Τεχνητή Νοημοσύνη: Το καλό θα επικρατήσει. Κι οι μηχανές θα είναι ...απλώς μηχανές

08:32 7/4/2018 - Πηγή: Alfa Vita

Η Inmaculada (Inma) Martinez δεν έγινε κορυφαία επιστήμονας, επειδή οι γονείς της τής είπαν τι να σπουδάσει. Δεν δημιούργησε το πρώτο παγκοσμίως σύστημα τεχνητής νοημοσύνης στη βιομηχανία κινητής τηλεφωνίας, επειδή κάποιος της ζήτησε να το κάνει. Δεν πάντρεψε την επιστήμη με την επιχειρηματικότητα, επειδή οι γάμοι αυτού του είδους είναι της μόδας. Απλά ακολούθησε το πάθος της. Και «χορεύοντας» με την ευτυχή συγκυρία στο τέλος της δεκαετίας του 1990, κατόρθωσε να συγκαταλέγεται σήμερα στην περίζηλη λίστα των παγκόσμιων πρωτοπόρων της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) και να έχει χαρακτηριστεί από το

Fortune και το TIME ως ένα από τα κορυφαία ταλέντα της Ευρώπης για την εμπλοκή στα κοινά μέσω της τεχνολογίας. Επενδυτικός άγγελος και serial entrepreneur, έχει -μεταξύ άλλων- εξασφαλίσει τον τίτλο της «firestarter» («εμπρήστριας») από τη FastCompany για τη σπίθα που έχει ανάψει στον τεχνολογικό κλάδο.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, εξηγεί γιατί πιστεύει ότι οι ανθρώπινες δυνάμεις της «άρρητης γνώσης» και των πέντε αισθήσεων, καθώς και η δυνατότητα του ανθρώπου να κάνει αφηρημένους συλλογισμούς γα να λύσει πρωτόγνωρα προβλήματα, θα κρατήσουν τις μηχανές σε δεύτερη μοίρα (παρότι η τεχνητή νοημοσύνη τις έχει ήδη κάνει ...ειδήμονες, π.χ., στον εντοπισμό καρκινικών όγκων σε απεικονίσεις MRI). Εμφανίζεται βέβαιη ότι το αύριο βρίσκεται σε καλά χέρια, στα χέρια των δημιουργικών και παθιασμένων «centennials», όσων δηλαδή έχουν γεννηθεί μεταξύ 1995 και 2008, που είναι κοινωνικά πιο συνειδητοποιημένοι/ες και σε σημαντικό ποσοστό απέχουν από κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook.

Σε μια περίοδο που ο άνθρωπος προσπαθεί να διδάξει στις μηχανές πώς να σκέφτονται πιο «βιολογικά», η Martinez κρούει πάντως τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο ύπαρξης ρομπότ, τα οποία θα μοιράζονται τις προκαταλήψεις των δημιουργών τους. «Μετακινείσαι ένα χιλιοστό προς τα αριστερά», αναφέρει ενδεικτικά, «κι ολόκληρο το πρόγραμμα "τρέχει" λανθασμένα (υπό την έννοια της προκατάληψης)», άρα η ουδετερότητα στον προγραμματισμό είναι απολύτως απαραίτητη.

«Δεν θέλεις να έχεις μια κοινωνία που λειτουργεί με βάση προκατειλημμένους αλγορίθμους. Δεν θέλεις να έχεις μια κοινωνία, όπου (κυβερνήσεις και εταιρείες) εξορύσσουν τα δεδομένα των ανθρώπων για ίδιον όφελος και άντληση εσόδων» τονίζει. Η ίδια εξηγεί γιατί εταιρείες αδιαμφισβήτητης ισχύος, όπως η Facebook, η Google και η Amazon έχουν χάσει εσχάτως τον ύπνο τους, αλλά και γιατί αν είχε τη δυνατότητα να κάνει μία και μόνο μεταρρύθμιση παγκόσμιας εμβέλειας στον χώρο της τεχνολογίας, αυτή θα αφορούσε τον χώρο της ιατρικής περίθαλψης.

«Στο τέλος το καλό θα επικρατήσει» συνοψίζει, λέγοντας κατηγορηματικά ότι δεν ανησυχεί για το μέλλον... Συναντήσαμε την Ίνμα Μαρτίνεθ στη Σάρτζα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, στο περιθώριο του International Government Communication Forum 2018, που πραγματοποιήθηκε στις 28-29 Μαρτίου στην πόλη, υπό την αιγίδα του Σεΐχη Σουλτάν μπιν Μοχάμεντ αλ Κασίμι (Sultan bin Muhammad Al Qasimi).

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Ίνμα Μαρτίνεθ στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και την Αλεξάνδρα Γούτα ακολουθεί:

Θεωρείστε πρωτοπόρος στην τεχνητή νοημοσύνη. Πώς συνέβη αυτό;

Στην πραγματικότητα συνέβη από ευτυχή συγκυρία, από ένα παράθυρο ευκαιρίας... Στο τέλος της δεκαετίας του '90 ήμουν επικεφαλής του τμήματος ΙP Διαδικτύου μιας εταιρείας τηλεπικοινωνιών παγκόσμιας εμβέλειας και άρχισα να συνεργάζομαι με εταιρείες όπως οι Nokia, Ericsson Motorolla στο να αναπτύσσουμε αυτό που θα γινόταν το μέλλον των δεδομένων κινητής. Σε αυτές τις πρώτες ημέρες, οι υπηρεσίες κινητής ήταν πολύ άβολες και δύσχρηστες, δεν ήταν ευχάριστες στη χρήση, οπότε είδα ότι θα μπορούσαν να γίνουν εξατομικευμένες, με την αξιοποίηση της ΤΝ. Άφησα την εταιρεία, ίδρυσα μια startup στο Cambridge και δημιουργήσαμε το πρώτο σύστημα ΤΝ ολόκληρης της βιομηχανίας κινητής παγκοσμίως! (...) Σήμερα εξακολουθώ να εργάζομαι ως επιστήμονας δεδομένων. Δουλεύω πολύ με κυβερνήσεις στην ΕΕ και με το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και με επιχειρήσεις, ενώ διδάσκω στο "Imperial College". Δουλεύω με νέους επιστήμονες που αναπτύσσουν τις τεχνολογίες του μέλλοντος από κάθε άποψη και σε κάθε τομέα, κι όλες αυτές έχουν ένα στοιχείο τεχνητής νοημοσύνης.

Η άρρητη γνώση δεν μπορεί να μπει σε λέξεις, άρα πώς να περάσει στις μηχανές;

Εντοπίσατε τη χρυσή ευκαιρία στη δεκαετία του 1990. Σήμερα, ποιο είναι το "επόμενο μεγάλο πράγμα" στον χώρο της τεχνολογίας;

Το επόμενο μεγάλο πράγμα είναι το πώς θα φέρουμε την αυτοματοποίηση στην επιχείρηση και πώς θα επαναπροσδιορίσουμε τους σκοπούς των ανθρώπων. Δεν θα απολυθούν άνθρωποι και θα σας πω γιατί. Διότι η άρρητη γνώση (tacit knowledge), δηλαδή η γνώση που συσσωρεύουμε επί χρόνια, κάνοντας μια δουλειά πάνω σε κάτι, δεν μπορεί να "μπει" σε λέξεις -άρα δεν μπορώ να τη γράψω σε κώδικα για το λογισμικό της μηχανής (...) Όταν βάζεις την αυτοματοποίηση στον υπολογιστή ενός ανθρώπου (...) είναι πραγματικά εκπληκτικό, η μηχανή κάνει (…) πολλούς υπολογισμούς που το ανθρώπινο μυαλό δεν θα μπορούσε ποτέ να κάνει (χωρίς βοηθήματα), αλλά παρόλα αυτά ο άνθρωπος μπορεί να εντοπίσει πότε η μηχανή έχει κάνει κάποιο λάθος.

Αυτό συμβαίνει διότι οι άνθρωποι λειτουργούμε με αντίληψη (...) Η συνολική ευφυΐα που οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε για να λειτουργήσουμε στον κόσμο, είναι βασισμένη στην αντίληψη και η αντίληψη προέρχεται από τις άλλες πέντε αισθήσεις. Η μηχανή δεν θα μπορεί ποτέ να σκεφτεί με αφηρημένους όρους και να ερμηνεύσει την πραγματικότητα με δημιουργικούς τρόπους. Αυτό κάνουν οι άνθρωποι(...) Οι άνθρωποι στο μέλλον θα χρειάζεται να είναι πιο δημιουργικοί, γιατί το μέλλον χρειάζεται δημιουργικές προσεγγίσεις στην επίλυση προβλημάτων, και οι μηχανές θα είναι ...απλά μηχανές, στην υπηρεσία μας.

Εντυπωσιακές στον εντοπισμό καρκίνων, ανίκανες στην αντιμετώπιση αφηρημένων θεμάτων

Προσπαθούμε να κάνουμε τις μηχανές να σκεφτούν πιο ανθρώπινα, πιο "βιολογικά", και αυτό είναι πιο εύκολο στις μέρες μας, υπό την έννοια ότι πλέον έχουμε έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, μέσω του διαδικτύου και του νέφους (cloud). Εν ολίγοις υπάρχουν πολλά μοτίβα ανθρώπινων συμπεριφορών, από τα οποία οι μηχανές μπορούν να διδαχτούν, έτσι δεν είναι;

Ναι, θα μπορούσαν (...) Η βαθιά μάθηση (deep learning) είναι όμως μόνο τόσο καλή, όσο καλό είναι το άτομο που το αναπτύσσει, το άτομο δηλαδή που διδάσκει στη μηχανή να σκέφτεται βιολογικά, σαν νευρωνικό δίκτυο ενός ανθρώπου. Επειδή αυτή η διαδικασία είναι αφηρημένη, γι' αυτό η Google είχε απίστευτα προβλήματα, όποτε επιχείρησε να αναπτύξει βαθιά νευρωνική σκέψη (deep neural thinking) για πράγματα που δεν θα έπρεπε. Η βαθιά μάθηση είναι πολύ καλή για αναγνώριση εικόνας για παράδειγμα, για αυτό και είχαμε πολλή πρόοδο στην ιατρική, στον εντοπισμό καρκίνων και (στη διάγνωση) απεικονίσεων μαγνητικής τομογραφίας, σε αυτά οι μηχανές είναι εντυπωσιακές, πολύ καλύτερες από εμάς, πολύ καλύτερες από τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ωστόσο, στο να εφαρμόσουν αφηρημένη σκέψη στην επίλυση προβλημάτων ή στο ν΄ αντιμετωπίσουν θέματα αφηρημένα από τη φύση τους, εκεί οι μηχανές είναι άχρηστες.

Το μέλλον βρίσκεται πραγματικά στο να δημιουργήσουμε μηχανές που είναι προγραμματισμένες ώστε να μην είναι προκατειλημμένες (...), μηχανές που έχουν ουδέτερες προσεγγίσεις στην πραγματικότητα (...). Ένα από τα πράγματα που κάνω όταν εφαρμόζω deep learning (...) είναι το (να λέω) "ας βεβαιωθούμε ότι δεν είμαστε προκατειλημμένοι". Ξοδεύουμε μέρες επί ημερών για να διασφαλίσουμε ότι δεν είμαστε καθόλου προκατειλημμένοι στον προγραμματισμό, γιατί μετακινείσαι ένα χιλιοστό προς τα αριστερά κι ολόκληρο το πρόγραμμα "τρέχει" λανθασμένα (υπό την έννοια της προκατάληψης).

Ο κανονισμός GDPR έχει κάνει Facebook, Google και Amazon να χάσουν τον ύπνο τους

Φοβόσαστε ότι π.χ., κυβερνήσεις με οικονομική και πολιτική ισχύ, θα μπορούσαν σκοπίμως να οδηγήσουν τις μηχανές στην προκατάληψη;

Φοβάμαι ότι θα δω fake news. Υπάρχουν κυβερνήσεις που βρίσκονται πίσω από τη διάδοση πραγμάτων, τα οποία είναι πλήρως αναληθή (...) Αλλά δουλεύω επίσης με εταιρείες και κυβερνήσεις, που θέλουν πραγματικά να κάνουν το σωστό. Η ΕΕ, για παράδειγμα, έχει φέρει έναν νέο κανονισμό (σ.σ. για την προστασία και ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων), τον GDPR, που πρόκειται να τεθεί σε ισχύ στις 25 Μαΐου. Αυτή η οδηγία έχει κάνει τις Facebook, Google και Amazon να χάσουν τον ύπνο τους, διότι επί χρόνια λειτουργούσαν χωρίς καμία επιτήρηση και τώρα θα πρέπει πλέον να είναι εξαιρετικά προσεκτικές ως προς το τι κάνουν με τα δεδομένα των ανθρώπων. Βλέπω λοιπόν ένα μέλλον κατά το οποίο οι κυβερνήσεις αναλαμβάνουν ολοένα μεγαλύτερη ευθύνη στο να διασφαλίσουν ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν κάνει τα πράγματα λανθασμένα (...) Δεν θέλεις να έχεις μια κοινωνία που λειτουργεί με βάση προκατειλημμένους αλγορίθμους. Δεν θέλεις να έχεις μια κοινωνία, όπου τα δεδομένα των ανθρώπων εξορύσσονται για (...) άντληση εσόδων, που είναι αυτό που έκανε η Google στο παρελθόν (...)

Το καλό θα επικρατήσει λοιπόν...

Ναι, το καλό θα επικρατήσει. Πολλοί άνθρωποι δουλεύουμε γι΄ αυτό.

Τεχνολογικός μεγιστάνας ή κοινωνικά συνειδητοποιημένος;

Ζούμε σε μια κοινωνία όπου πολλοί γονείς θέλουν να αναθρέψουν παιδιά που θα μπορούσαν να γίνουν ο-η επόμενος-η δισεκατομμυριούχος μεγιστάνας της τεχνολογίας. Πώς μπορούμε να συνδυάσουμε την ανάγκη να έχουμε το οικονομικό όφελος από την τεχνολογία με την ανάγκη να είμαστε κοινωνικά ευαισθητοποιημένοι σχετικά με τους κινδύνους;

Οι γονείς προέρχονται από μια διαφορετική γενιά, αλλά η γενιά που σήμερα είναι έφηβοι, οι centennials, είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντες. Για αρχή είναι απίστευτα δημιουργικοί κι αγαπούν τη μάθηση. Όποτε θέλουν να μάθουν πώς κάνουν επεξεργασία ενός βίντεο ή φωτογραφιών για παράδειγμα, το μαθαίνουν μόνοι τους. Συνδέονται οn-line (...) και ξαφνικά το 12χρονο παιδί σου ξέρει πώς κάνει ταινίες (...) Είναι εκπληκτικοί στο να μαθαίνουν, αλλά ταυτόχρονα νοιάζονται για τον κόσμο, τη φύση, τα ζώα, την ανακύκλωση, ξέρουν ότι κατά κάποιον τρόπο εμείς οι ενήλικες τα έχουμε κάνει χάλια στον κόσμο και νιώθουν πως πρέπει να διορθώσουν τη ζημία. Είναι η γενιά που μπαίνει στην κοινωνία, στην εκπαίδευση, στους χώρους εργασίας θέλοντας να κάνει τα πράγματα με τον σωστό τρόπο. Και δεν μπορούν να εξαγοραστούν. Στους millennials (...) άρεσε να πηγαίνουν στη δουλειά και να έχουν όλα αυτά τα "παιχνίδια". Αυτά τα παιδιά (οι centennials), όταν πηγαίνουν σε μια εταιρεία δεν χρειάζονται "παιχνίδια", ρωτούν πού είναι η ιατρική τους κάλυψη και αν έχουν οδοντιατρική, ποιος είναι ο μέντοράς τους και τι θα μάθουν σε αυτή την εταιρεία. Είναι εντυπωσιακό! Νομίζω ότι το μέλλον είναι σε καλά χέρια. Γιατί αυτά τα παιδιά νοιάζονται, νοιάζονται να κάνουν τα πράγματα σωστά και δεν μπορούν να εξαγοραστούν με "παιχνίδια". Θέλουν να (...) βγάλουν λεφτά κάνοντας τα πράγματα που αγαπούν (...) ν΄ απολαμβάνουν το επάγγελμά τους (...) Είναι αστείο ότι όσο εμείς γινόμαστε πιο τεχνολογικοί, η νέα γενιά γίνεται πιο δημιουργική. Κι αυτό χρειαζόμαστε.

Το μέλλον λοιπόν βρίσκεται εξίσου στα χέρια της κοινωνίας των ανθρώπων και των επιχειρήσεων -όχι μόνο των δεύτερων. Άρα μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι...

Για αυτό είμαι αισιόδοξη (...) Δεν ανησυχώ για το μέλλον.

Αν είχατε τη δυνατότητα να κάνετε μία και μόνο μεταρρύθμιση στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η τεχνολογία στην Ευρώπη ή τον κόσμο, ποια θα ήταν αυτή;

Θα ήταν στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης. Νομίζω ότι ο τομέας της υγείας, όχι μόνο λόγω των πανδημιών, αλλά και εξαιτίας της ψυχικής υγείας, θα είναι ένα τεράστιο θέμα στην κοινωνία, ιδίως στην Ευρώπη. Οι πόλεις μεγαλώνουν, αποξενώνουν τους ανθρώπους περισσότερο... (...) Νομίζω ότι η φροντίδα των ηλικιωμένων θα είναι μείζον θέμα, γιατί πλέον ζούμε περισσότερο, άρα ο τομέας της ιατρικής περίθαλψης είναι πιθανώς πιο σημαντικός και από τον συνταξιοδοτικό (...).

Γιατί οι centennials δεν είναι στο Facebook;

Τι θα θέλατε να πείτε, που δεν το ρώτησα;

Νομίζω ότι οι γονείς χρειάζεται να ανησυχούν λιγότερο αν στα παιδιά τους δεν αρέσουν τα μαθηματικά, γιατί σου υπόσχομαι ότι όλα τα μαθηματικά θα τα αναλάβουν οι μηχανές. Πρέπει να αφήσετε τα παιδιά σας να εκφράσουν τα πάθη τους, να φτάσουν στα πάθη τους. Είμαι σήμερα εδώ, γιατί οι γονείς μου ποτέ δεν μου είπαν τι να σπουδάσω. Βρήκα με φυσικό τρόπο αυτό στο οποίο ήμουν καλή και έκανα όλα εκείνα τα πράγματα στη ζωή, που μου επέτρεψαν τελικά να γίνω επιστήμονας, αλλά όχι επειδή μου το είπαν οι γονείς μου. Όταν προσλαμβάνω ανθρώπους σε ομάδες ή όταν κάνω mentoring σε επιχειρηματίες, βλέπω ότι αν αγαπάς αυτό που κάνεις, βάζεις τόση προσπάθεια και επενδύεις τόσες ώρες σε αυτό, που γίνεσαι ειδικός.

Δεν είναι όμως τα μαθηματικά και ένας τρόπος να σκέφτεσαι, πέρα από την ικανότητα να υπολογίζεις; Δεν είναι χρήσιμος ο μαθηματικός τρόπος σκέψης στις δεκαετίες που θα έρθουν;

Αυτή η νέα γενιά καταλαβαίνει ήδη ότι οι μηχανές είναι απλά μηχανές. Κοιτάξτε πώς χρησιμοποιούν τα κινητά τους! Αλλά είναι πολύ έξυπνοι. Για παράδειγμα, δεν είναι στο Facebook. Βλέπεις; Δεν είναι στο Facebook! Είναι έξυπνοι, είδαν το φως. Πριν από πέντε χρόνια με ρώτησαν: "γιατί πιστεύεις ότι οι centennials δεν είναι στο Facebook;". Και απάντησα: έχουν άλλους τρόπους να τα βγάζουν πέρα με τον κόσμο. Και δείτε τώρα γιατί δεν είναι στο Facebook. Με κάποιο τρόπο η διαίσθηση πάντα λειτουργεί...

τεχνητή νοημοσύνη