Το σώμα μας έχει δικό του χρονόμετρο

13:21 2/8/2014 - Πηγή: Espresso

ΥΓΕΙΑΤο σώμα μας έχει δικό του χρονόμετροΣάββατο, Αύγουστος 2, 2014 - 13:00

Είστε βραδινός τύπος, αλλά εργάζεστε σε πρωινή δουλειά και είστε αναγκασμένος να ξυπνάτε από το άγριο χάραμα, με αποτέλεσμα να νιώθετε όλη μέρα νυσταγμένος και κουρασμένος; Ή μήπως είστε πρωινός τύπος που εργάζεται βράδυ; Ενα αποσυντονισμένο βιολογικό ρολόι, εκτός από κόπωση και αδυναμία, μπορεί να προκαλέσει και σοβαρότερα προβλήματα, όπως -για παράδειγμα- να αυξήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου. Και αυτό διότι, παρά το γεγονός ότι η πιο προφανής λειτουργία του είναι να μας υποδεικνύει πότε πρέπει να ξυπνήσουμε και

πότε να κοιμηθούμε, στην πραγματικότητα μέσω αυτού ρυθμίζονται ο μεταβολισμός, η πίεση, η θερμοκρασία του σώματος και πολλές ακόμη παράμετροι που επηρεάζουν την καλή λειτουργία του οργανισμού.

Αίσθημα κόπωσης: Οταν ξυπνάμε διαφορετική ώρα από αυτή που ορίζει το προσωπικό βιολογικό ρόλοι μας, ο οργανισμός ενεργοποιεί τις ορμόνες του στρες, προετοιμάζοντας έτσι το σώμα για δράση. Η καρδιά ανεβάζει παλμούς, η γλυκόζη διοχετεύεται στην κυκλοφορία του αίματος προκειμένου να τροφοδοτήσει το μυϊκό σύστημα και ο εγκέφαλος καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να παραμείνει συγκεντρωμένος. Οταν αυτό συμβαίνει επί μακρά χρονικά διαστήματα, οι ορμόνες του στρες προκαλούν καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να είναι πιο ευάλωτος σε ιώσεις και να νιώθει αδύναμος.

Ρυτίδες: Ο εγκέφαλος όλων διαθέτει το δικό του ρολόι, γνωστό και ως υπερχιασματικός πυρήνας, μια περιοχή περίπου στο μέγεθος ενός κόκκου ρυζιού, στη βάση του. Το κεντρικό αυτό ρόλοι του οργανισμού αποστέλλει τα κατάλληλα σήματα, ώστε να συγχρονιστεί μαζί του και το υπόλοιπο σώμα. «Υπάρχουν κύτταρα και γονίδια που λειτουργούν σαν ρολόγια σε όλα τα μεγάλα όργανα και τους ιστούς -νεφροί, ήπαρ, ακόμη και δέρμα-, τα οποία συγχρονίζονται από το κεντρικό» εξηγεί ο χρονοβιολόγος του Πανεπιστημίου του Σάρεϊ, Σάιμον Αρτσερ. Ισπανοί ερευνητές ανακάλυψαν με τη σειρά τους ότι το ρολόι του δέρματος φροντίζει ώστε τα γονίδια που το προστατεύουν από τον ήλιο να είναι πιο ενεργά την ημέρα, ενώ τα γονίδια που ενθαρρύνουν την παραγωγή νέων δερματικών κυττάρων να εργάζονται τη νύχτα. Ο αποσυγχρονισμός του μπορεί να προκαλέσει έτσι την εκδήλωση πρόωρων ρυτίδων.

Καρκίνος: Ο αποσυντονισμός του βιολογικού ρολογιού συνδέεται με τον αποσυντονισμό του κύκλου διαίρεσης των κυττάρων, δηλαδή τη διαδικασία παραγωγής νέων κυττάρων από παλαιότερα. «Ο καρκίνος όμως εκδηλώνεται ακριβώς όταν κάτι πηγαίνει στραβά στην κυτταρική διαίρεση» εξηγεί ο νευρολόγος του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, Ακιλες Ρέντι.

Τρικ που ξεγελούν τους «δείκτες» του βιολογικού ρολογιού

Παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί να κάνει κανείς τίποτα για να αλλάξει τον γενετικό του χρονότυπο, που καθορίζει αν κάποιος είναι πρωινός ή βραδινός τύπος, υπάρχουν τρόποι ελέγχου της τάσης προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση και παράλληλα προστασίας της υγείας του, σε περίπτωση που η επαγγελματική ή η κοινωνική του ζωή επιτάσσει να λειτουργεί κόντρα στο βιολογικό του ρολόι.

Ο δυνατός φωτισμός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος μεταβολής του «δεικτών» του βιολογικού μας ρολογιού. Επομένως οι βραδινοί τύποι που είναι αναγκασμένοι να ξυπνούν νωρίς θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με πολύ φως με το που ανοίγουν τα μάτια τους. Επιπλέον, η κατανάλωση πρωινού σε φωτεινό περιβάλλον ευνοεί την έκλυση κορτιζόλης, της ορμόνης που βοηθά τον οργανισμό να ξυπνήσει. Αντίστοιχα, για να καταφέρουν να αποκοιμηθούν πιο νωρίς το βράδυ θα πρέπει να προτιμούν χαμηλό φωτισμό, αποφεύγοντας για παράδειγμα να ανάψουν το φως του μπάνιου για να βουρτσίσουν τα δόντια τους πριν από τον ύπνο.

Οι πρωινοί τύποι αντιθέτως, αν είναι αναγκασμένοι να δουλέψουν μέχρι αργά το βράδυ, θα πρέπει να παραμένουν δραστήριοι τα απογεύματα, πηγαίνοντας για παράδειγμα γυμναστήριο και κρατώντας όλα τα φώτα αναμμένα.

Πετρίνα Καλαμβοκίδη