Φον Δημητράκηδες

11:43 30/7/2013 - Πηγή: Alfa Vita

Tweet Αρθρογράφος: Κώστας Μιχαλάκης

Η παράσταση θα μπορούσα να πω είχε επιτυχία, αν κρίνω από την προσέλευση του κόσμου και τα σχόλια που ακούσαμε. Φαίνεται ότι η προσπάθεια μας, συγκίνησε και το ελληνικό κράτος σε τέτοιο βαθμό που την επόμενη μέρα έθεσε σε διαθεσιμότητα ένα από τα μέλη του θιάσου μας. Τους υπόλοιπους θα μας τιμήσει εν καιρώ…

Όλη όμως αυτή η προσπάθεια μας έδωσε την ευκαιρία να έρθουμε για ακόμη μια φορά σε επαφή με την πνευματική μορφή που λέγεται Δημήτρης Ψαθάς και την πένα του, η οποία, σύμφωνα με έναν συνάδελφο, έθιγε

σαν νυστέρι τα κακώς κείμενα, όχι μόνο της εποχής του, αλλά και διαχρονικά.

Πραγματικά, τόσο βιβλία όπως η «γη του Πόντου», «κάτω από τους ουρανοξύστες», «πέρα βρέχει», όσο και τα θεατρικά του έργα, με τα οποία καυτηριάζονται ανθρώπινοι χαρακτήρες και καταστάσεις με φλεγματικό χιούμορ, τον κατατάσσουν στις κορυφές της λογοτεχνίας μας, έστω κι αν τα διδακτικά εγχειρίδια του έχουν κλείσει ερμητικά τις πόρτες τους εδώ και πολλές δεκαετίες, με την εξαίρεση νομίζω του θρυλικού χρονογραφήματος στο ανθολόγιο του δημοτικού, όπου η μεγάλη τσάντα και το μικρό τσαντάκι της κυρίας ανοιγόκλειναν διαρκώς και έκαναν νευρικό εισπράκτορα και δικαστή συνάμα.

Ποιος όμως δεν έχει παρακολουθήσει και δεν έχει γελάσει με τη «Μαντάμ Σουσού», τον «Αχόρταγο», αλλά και με άλλα: «Ζητείται ψεύτης». «ένας βλάκας και μισός», «ξύπνα Βασίλη» και τόσα άλλα…Μέσα στην πλειάδα των έργων αυτών, ο «Φον Δημητράκης» έχει κεντρική θέση, καθώς είναι από τα πιο αγαπητά και ανεβασμένα.

Ποιος είναι ο Φον Δημητράκης; Ο Δημήτρης Χαρίτος, μιας κάποιας μόρφωσης και κοινωνικής θέσης, ζει την γερμανική κατοχή με μεγάλο φόβο, σε αντίθεση με τα περισσότερα μέλη της οικογένειας του, τα οποία συμμετέχουν στην αντίσταση με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Οι Γερμανοί τον αναγκάζουν να υπογράψει δήλωση αποκήρυξης του γιου του, να καταδώσει τους φίλους του, να φοβάται και τη σκιά του. Ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του, κι επειδή έχουν καταλάβει την αρχομανία του, του προσφέρουν ένα υπουργείο στην κατοχική κυβέρνηση, το οποίο και αποδέχεται με χαρά και προσμονή. Μάλιστα, όταν ο αδελφός του λέει ότι έχει πέσει πολύ η αξία αυτών των θέσεων, ο Δημητράκης απαντά: Τώρα είναι η ώρα να τις πιάσεις, που έχουν κατέβει χαμηλά…Αυτός είναι ο Φον Δημητράκης. Ένας άνθρωπος, ο οποίος φοβάται υπέρμετρα μπροστά στην εξουσία, δε διστάζει να γίνει δικτατορίσκος όταν αναλάβει κάποια θέση, θέτει σε κίνδυνο τη ζωή της ίδιας του της κόρης και της οικογένειας του, εκτελεί πειθήνια κάθε εντολή, έστω κι αν αυτή κοστίζει σε ανθρώπινες ζωές και προξενεί πόνο σε άλλες τόσες.

Φυσικά ο Ψαθάς πλάθει στο έργο μια σειρά από άλλους χαρακτήρες: Δοσίλογους, ιδεολόγους, απλούς αγωνιστές, ο καθένας από τους οποίους επηρεάζει την υπόθεση του έργου με τον τρόπο του. Όμως ο Φον Δημητράκης παραμένει στο κέντρο της υπόθεσης, με την τραγικότητα και κωμικότητα του…

Ξέρω, ξέρω, θα μου πείτε τώρα ότι ο Φον Δημητράκης μου θυμίζει όλους αυτούς που σπεύδουν να καταλάβουν θέσεις και θεσούλες στην περίοδο που ζούμε, που γαντζώνονται σε καρέκλες και απειλούν με ύφος χιλίων καρδιναλίων όσους τολμούν να αντιδράσουν, ενώ την ίδια στιγμή σπεύδουν να πραγματοποιήσουν μέχρι κεραίας όλες τις απαιτήσεις της κυβέρνησης και της Τρόϊκας, όσο παράλογες κι αν είναι. Πολλοί μάλιστα είναι και κωμικοί, καθώς πριν από λίγα χρόνια, πριν γραπώσουν τη θεσούλα, έλεγαν ακριβώς τα αντίθετα.

Θα μπορούσα να συμφωνήσω μαζί σας, αλλά ο Ψαθάς κατά βάθος συμπονά τον ήρωα του (όχι τη συμπεριφορά του, το πρόσωπο) και τον βάζει να παραιτηθεί, είτε από φόβο για την επερχόμενη τιμωρία, είτε από αγάπη για την κόρη του, είτε επειδή κάνει την ανάγκη φιλοτιμία. Στο σημείο αυτό διαφέρει και ο ήρωας του Ψαθά με τους σύγχρονους Φον Δημητράκηδες. Έχουν ακόμα την αλαζονεία της εξουσίας, πιστεύουν ότι όσο πιο ταπεινοί υπηρέτες είναι, όλο και πιο εύκολα θα τη βολέψουν και, το κυριότερο, δεν έχουν δει ακόμη την τιμωρία να έρχεται…

Κώστας Μιχαλάκης, Φιλόλογος

Ετικέτες: Κώστας ΜιχαλάκηςΦον Δημητράκης Tweet Share on

View the discussion thread.