Μια παραβολή και μία ιστορία για την πολιτική διαχείριση μιας κρίσης

22:27 24/3/2020 - Πηγή: Aixmi

Ξεκινώ με μία παραβολή βγαλμένη από τη φαντασία μου (και μόνο!) ως εκπαιδευτικού…

Ας κάνουμε την υπόθεση ότι κρίνω παιδαγωγικά ωφέλιμο για τους σπουδαστές μου να προσθέσω ένα ιδιαίτερα στρυφνό κεφάλαιο του βιβλίου στην εξεταστέα ύλη, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα τους εξαναγκάσω να το διαβάσουν. Όπως είναι φυσικό, εκείνοι αντιδρούν και προσπαθούν να με μεταπείσουν διαβεβαιώνοντάς με ότι θα το μελετήσουν ούτως ή άλλως, χωρίς να είναι απαραίτητο να αιωρείται από πάνω τους η δαμόκλειος σπάθη

της αποτυχίας στο μάθημα στις τελικές εξετάσεις. Μέσα μου διαφωνώ, όμως θα ένιωθα πολύ καλύτερα αν μπορούσα να μεταθέσω το βάρος μιας – ούτως ή άλλως ειλημμένης – αντιδημοφιλούς απόφασής μου στους ώμους των σπουδαστών μου.

Έτσι, σκαρφίζομαι ένα τέχνασμα. Στην ουσία, τους στήνω μία παγίδα! Τους αναγγέλλω ότι το προσεχές πρόχειρο διαγώνισμα θα είναι παράλληλα ένα τεστ εμπιστοσύνης για εκείνους. Αν συμπεριφερθούν με εντιμότητα και δεν υπάρξουν φαινόμενα αντιγραφής ή όποιες άλλες εξεταστικές παρατυπίες, θα συμπεράνω ότι είναι άξιοι εμπιστοσύνης και θα δεχθώ ως ειλικρινή την υπόσχεσή τους να διαβάσουν το κεφάλαιο έστω και χωρίς να πρόκειται να εξεταστούν σε αυτό.

Την ώρα του διαγωνίσματος, κανονίζω να χτυπήσει κάποια στιγμή το κινητό μου έτσι ώστε να αναγκαστώ να βγω για λίγο από την αίθουσα όπου κάνω επιτήρηση. Οι περισσότεροι σπουδαστές (η συντριπτική πλειοψηφία) συνεχίζουν να γράφουν χωρίς να δώσουν σημασία. Ένας-δύο «έξυπνοι», μόνο, βρίσκουν την ευκαιρία να βγάλουν έξω το βιβλίο με σκοπό την αντιγραφή. Δεν γνωρίζουν όμως ότι τα πάντα που συμβαίνουν στην αίθουσα καταγράφονται από μία κάμερα ασφαλείας που βρίσκεται σε λειτουργία…

Την άλλη μέρα αναγγέλλω περίλυπος στους σπουδαστές μου ότι πρόδωσαν την εμπιστοσύνη που τους έδειξα αφήνοντάς τους για λίγο χωρίς επιτήρηση. Έτσι, δεν τους κρίνω πλέον άξιους εμπιστοσύνης. Το στρυφνό κεφάλαιο θα περιληφθεί, τελικά, στην εξεταστέα ύλη!

Είναι περιττό να περιγράψω το αίσθημα αδικίας που βιώνουν οι συντριπτικά περισσότεροι σπουδαστές, καθώς πλήρωσαν αδιακρίτως το σφάλμα ελάχιστων επιπόλαιων συμφοιτητών τους. Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμα πιο σημαντικό: Οι περισσότεροι είχαν πράγματι την ειλικρινή πρόθεση να μελετήσουν ούτως ή άλλως το επίμαχο κεφάλαιο, και αισθάνονταν καλά με τον εαυτό τους στη σκέψη ότι η μελέτη αυτή θα ήταν προϊόν φιλομάθειας και όχι αποτέλεσμα εξαναγκασμού. Τώρα, αυτό το αίσθημα προσωπικής τιμής καταργήθηκε στην πράξη από τον ίδιο τους τον δάσκαλο. Και ίσως φτάσουν ακόμα και να μισήσουν ένα μάθημα που, αντί ηθικής ανταμοιβής, τους επιφύλαξε αναίτια τιμωρία…

Αν μεταφέραμε αναλογικά την φανταστική αυτή ιστορία από τον χώρο της εκπαίδευσης σε εκείνον της πολιτικής, θα μπορούσαμε να περιγράψουμε το τέχνασμα του δασκάλου ως εξής: Διαχείριση πολιτικού κόστους για μία αντιδημοφιλή αλλά αναγκαία πολιτική απόφαση, με μετάθεση ευθυνών στον λαό. Τονίζω την λέξη «αναγκαία» – αν θέλετε, αντικαταστήστε την με τη λέξη «αναπόφευκτη». Η παρακάτω ιστορία δεν είναι απαραίτητα προϊόν μυθοπλασίας:

Σκεφτείτε μία κυβέρνηση που, για λόγους αντιμετώπισης μείζονος εθνικού κινδύνου, βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να υποχρεωθεί να επιβάλει σοβαρούς περιορισμούς στις μετακινήσεις των πολιτών. Γνωρίζει καλά ότι αυτό είναι μέτρο εκ των ων ουκ άνευ, και έχει σχεδιάσει να το εφαρμόσει στην αρχή της επόμενης εβδομάδας. Την απασχολεί, όμως, και το πολιτικό κόστος που θα μπορούσε να έχει μία τέτοια, ευρέως αντιδημοφιλής απόφαση. Το κόστος θα μετριαστεί σημαντικά – σκέφτεται η κυβέρνηση – αν η ευθύνη του δυσβάσταχτου (αλλά απόλυτα αναγκαίου, το λέω ξανά) μέτρου πέσει, μερικώς τουλάχιστον, στους ώμους του ίδιου του λαού.

Έτσι, λίγο πριν την εκπνοή της τρέχουσας εβδομάδας, ο Πρωθυπουργός της χώρας απευθύνεται στους πολίτες και, με ύφος δασκάλου, τους ανακοινώνει ότι το ερχόμενο σαββατοκύριακο θα αποτελέσει τεστ καλής διαγωγής και εμπιστοσύνης για εκείνους. Αν συμπεριφερθούν σαν «καλά παιδιά» – που σημαίνει, αν αποφύγουν τις άσκοπες μετακινήσεις – υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αποφευχθεί η λήψη σκληρών μέτρων περιορισμού της ελευθερίας τους. Παράλληλα, περιορίζεται σε διδακτικού τύπου συμβουλές για την αποφυγή μαζικών εξόδων από την πόλη, ή συναθροίσεων σε δημόσιους χώρους όπως πλατείες, πάρκα ή παραλίες.

Θα ήταν πολύ εύκολο για την κυβέρνηση απλά να απαγορεύσει δια νόμου τις μαζικές εξόδους, κλείνοντας τα διόδια στις εθνικές οδούς για άπαντες πλην εκείνων που θα είχαν πραγματική ανάγκη να περάσουν. Επίσης δια νόμου θα μπορούσαν να απαγορευτούν όλες οι δημόσιες συναθροίσεις. Η κυβέρνηση, όμως, αφήνει μία μικρή μερίδα ανόητων πολιτών να πέσουν στην παγίδα. Και πρόθυμοι φωτογραφικοί και τηλεοπτικοί φακοί βρίσκονται εκεί που πρέπει τη στιγμή που πρέπει για να καταγράψουν ουρές αυτοκινήτων και ό,τι άλλο αναδεικνύει την ανθρώπινη βλακεία και ανευθυνότητα.

Το αποτέλεσμα αναμενόμενο: Η κυβέρνηση ανακοινώνει την επιβολή, τελικά, των σκληρών μέτρων απαγόρευσης της κυκλοφορίας, περιλαμβάνοντας ως μέρος της αιτιολόγησης της απόφασής της την ανεύθυνη στάση των ολίγων. Σημειώνεται ότι οι ανόητοι αυτοί πολίτες δεν κινήθηκαν εκτός νόμου, έστω και αν εξάντλησαν τα όρια της νομιμότητας. Τους νόμους, όμως, τους ορίζει η ίδια η Πολιτεία. Και αυτή είναι που κλείνει τους δρόμους ή τους αφήνει ανοιχτούς. Το ερώτημα είναι γιατί επέλεξε το δεύτερο…

Όσο για την συντριπτικά μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών που φέρθηκαν υπεύθυνα θέτοντας αυτόβουλα τον εαυτό τους σε περιορισμό, αυτοί μένουν με το αίσθημα της αδικίας πως «τιμωρούνται» για τις συμπεριφορές μιας θορυβώδους και ασύμμετρα προβαλλόμενης μειοψηφίας. Και το προσωπικό αίσθημα τιμής για μια αυτοθέλητη μικρή θυσία για λόγους συνείδησης μετατρέπεται μονομιάς σε αίσθημα δυσανεξίας για μία συνθήκη που κατέληξε να επιβληθεί άνωθεν, παραβιάζοντας, στην ουσία, ανοικτές θύρες…

Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση της ιστορίας μας, στην προσπάθειά της να μετριάσει το πολιτικό κόστος «κατορθώνει», τελικά, να του επιφέρει πρόσθετα βάρη δυσαρεστώντας ακόμα και πολίτες που την είχαν στηρίξει, αν μη τι άλλο για την ειλικρίνεια που απέπνεε το μέχρι τότε πολιτικό της ύφος. Τι θα ανέμεναν από εκείνη; Δύο απλά πράγματα: Πρώτον, να μην αρκεστεί σε διδακτισμούς και νουθεσίες αλλά να αυστηροποιήσει εγκαίρως τους νόμους που θα περιόριζαν τις άσκοπες μετακινήσεις προς την επαρχία, ή τις ανέμελες συναθροίσεις σε ανοιχτούς χώρους. Και, δεύτερον, να βγει να μιλήσει στους πολίτες όχι με ύφος «τιμωρητικού δασκάλου» αλλά με κατανόηση των πρωτόγνωρων δυσκολιών που καλούνται να αντιμετωπίσουν, και με προσπάθεια ηθικής εμψύχωσής τους.

Είναι διαφορετικό το να λες ξεκάθαρα στον λαό ότι «έχουμε ήδη αποφασίσει ότι από Δευτέρα θα πρέπει όλοι μας να μιμηθούμε υποχρεωτικά τους υπεύθυνους συμπολίτες μας που θέτουν εαυτούς σε αυτόβουλο περιορισμό, διότι έτσι επιβάλλουν οι τραγικές περιστάσεις που περνούμε», από το να υπονοείς ότι ο περιορισμός είναι μία μορφή «τιμωρίας» που, αν ήμασταν «καλά παιδιά», θα μπορούσε και να είχε αποφευχθεί.

Το τονίζουμε και πάλι, προς αποφυγή τυχόν παρεξηγήσεων: Ουδόλως αμφισβητούμε την αναγκαιότητα των περιοριστικών μέτρων! Αυτό που μας δυσαρεστεί είναι η επικοινωνιακή διαχείρισή τους. Και, η διαχείριση πολιτικού κόστους εν μέσω μείζονος εθνικού προβλήματος είναι ζήτημα που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς είναι δυνατό να γυρίσει μπούμερανγκ. Το διαπίστωσε με αρκούντως σκληρό τρόπο μετά το καλοκαίρι του 2018 η τότε εξουσία, με αφορμή ένα πολύνεκρο ολοκαύτωμα στην Ανατολική Αττική…

The post Μια παραβολή και μία ιστορία για την πολιτική διαχείριση μιας κρίσης appeared first on Aixmi.gr - Ειδήσεις από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο - Έκτακτη επικαιρότητα.