Πώς θα χάσω κιλά και δεν θα τα ξαναπάρω: Επιστήμονας πιστεύει πως βρήκε την απάντηση

18:16 11/1/2025 - Πηγή: Attiki Press

Όλοι μας πιθανότατα γνωρίζουμε κάποιο άτομο που έχει «γρήγορο μεταβολισμό» και έτσι μπορεί φαινομενικά να καταναλώνει μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να παίρνει βάρος. Το γιατί κάποια άτομα έχουν αυτή τη δυνατότητα δεν είναι ξεκάθαρο και οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει πολλές θεωρίες για να εξηγήσουν το φαινόμενο. Όμως σύμφωνα με τον Κιθ Φρέιν, τον ομότιμο καθηγητή ανθρώπινου μεταβολισμού στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δεν υπάρχει λόγος για μακροσκελείς αναλύσεις. Αντιθέτως, πιστεύει ότι, όταν συλλογιζόμαστε το πως παίρνουμε ή χάνουμε

βάρος, πρέπει να σκεφτόμαστε απλά: Πόσες θερμίδες καταναλώνουμε και πόσες θερμίδες καίμε. «Τα επιχειρήματα εναντίον αυτού του μοντέλου ενεργειακού ισοζυγίου απλώς μας αποσπούν την προσοχή από αυτό που πρέπει να κάνουμε», εξηγεί ο Κιθ Φρέιν, που έχει αφιερώσει πάνω από μισό αιώνα στη μελέτη του ανθρώπινου μεταβολισμού.

«Δεν αρνούμαι ότι υπάρχουν γενετικοί παράγοντες στο σωματικό βάρος, αλλά απ’ όσο καταλαβαίνουμε, μεταβάλλονται ανάλογα με το πόσο τρώμε. Όχι, το πόσο καίμε. Νομίζω ότι οι άνθρωποι πρέπει να το καταλάβουν αυτό». Το νέο του βιβλίο, «A Calorie is a Calorie: The Inescapable Science that Controls our Body Weight», ο Φρέιν αναλύει την επιστήμη του ενεργειακού ισοζυγίου, η οποία θεωρεί ότι καταρρίπτει τον μύθο ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν ταχύτερο μεταβολισμό από άλλους.

Γιατί πρέπει να τρώμε λιγότερο και να κινούμαστε περισσότερο

Το μοντέλο του ενεργειακού ισοζυγίου υποστηρίζει ότι αν προσλαμβάνουμε περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνουμε, θα αποθηκεύσουμε την υπόλοιπη. Αντίστροφα, αν δαπανήσουμε περισσότερη ενέργεια από όση προσλαμβάνουμε, οι ενεργειακές μας αποθήκες θα εξαντληθούν και ως εκ τούτου το βάρος μας θα μειωθεί. Ωστόσο, η θεωρία αυτή έχει πια λιγότερους υποστηρικτές από ότι στο παρελθόν. «Οι άνθρωποι λένε ότι δεν μπορεί να είναι τόσο απλό, αλλιώς δεν θα ήμασταν στο σημείο που είμαστε», λέει ο καθηγητής Φρέιν.

Όμως δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες και οι influencers που έχουν διατυπώσει εναλλακτικές θεωρίες, καθώς πιστεύουν ότι το ισοζύγιο θερμίδων δεν αρκεί για να εξηγήσει τους λόγους πίσω από το φαινόμενο της παχυσαρκίας. Έτσι, ο καθηγητής Φρέιν αποφάσισε να προσεγγίσει κάποιες από αυτές τις θεωρίες, εξηγώντας γιατί, κατά την δική του άποψη, δεν ισχύουν.

Τέλος οι υδατάνθρακες

Ίσως, η πιο συχνή συμβουλή που δίνετε σε άτομα που θέλουν να χάσουν βάρος είναι να «κόψουν» ή έστω να μειώσουν σημαντικά τους υδατάνθρακες από τη δίαιτά τους. Το σκεπτικό είναι ότι μετατρέπονται γρήγορα σε ζάχαρη, η οποία στη συνέχεια αποθηκεύεται ως λίπος. Ως εκ τούτου, πολλά άτομα ανησυχούν για τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και ακολουθούν δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων. Ωστόσο, ο καθηγητής Φρέιν λέει: «Δεν είμαι πεπεισμένος ότι οι αυξήσεις στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι κακές για εσάς. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία γι’ αυτό, εκτός από το ότι σας κάνουν να πεινάτε ξανά πιο γρήγορα. Ενώ αν τρώτε περισσότερα ανεπεξέργαστα φρούτα και λαχανικά θα χρειαστεί περισσότερος χρόνο για να επεξεργαστούν από τον οργανισμό σας και θα σας κρατήσουν χορτάτους για περισσότερο χρόνο».

Επομένως, δεν είναι ότι οι υδατάνθρακες μετατρέπονται πιο εύκολα σε λίπος, αλλά μάλλον μας ενθαρρύνουν να τρώμε συνολικά περισσότερες θερμίδες, επηρεάζοντας την ενεργειακή μας ισορροπία. Βέβαια, ο Φρέιν δεν υποστηρίζει ότι οι συγκεκριμένες δίαιτες είναι άχρηστες, αλλά αμφισβητεί τους λόγους πίσω από την αποτελεσματικότητά τους. «Μια ανασκόπηση των δημοσιευμένων μελετών επιβεβαίωσε ότι οι δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες βοηθούν στην απώλεια βάρους λόγω της μειωμένης πρόσληψης θερμίδων και όχι λόγω των ειδικών επιδράσεων της μείωσης των υδατανθράκων», λέει.

Διαλειμματική νηστεία

Ο διαιτολόγος και παρουσιαστής του BBC Μάικλ Μόσλι, ο οποίος έχασε την ζωή του στη Σύμη το περασμένο καλοκαίρι, ήταν ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της δίαιτας 5 : 2, η οποία είναι πλέον μία από τις πιο δημοφιλής στον πλανήτη. Η δίαιτα προβλέπει κανονική διατροφή για πέντε ημέρες την εβδομάδα, αλλά «νηστεία» με κατανάλωση μέχρι 600 θερμίδες κατά τις άλλες δύο ημέρες. Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι η νηστεία εναλλασσόμενων ημερών είναι περίπου εξίσου αποτελεσματική με μια τυπική δίαιτα χαμηλών θερμίδων για την απώλεια βάρους. «Η χρονικά περιορισμένη διατροφή, η διαλείπουσα νηστεία, τόσες πολλές από αυτές τις ιδέες είναι απλώς τρόποι μεταβολής της ενεργειακής πρόσληψης: δεν αλλάζουν τη βασική αρχή της ενεργειακής ισορροπίας», δήλωσε στον Telegraph ο καθηγητής Φρέιν.

Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα είναι καταστροφικά

Τα τελευταία χρόνια, πολλοί εμπειρογνώμονες έχουν «κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου», προειδοποιώντας για την υπερβολική κατανάλωση υπερεπεξαργασμένων τροφίμων. Μάλιστα, ορισμένοι πιστεύουν ότι οι συγκεκριμένες τροφές ξεγελούν τον οργανισμό μας, χρησιμοποιώντας ιδιαίτερους συνδυασμούς χημικών ουσιών που καταφέρνουν να παρακάμπτουν τα κέντρα κορεσμού μας.

Αλλά είναι όντως έτσι τα πράγματα;

«Η πεποίθησή μου είναι ότι δεν έχουμε αποδείξεις ότι πρόκειται για κάτι άλλο εκτός από το ότι (τα υπερεπεξαργασμένα τρόφιμα) είναι πλούσια σε θερμίδες και χαμηλά σε φυτικές ίνες, και επομένως δεν μας χορταίνουν αρκετά», υποστηρίζει ο καθηγητής Φρέιν. «Το πρόβλημα είναι ότι είναι νόστιμα και μας κάνουν να θέλουμε να φάμε περισσότερα». Ως εκ τούτου, τρώμε περισσότερες θερμίδες.

Δεν είναι όλες οι τροφές ίδιες

Όσον αφορά τις θερμίδες, ορισμένα τρόφιμα έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα από ότι άλλα. Για να εξηγήσει το σκεπτικό του, ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Οξφόρδης έφερε ως παράδειγμα το ταξίδι των εξερευνητών Σερ Ranulph Fiennes και Δρ. Mike Stroud προς τον Βόρειο Πόλο, το 1992. «Ήξεραν ότι θα περνούσαν μήνες τραβώντας αυτά τα βαριά έλκηθρα και ήξεραν ότι θα ξόδευαν πολλή ενέργεια. Οπότε το ερώτημα ήταν ”πώς θα μεγιστοποιήσουμε την ποσότητα ενέργειας σε αυτές τις μερίδες;”». Το έκαναν προσθέτοντας βούτυρο σε κάθε γεύμα τους. Έτσι, αν θέλετε να χάσετε βάρος, ο Φρέιν συμβουλεύει να «κόψετε» το λίπος από τη διατροφή σας. Πάρτε το παράδειγμα του μούσλι, το οποίο ο καθηγητής Φρέιν τρώει για πρωινό. «Αν κοιτάξετε τη διατροφική ετικέτα του μούσλι και το συγκρίνετε με την granola, έχετε προσθέσει περίπου 50 θερμίδες με το δεύτερο λόγω των πρόσθετων ελαίων. Απλώς προσθέσατε θερμίδες με τη μορφή λίπους». Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι τα έλαια κάνουν το γεύμα πιο νόστιμο, αλλά στο σπίτι του καθηγητή Φρέιν, το «δεν αξίζει τις θερμίδες» είναι μια φράση που χρησιμοποιείται συχνά.

Μπορούν οι φυτικές ίνες να βοηθήσουν στη μείωση των θερμίδων;

Η θερμιδική πυκνότητα δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά κάνει καλό στο σώμα μας. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις από διάφορες μελέτες από κλινικές δοκιμές ότι η υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών σχετίζεται με χαμηλότερο σωματικό βάρος. Μπορεί να υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτό, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Φρέιν: «Ένας από αυτούς είναι απλώς ότι οι φυτικές ίνες είναι “χορταστικές”. Είναι δύσκολο να φάτε υπερβολικά όταν το πιάτο σας είναι γεμάτο από τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες. Η προσθήκη φυτικών ινών μειώνει την απορρόφηση των υδατανθράκων, του λίπους και των πρωτεϊνών από τον οργανισμό».

Η άσκηση είναι σημαντική

Σύμφωνα με τον καθηγητή Φρέιν, ο ρόλος της άσκησης στη διαδικασία απώλειας βάρους έχει κακώς υποτιμηθεί τα τελευταία χρόνια. «Υπάρχουν υπέροχες φωτογραφίες από την Οξφόρδη τη δεκαετία του 1950 με τους δρόμους γεμάτους ποδήλατα στο τέλος της εργάσιμης ημέρας». Όμως σήμερα, οι περισσότεροι άνθρωποι πηγαίνουν στη δουλειά τους με το αυτοκίνητο περνούν πολύ περισσότερες ώρες από τους προγόνους τους καθιστοί.

«Η άσκηση έχει υποτιμηθεί πολύ. Αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να διατηρήσετε το θερμιδικό σας ισοζύγιο αν δεν κάνετε κάποια άσκηση», υπογραμμίζει.  Επιπλέον, ο καθηγητής Φρέιν προειδοποιεί ότι αν προσπαθήσετε να χάσετε βάρος περιορίζοντας μόνο την κατανάλωση θερμίδων σας, τότε θα χάσετε παράλληλα και μυϊκή μάζα. Η αύξηση της μυϊκής μάζας μπορεί να σημαίνει ότι ο ρυθμός με τον οποίο χάνουμε βάρος θα είναι λίγο πιο αργός, αλλά αυτό θα μας βοηθήσει μακροπρόθεσμα.

Η μία συμβουλή του καθηγητή Φρέιν

Όσο για το ποια είναι η μία συμβουλή που θα έδινε στους αναγνώστες του, ο καθηγητής Φρέιν μας προτείνει να είμαστε όλοι πιο κυνικοί, τόσο προς τις συμβουλές που διαβάζουμε από διασήμους ή influencers, αλλά και προς τα πράγματα που μας λένε οι γνωστοί μας.  «Δεν μπορείτε να κρίνετε τον μεταβολισμό κάποιου από μία κουβέντα που είπε ή παρακολουθώντας τον να τρώει το γεύμα του», λέει. Επίσης, υπενθυμίζει την τεράστια σημασία που έχει η συστηματική άσκηση στην απώλεια βάρους, αλλά τονίζει ότι, μια στο τόσο,  είναι καλό να δίνουμε στον εαυτό μας και μία μικρή επιβράβευση.  «Δεν είναι κακό να απολαμβάνετε μια λιχουδιά πού και πού. Τελικά, όλα έχουν να κάνουν με την ισορροπία».

Με πληροφορίες από Telegraph