«Σχίσμα» για το σπίτι του μητροπολίτη στη Σύρο

21:20 17/5/2015 - Πηγή: Attiki Press

«Ιερός πόλεμος» βρίσκεται σε εξέλιξη για το ιδιοκτησιακό καθεστώς ακινήτου 550 τ.μ. με διώροφη οικοδομή στην Ερμούπολη Σύρου, που αποτελεί το Μητροπολιτικό Μέγαρο, χρησιμοποιείται περίπου επί 180 χρόνια ως κατοικία του εκάστοτε μητροπολίτη και ανακαινίστηκε πλήρως το 2000 (μαζί με το εκεί εκκλησιαστικό μουσείο), με δαπάνες της μητρόπολης, ύψους 105 εκατ. δρχ. (308.419 ευρώ).

Το μητρο­πολι­τικό μέγαρο βρίσκεται άνωθεν του Ιερού Μητροπο­λιτικού Ναού της Μεταμόρ­φω­σης του Σωτήρος (φωτογραφία) και για 180 χρόνια χρησι­μοποιείται

ως κατοικία του μητροπολίτη.

Για την κυριότητα του ακινήτου βρίσκονται «στα μαχαίρια» η Ιερά Μητρόπολη Σύρου και ο Δήμος Ερμούπολης σε μια «σκληρή» αντιδικία, που μέχρι στιγμής έχει δικαιώσει τον δήμο. Ωστόσο, τον «γόρδιο δεσμό» θα λύσει τις επόμενες ημέρες η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, όπου παραπέμφθηκε η υπόθεση, καθώς οι δικαστές του Γ” Τμήματος ΑΠ διχάστηκαν και υπήρξε οριακή διαφορά ψήφων, με τη μειοψηφία να δέχεται κάποια επιχειρήματα της μητρόπολης.

Η διαμάχη ξεκίνησε προ 7ετίας με υποβολή αγωγής από τον δήμο εναντίον της Εκκλησίας, όταν με έκπληξη η νομική του υπηρεσία (προετοιμάζοντας τις αναγκαίες πράξεις καταχώρισης στο Εθνικό Κτηματολόγιο) διαπίστωσε ότι η μητρόπολη το είχε ήδη δηλώσει στο Κτηματολόγιο ως τμήμα ενός μεγαλύτερου ακινήτου, έκτασης 744 τ.μ., που περιήλθε στην ιδιοκτησία της με χρησικτησία.

Το Εφετείο Σύρου δικαίωσε τον δήμο, αξιολογώντας ένα τεράστιο αποδεικτικό υλικό, που συμπεριλαμβάνει ιστορικά αρχεία και υλικό προηγούμενων αιώνων, αντίστοιχες συμβολαιογραφικές πράξεις και ψηφίσματα, μητροπολιτικές επιστολές του 19ου αιώνα που αναγνώριζαν ρητά τον δήμο ως ιδιοκτήτη, μαρμάρινες επιγραφές, επίσημα Βιβλία Ακίνητης Περιουσίας του 1959, μαρτυρικές καταθέσεις κ.λπ.

Συνεκτιμώντας αυτό το υλικό, σε συνδυασμό με το προϊσχύσαν βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο και τον μεταπολεμικό Αστικό Κώδικα, μαζί με ασφαλιστήρια κατά πυρκαγιάς που είχε συνάψει ο δήμος το διάστημα 1930-1972, την παραχώρηση δικαιώματος εγγραφής υποθήκης το 1972 για εξασφάλιση δανείου για έργα ύδρευσης, το Εφετείο δεν είχε καμία αμφιβολία ότι το ακίνητο ανήκει στον δήμο, που απλώς το παραχώρησε το 1833 με «άτυπη παρακλητική σύμβαση», για να χρησιμοποιείται ως μητροπολιτική κατοικία, παραμένοντας όμως ιδιοκτήτης.

Δέχθηκε, δηλαδή, ότι επρόκειτο για δωρεάν παραχώρηση χωρίς αντάλλαγμα («χρησιδάνειο»), υπογραμμίζοντας ότι το 1965 ο δήμος, λόγω οικονομικής δυσπραγίας του, θέλησε να σταματήσει τη δωρεάν παραχώρηση, ζητώντας ενοίκιο 3.000 δρχ., χωρίς να εφαρμοστεί τελικά η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, ύστερα από διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών.

Μονομερής δήλωση κυριότητας
Κομβικό σημείο αποτελεί η «μονομερής δήλωση κυριότητας» του ακινήτου που μετέγγραψε με συμβολαιογραφική πράξη το 1979, ο τότε μητροπολίτης Δωρόθεος, αξιοποιώντας ρύθμιση του Ν. 590/1977 (Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος).

Στη μονομερή δήλωση ανέφερε ότι η μητρόπολη είναι απόλυτη ιδιοκτήτρια του Μεγάρου (που βρίσκεται άνωθεν του Ι. Μητροπολιτικού Ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος) ότι το οικόπεδο ανήκε μέχρι το 1874 στον δήμο κι έκτοτε παραχωρήθηκε για να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία των εκάστοτε μητροπολιτών, υποστηρίζοντας ότι κτίστηκε με εισφορές τεσσάρων ναών της Ερμούπολης.

Ομως το Εφετείο (και η πλειοψηφία του Γ” Τμήματος ΑΠ) έκρινε ότι η μονομερής αυτή δήλωση δεν έχει καμία έννομη συνέπεια ούτε στηρίζει κυριότητα της μητρόπολης, αφού το μεγαλύτερο μέρος των εισφορών ανέγερσης του κτιρίου είχε καταβάλει ο δήμος, όπως αποδείχθηκε από διάφορα έγγραφα κι επομένως δεν καλυπτόταν η προϋπόθεση που απαιτούσε ο Ν. 590/77, να έχει δοθεί όλο το ποσό από εισφορές ναών και μονών.

Το δικαστήριο απέκρουσε ισχυρισμό της μητρόπολης ότι ο δήμος δεν μπορεί να αποκτήσει κυριότητα, γιατί το ακίνητο προορίζεται για εξυπηρέτηση θρησκευτικών σκοπών, αποτελώντας μια αδιάσπαστη ενότητα με τον ναό και το εκκλησιαστικό μουσείο. Η μητρόπολη καταλόγισε στον δήμο ότι αντιδρώντας με αγωγή επέδειξε καταχρηστική συμπεριφορά, γιατί για πολλά χρόνια αδράνησε στην άσκηση των δικαιωμάτων του, αποδεχόμενος τις πράξης νομής της στο ακίνητο, την εκτεταμένη ανάπλαση του Μητροπολιτικού Μεγάρου το 2000 με δαπάνες της (308.415€), χωρίς εναντίωση στις εργασίες.

Προσέθεσε, μάλιστα, ότι το ψήφισμα του 1965 για επιβολή ενοικίου δεν εφαρμόστηκε ύστερα από αντίδρασή της, ότι της δημιουργήθηκε εύλογη πεποίθηση πως δεν θα ασκήσει ο δήμος οποιοσδήποτε δικαίωμα διεκδίκησης του ακινήτου, προειδοποιώντας ότι τυχόν αποδοχή των απόψεων του δήμου θα έχει επαχθείς συνέπειες για τη μητρόπολη, αφού θα αναγκαστεί να αποδώσει ακίνητο που κατέχει περίπου 180 χρόνια.

Το Εφετείο και η πλειοψηφία του Γ” Τμήματος ΑΠ απέκρουσαν την επιχειρηματολογία της μητρόπολης, τονίζοντας ότι ο δήμος δεν αδράνησε, αλλά αντέδρασε αμέσως μόλις πληροφορήθηκε την κατάληψη του ακινήτου του, που έγινε αυθαίρετα και χωρίς τη θέληση του μέσω της δήλωσης της στο Κτηματολόγιο, εν γνώσει της ότι δεν είχε κανένα δικαίωμα κυριότητας.

Στην απόφαση, αφού αποκρούεται ο ισχυρισμός της μητρόπολης ότι το οίκημα κατασκευάστηκε με δαπάνες της, υπογραμμίζεται ότι η πολυδάπανη ανακαίνιση της κατοικίας δεν μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο δήμος, επειδή δεν αντέδρασε επιτρέποντας τις εργασίες, αναγνώρισε ουσιαστικά δικαίωμα κυριότητάς της.

Τονίζεται επίσης ότι οι δυσμενείς περιουσιακές συνέπειες για τη μητρόπολη είναι αποτέλεσμα δικών της αποκλειστικά επιλογών.