Ο σχεδιασμός νέων Προγραμμάτων Σπουδών, του Βασίλη Τσάφου

08:54 24/11/2014 - Πηγή: Alfa Vita

Ο σχεδιασμός νέων Προγραμμάτων Σπουδών

Περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια πέρασαν από την περιβόητη «μεταρρύθμιση του Αρσένη», όταν σχεδιάστηκαν τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών, με βάση τα οποία έγινε η συγγραφή των σχολικών εγχειριδίων για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Και αυτά τα δεκαπέντε χρόνια αξιοποιήθηκαν, αλλά και σπαταλήθηκαν πολλά κονδύλια σε ποικίλα προγράμματα που αφορούσαν την εκπαίδευση. Σε αυτό το πλαίσιο χρηματοδοτήθηκαν και προγράμματα επιμόρφωσης και αξιολόγησης. Τόσο κατά τις περιόδους της οικονομικής «ευρωστίας» όσο και κατά τα τελευταία χρόνια, τα δύσκολα

της κρίσης. Και είναι πράγματι άξιο απορίας πώς κανείς δεν σκέφτηκε ότι μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα ανάπτυξης των Προγραμμάτων Σπουδών και χρήσης των σχολικών εγχειριδίων στην τάξη θα έπρεπε να αξιολογηθούν. Να ορισθεί δηλαδή ένα έγκυρο επιστημονικά αξιολογικό πλαίσιο και να σχεδιαστεί μια διαδικασία αποτίμησης, που θα αποτελέσει και τη βάση για την όποια αναμόρφωση. Μια διαδικασία βέβαια που προϋποθέτει μακρόπνοο σχεδιασμό, μακροχρόνια οργάνωση και εστίαση όχι τόσο στα «παραδοτέα» όσο στη στοχαστική διερεύνηση κάποιων καίριων εκπαιδευτικών ζητημάτων. Πώς για παράδειγμα αναμορφώνονται τα σχεδιαζόμενα Προγράμματα Σπουδών στο πλαίσιο της σχολικής τάξης ή πώς νοηματοδοτείται η διαδικασία ανάπτυξής τους τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους μαθητές; Ποιο προσανατολισμό επιδιώκουν να προσδώσουν στην εκπαιδευτική πράξη, σε ποιες αντιστάσεις προσκρούουν ή ποιες νέες εγείρουν αλλά και ποια προσκόμματα υψώνουν σε πιθανές καινοτομικές πρωτοβουλίες; Διερευνήσεις πολύ σημαντικές στο πλαίσιο μιας συστηματικής αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος στην προοπτική της βελτίωσής του.

Αντ’ αυτού πριν τρία περίπου χρόνια στο πλαίσιο του Νέου Σχολείου εκπονήθηκαν νέα Προγράμματα Σπουδών για την Α΄ Λυκείου. Ο σχεδιασμός μάλιστα οργανώθηκε με φορά από την κορυφή της ιεραρχίας προς τη βάση, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, οι οποίοι απλώς καλούνταν να εφαρμόσουν όσα οι ειδικοί σχεδίασαν. Ωστόσο τα νέα αυτά Προγράμματα Σπουδών υπήρχαν αρκετά καινοτομικά στοιχεία, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ενδιαφέρουσες προκλήσεις και να αναταράξουν το λιμνάζον εκπαιδευτικό τοπίο. Η προσπάθεια όμως αυτή πολύ γρήγορα εγκαταλείφθηκε, μάλλον λόγω της πολιτικής αλλαγής, και η ανάπτυξη του νέου Προγράμματος Σπουδών σταδιακά ακυρωνόταν με διορθωτικές παρεμβάσεις μέσω εγκυκλίων και νέων οδηγιών. Όταν ξαφνικά τον Σεπτέμβριο δημοσιεύτηκε από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) προκήρυξη για την δημιουργία Μητρώου «ειδικών επιστημόνων – εμπειρογνωμόνων για την εκπόνηση των Προγραμμάτων Σπουδών και των Οδηγιών για τον εκπαιδευτικό για το Γενικό Λύκειο». Οι ειδικοί αυτοί επιστήμονες - εμπειρογνώμονες, που υπέβαλαν αίτηση και επελέγησαν, κλήθηκαν ουσιαστικά εντός διμήνου να εκπονήσουν Προγράμματα Σπουδών, ώστε στη συνέχεια με την ίδια σπουδή και μάλλον με την επίσης παρωχημένη πρακτική της ανάθεσης να γίνει συγγραφή των νέων σχολικών βιβλίων. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά και σοβαρά. Παραθέτω ενδεικτικά κάποια από αυτά;

Με ποιες διαδικασίες και από ποιους ορίστηκε το παιδαγωγικό και διδακτικό πλαίσιο σχεδιασμού και ανάπτυξης των νέων προγραμμάτων σπουδών;

Με ποια κριτήρια επελέγησαν οι συντονιστές των ομάδων εκπόνησης των νέων Προγραμμάτων Σπουδών;

Ποια δεδομένα θα αξιοποιήσουν και από πού θα τα αντλήσουν οι ομάδες ειδικών-εμπειρογνωμόνων ώστε να λειτουργήσουν σε ένα πλαίσιο αλληλεπίδρασης της παιδαγωγικής θεωρίας με την εκπαιδευτική πράξη; Πώς δηλαδή θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στο θεμελιώδες αυτό παιδαγωγικό αίτημα;

Με ποιο τρόπο, αφού δεν έχει προηγηθεί η φάση αξιολόγησης, θα ληφθεί υπόψη η ίδια η εκπαιδευτική πράξη και πώς θα δοθεί η δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να διατυπώσουν την γνώμη τους; Πότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι οι εκπαιδευτικοί είναι αυτοί που βιώνουν την εκπαιδευτική πραγματικότητα και ότι ο λόγος τους έχει αξία;

Πότε θα αναγνωρίσουμε ότι σε αυτή την διαδικασία μπορεί να έχει ρόλο και ο μαθητής και θα του επιτρέψουμε να αρθρώσει και τη δική του φωνή;

Ερωτήματα προφανή, που για μια ακόμη φορά θα μείνουν αναπάντητα. Γιατί και πάλι όλα θα γίνουν με συνοπτικές διαδικασίες. Και εμείς θα ψάχνουμε τις ερμηνείες και τις αναλύσεις: Η απουσία του οργανωτικού σχεδιασμού οφείλεται στη σύγχυση που προκύπτει από την προσπάθειά της πολιτείας να καλύψει τα προβλήματα που δημιουργεί η κρίση. Στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης ανασυγκρότησης επανερχόμαστε στο δοκιμασμένο ελεγκτικό πλαίσιο, που εξασφαλίζει ο σεβασμός της ιεραρχίας...

Σαν να μην έχουμε τη δυνατότητα να προτείνουμε αλλά και να απαιτήσουμε μιαν άλλη πρακτική. Μια πρακτική που θα σημάνει και μια διαφορετική ματιά απέναντι στο σχολείο.

Βασίλης Τσάφος

Επίκουρος καθηγητής ΕΚΠΑ

Tags: προγράμματα σπουδώνΒασίλης Τσάφος