχετική έκθεση του ΔΝΤ.

Μέτρα 6,6 δισ. ευρώ ως το 2016

Μία γεύση από το τι θα επακολουθήσει τους επόμενους μήνες έδωσε η έκθεση Fiscal Monitor του ΔΝΤ που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη. Σύμφωνα με την έκθεση, θα χρειαστούν περαιτέρω μέτρα, ύψους 6,6 δισ. ευρώ στην Ελλάδα ως το 2016. Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά, τα μέτρα αντιστοιχούν στο 3,5% του ΑΕΠ και σε αυτά συμπεριλαμβάνονται έσοδα από φόρους. Αξίζει να υπενθυμιστεί πως προηγούμενη εκτίμηση του Ταμείου, τον περασμένο Ιούλιο, έκανε λόγο για δημοσιονομική προσαρμογή ύψους 4 δισ. ευρώ.

Από την πλευρά της, η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, επιχείρησε μόλις την επόμενη ημέρα από τη δημοσίευση της έκθεσης, να υποστηρίξει πως το Ταμείο δεν κάνει λόγο για νέα οριζόντια μέτρα, επικεντρώνοντας την προσοχή της στην ανάγκη βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και στις διαβουλεύσεις μεταξύ ΔΝΤ, Ευρωπαίων εταίρων και ελληνικών αρχών. Ταυτόχρονα, είπε ότι είναι πρόωρο να μιλήσουμε για μέτρα, αφού θα πρέπει να ολοκληρωθεί και να αξιολογηθεί το ελληνικό πρόγραμμα, υπογραμμίζοντας ότι το κλιμάκιο της αποστολής θα επιστρέψει στην Αθήνα στο τέλος του μήνα. Σε κάθε περίπτωση, η κα Λαγκάρντ δεν συμφώνησε με την άποψη ότι θα προταθούν οριζόντιες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις στην Ελλάδα. Το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών αντέδρασε μάλλον αμήχανα στην έκθεση Fiscal Monitor του ΔΝΤ. Στηριζόμενο σε μνημονιακά στοιχεία, υπενθύμισε τις εκτιμήσεις του προγράμματος στήριξης, ενώ υπενθύμισε πονηρά πως το Ταμείο έχει προβεί σε «εσφαλμένες παραδοχές και λανθασμένες εκτιμήσεις» για το ελληνικό πρόγραμμα κατά το παρελθόν.

Επιμένει στο κούρεμα το ΔΝΤ

Την ίδια ώρα, το ΔΝΤ αναμένει πρωτοβουλίες από τους Ευρωπαίους αξιωματούχους για το ελληνικό χρέος. Αυτό υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, η γενική διευθύντρια του Ταμείου, κα Λαγκάρντ, αναφερόμενη προφανώς στο ενδεχόμενο μίας νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, ώστε το ΔΝΤ να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τη χώρα μας. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, η εμμονή του ΔΝΤ σε νέα αναδιάρθρωση χρέους αποτελεί έναν εύσχημο τρόπο για να μπορέσει να αποχωρήσει το Ταμείο από το πρόγραμμα χρηματοδότησης της Ελλάδας. Όπως σημειώνουν, το ΔΝΤ επαναφέρει τη θέση του για νέο «κούρεμα» προκαλώντας τεχνητή σύγκρουση με την ευρωζώνη, η οποία προσανατολίζεται σε επιμήκυνση των δανείων, χωρίς όμως μείωση της ονομαστικής αξίας τους, υιοθετώντας τη θέση της Γερμανίας, η οποία είναι αντίθετη σε περαιτέρω αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Πιο συγκεκριμένα, στην προαναφερθείσα έκθεση του Ταμείου (Fiscal Monitor) αναφέρεται ότι οι προβλέψεις για το δημόσιο χρέος προϋποθέτουν ένα πρόσθετο κούρεμα (OSI) για να μειωθεί ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ στο 124% μέχρι το 2020.

Τα αυτονόητα είπε το Γραφείο Προϋπολογισμού

Την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική οικονομία αποτύπωσε το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, σε σχετική του έκθεση με τίτλο «Το δημόσιο χρέος μετά το τέλος του "μνημονίου"». Στην έκθεση αυτή, το ανεξάρτητο όργανο του Κοινοβουλίου υπογραμμίζει, χωρίς περιστροφές ή ενδοιασμούς, πως η επίτευξη και η διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος (για το οποίο η κυβέρνηση δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα, στραγγίζοντας από ρευστότητα την αγορά) «είναι σχεδόν αδύνατες πάνω σε μια εξασθενημένη οικονομία». Παράλληλα σημειώνει πως το χρέος δεν θα τιθασευτεί από τυχόν νέο δάνειο ή από τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων. Αντίθετα, στρέφεται υπέρ ενός νέου κουρέματος, τονίζοντας πως «μια οργανωμένη διαγραφή χρέους εντός της ευρωζώνης θα επιτάχυνε την ανάπτυξη, ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις και μειώνοντας την πίεση για πρωτογενή πλεονάσματα».

Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει πως η τρέχουσα δανειακή σύμβαση με την τρόικα, με όρους που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο, λήγει το 2014 (τότε θα καταβληθεί η τελευταία δόση). Από το β΄ εξάμηνο του 2014, οι πόροι που διαθέτει η χώρα δεν θα επαρκούν για να καλύψει τις υποχρεώσεις προς πληρωμή των τόκων για τα δάνεια που έχει λάβει. Ειδικότερα, δεν θα επαρκεί το πρωτογενές πλεόνασμα (το περίσσευμα φόρων πάνω από τις δαπάνες δηλαδή) για την πληρωμή των τόκων (η διαφορά μεταξύ τόκων και πρωτογενούς πλεονάσματος είναι το δημοσιονομικό κενό). Η έκθεση συνεχίζει, αναφέροντας πως το ΔΝΤ προβλέπει ένα δημοσιονομικό κενό 4,4 δισ. ευρώ προς τα τέλη 2014 και επιπλέον 6,5 δισ. ευρώ το 2015, συνολικά 11 δισ. ευρώ. Αντίθετα, η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι το κενό είναι μικρότερο, ελπίζοντας ότι θα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 2,83 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού, όπως και να διαμορφωθεί τελικά, το κενό θα πρέπει να καλυφθεί, πράγμα που μπορεί να γίνει με νέο δανεισμό, μείωση των επιτοκίων και νέα μέτρα ή με έναν συνδυασμό όλων αυτών. «Η κυβέρνηση αποκλείει νέα μέτρα», σημειώνει και εξηγεί πως το κενό διευρύνεται αν προσθέσουμε τις δαπάνες πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρεών (τότε μετονομάζεται σε χρηματοδοτικό κενό). Σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα δεν θα είναι εύκολο να δανεισθεί με λογικούς όρους από τις αγορές για να καλύψει το κενό αυτό, δηλαδή να πληρώσει τους τόκους και να αποπληρώσει ληξιπρόθεσμα δάνεια.

Η έκθεση υποστηρίζει πως μια συμφωνία για νέα δάνεια στήριξης ή και άλλες διευκολύνσεις (μείωση επιτοκίων κ.λπ.) είναι η πιθανότερη λύση με τα σημερινά δεδομένα (προβλέπονται άλλωστε στη δήλωση του Eurogroup). Παράλληλα, η ελληνική πλευρά εξετάζει το ενδεχόμενο να καλύψει μέρος του δημοσιονομικού κενού με διάφορους τρόπους εκτός δανεισμού από τους εταίρους, ένας από τους οποίους είναι η προσφυγή στις αγορές (με την τρόικα να προτρέπει σε αυτήν την κατεύθυνση). Ωστόσο, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής αναφέρει το αυτονόητο: «μια νέα δανειακή σύμβαση για το κλείσιμο του δημοσιονομικού κενού δίνει μόνον προσωρινή λύση για ένα-δύο χρόνια και αναβάλλει την αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος, που είναι ο όγκος του δημοσίου χρέους της χώρας».

Καταδικασμένο εξαρχής το Πρόγραμμα

Σε μία στιγμή λοιπόν που φαίνεται ότι ο δρόμος που έχει πάρει η Ελλάδα είναι εσφαλμένος και κατηφορικός, δημοσίευμα της Wall Street Journal αποκαλύπτει απόρρητα έγγραφα, σύμφωνα με τα οποία είχαν εξαρχής εκφραστεί έντονες διαφωνίες στους κόλπους του ΔΝΤ για τους όρους και την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος διάσωσης. Όπως αποκαλύπτεται, το πρόγραμμα ήταν καταδικασμένο να αποτύχει από την αρχή, καθώς οι πιστωτές της Ελλάδας δεν είχαν πρόθεση να μειώσουν το υπερβολικό χρέος της χώρας. Στο δημοσίευμα τονίζεται πως το ΔΝΤ συμμετείχε τελικά, παρά τις έντονες εσωτερικές διαφωνίες στους κόλπους του οργανισμού, προερχόμενες από 40 μη ευρωπαϊκές χώρες (το ένα τρίτο των μελών του διοικητικού συμβουλίου του ΔΝΤ), οι οποίες είχαν εγείρει μείζονες ενστάσεις για το ελληνικό πακέτο.

Τι έλεγαν όσοι διαφωνούσαν: Πως όλο το βάρος της επώδυνης δημοσιονομικής προσαρμογής θα έπεφτε στους Έλληνες, χωρίς να ζητείται τίποτα από τους Ευρωπαίους πιστωτές και χωρίς να υπάρχει πρόθεση μείωσης του υπερβολικού χρέους. Τότε, πολλές χώρες έκαναν λόγο ότι το ΔΝΤ ρίσκαρε την αναβολή ή μάλλον την επιδείνωση του αναπόφευκτου, δηλαδή μιας ελληνικής χρεοκοπίας, και συμπλήρωναν πως το πρόγραμμα, έτσι όπως σχεδιάστηκε, δεν στόχευσε να διασώσει την Ελλάδα, αλλά μάλλον την ευρωζώνη και τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (δηλαδή τις τράπεζες). Δυστυχώς, η εξέλιξη των πραγμάτων τούς έχει δικαιώσει.