Τα μεγαλύτερα γλωσσικά «μαργαριτάρια»- Εσείς μιλάτε σωστά;

20:13 28/10/2016 - Πηγή: Attiki Press

Attikipress.gr |Ηλεκτρονική ενημέρωση.

Πόσες φορές αναρωτιόμαστε, αν αυτό που μόλις είπαμε σε μία συζήτηση ή κάτι που γράψαμε είναι σωστό; Μάλλον είναι αρκετές. Κάποιες φορές βέβαια τα λάθη βγαίνουν αβίαστα, γιατί πολλά από αυτά έχουν καθιερωθεί και δεν γνωρίζουμε πως χρησιμοποιούμε τη γλώσσα με λανθασμένο τρόπο.

Άλλωστε, όπως λέγεται, «όταν ένα λάθος καθιερωθεί στη γλώσσα, παύει να είναι λάθος». Στην πραγματικότητα όμως, η πάμπλουτη ελληνική γλώσσα μας έχει κανόνες, που δεν αλλάζουν.

Πολιτικοί, συγγραφείς, δημοσιογράφοι αλλά και άνθρωποι άλλων επαγγελμάτων που έχουν

ως βασικό εργαλείο τη γλώσσα, κάνουν πολύ συχνά λάθη που μας αφήνουν άφωνους.

Πάμε να δούμε, μερικά «μαργαριτάρια» που ακούγονται σε καθημερινή βάση, ώστε να τα αποφεύγουμε στο εξής:

Εν πάσει περιπτώσει: Το συναντάμε πολύ συχνά, αλλά είναι λάθος. Το σωστό είναι εν πάση περιπτώσει.

Καλύτερα ή καλλίτερα; Το καλλίτερα είναι λάθος. Αν και άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας το χρησιμοποιούν, το σωστό είναι με –υ-.

Ανέκαθεν ή από ανέκαθεν; Το σωστό είναι το ανέκαθεν που σημαίνει «από πάντοτε». Αν πούμε «από ανέκαθεν», είναι σαν να λέμε «από από πάντοτε». Το «εξ’ απ’ ανέκαθεν» που ακούμε κάποιες φορές, είναι εγκληματικό λάθος.

Παν μέτρον άριστον ή μέτρον άριστον; Το σωστό είναι το μέτρον άριστον.

Γεγονός: Είναι κάτι το οποίο έχει ήδη συμβεί, άρα δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη λέξη για το μέλλον. Το «αναμένονται συνταρακτικά γεγονότα» είναι μεγάλο λάθος.

Εταιρεία ή εταιρία; Το «εταιρία» δεν θεωρείται λάθος, σωστό όμως είναι το «εταιρεία». Παντρεύομαι και νυμφεύομαι. Μόνο οι γυναίκες παντρεύονται. Οι άντρες νυμφεύονται. Εξ απαλών ονύχων. Εδώ γίνεται μια παρανόηση, κυρίως από δημοσιογράφους. Η φράση σημαίνει «από πολύ μικρή ηλικία» ή πιο ακριβέστερα «από την βρεφική ηλικία» (επειδή τα βρέφη έχουν μαλακά νύχια). Δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση, επιφανειακή θεώρηση των πραγμάτων, δηλαδή ίσα ίσα που αγγίζουμε απαλά κάτι, χωρίς να το «σκαλίσουμε» σε βάθος. Υπέρ του δέοντος ή υπέρ το δέον; Το σωστό είναι «υπέρ το δέον». Αν βάλουμε το «δέον» στη γενική, τότε το σωστό θα είναι να πούμε «Πέραν του δέοντος». Ξύδι ή ξίδι; Το σωστό είναι «ξίδι» (η λέξη ετυμολογείται από το «οξίδιον» και όχι από το «οξύς»).

Γλείφω ή γλύφω; Πρόκειται για διαφορετικές λέξεις. Στην πρώτη περίπτωση χρησιμοποιούμε τη γλώσσα γλιστρώντας την πάνω σε μια επιφάνεια, ενώ στη δεύτερη την γλυφίδα για να λαξεύσουμε την πέτρα, ή άλλο υλικό, και να φτιάξουμε «γλυπτό».

Άρειος ή Άριος; Το σωστό είναι «Άριος» (εκ της σανσκριτικής λέξεως «arya», που σημαίνει «ευγενής»).

Κάθισα ή κάθησα; Το σωστό είναι «κάθισα» (εκ του «καθίζω»).

Οφέλεια ή ωφέλεια; Οφελώ ή ωφελώ; Τα σωστά είναι «ωφέλεια» και «ωφελώ» («ωφελώ»=κάνω κάτι καλό και χρήσιμο, ευεργετώ -γίνεται σύγχυση με το «οφείλω»=χρωστώ και την «οφειλή»=χρέος).

Αρρώστια ή αρρώστεια; Οι περισσότεροι γλωσσολόγοι δέχονται ως ορθό όρο την «αρρώστια» (και μάλιστα με τον τόνο κατεβασμένο -δηλαδή «αρρωστία»).

Γένεια ή γένια; Και τα δύο θεωρούνται σωστά. Ωστόσο, το ορθότερο είναι «γένεια». Τα «γένια» είναι η μεσαιωνική εξέλιξη της λέξεως (γένειον -> γένιον -> γένι).

Μακριά ή μακρυά; Το σωστό είναι «μακριά» (εκ του μεσαιωνικού «μακρέα»).

Δωσίλογος ή δοσίλογος; Το σωστό είναι «δωσίλογος» (εκ του αρχαϊκού ρήματος «δίδωμι»).

Προάστιο ή προάστειο; Το σωστό είναι «προάστιο».

Στίβα ή στοίβα; Το σωστό είναι «στίβα».

Συμπόνια ή συμπόνοια; Το σωστό είναι «συμπόνια».

Σάτιρα ή σάτυρα; Το σωστό είναι «σάτιρα» (εκ του λατινικού «satira»). Ο «σατυρικός» αναφέρεται στους Σάτυρους, τους φιλόμουσους και ερωτομανείς δαίμονες της ελληνικής μυθολογίας.

Διευκρίνιση ή διευκρίνηση; Και τα δυο θεωρούνται σωστά, αν και προτιμάται το «διευκρίνιση».

Το άρθρο Τα μεγαλύτερα γλωσσικά «μαργαριτάρια»- Εσείς μιλάτε σωστά; εμφανίστηκε πρώτα στο Alphafreepress.gr.