βιβλιοκριτική | Γ. Β. ΔΕΡΤΙΛΗΣ, Επτά πόλεμοι, Τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις, 1821-2016

16:40 25/10/2016 - Πηγή: Aixmi

εκδ. Πόλις, 2016, σελ.: 168, τιμή:14,00 €

Επτά εξωτερικοί πόλεμοι και τέσσερις εμφύλιοι σε διάστημα δύο αιώνων χαρακτηρίζουν την Ιστορία της Ελλάδας. Στο διάστημα αυτό το ελληνικό κράτος «πτώχευσε» επτά φορές, βυθίστηκε σε αντίστοιχες κρίσεις και έζησε σχεδόν συνεχώς υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο. Τα φαινόμενα αυτά δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως καινοφανή. Στην ελληνική, την ρωμαϊκή και την κινεζική αρχαιότητα,

το δημόσιο χρέος χρηματοδοτούσε τον Πόλεμο –«πατέρα πάντων». Οι αλλεπάλληλοι πόλεμοι και οι υψηλές πολεμικές δαπάνες είχαν βαρύτατες οικονομικές συνέπειες· ήταν η κυριότερη αιτία για τις έξι πρώτες πτωχεύσεις της χώρας και συνετέλεσαν κατά πολύ και στην τελευταία, την πτώχευση του 2012.

Το πλήθος των πολέμων ξαναφέρνει στο νου μας το ερώτημα: ποιους άραγε από αυτούς θα μπορούσε ενδεχομένως να αποφύγει η Ελλάδα; Η απάντηση που θα έδινε ένας αυστηρός ιστορικός είναι απλή: η Ιστορία καταγράφει αυτό που συνέβη, όχι αυτό που θα μπορούσε να συμβεί· τέτοιες αντιπραγματικές υποθέσεις δεν επιτρέπονται σε μια ιστορική συγγραφή. Ωστόσο, τα δόγματα προκαλούν τις αιρέσεις τους· και ορισμένοι αιρετικοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι αντιπραγματικές υποθέσεις βοηθούν την ιστορική κρίση. Συμπερασματικά, μια λογική διακυβέρνηση της χώρας θα μπορούσε με τη διπλωματία και με έγκαιρες συμμαχίες, αφενός να αποφεύγει ορισμένους πολέμους και αφετέρου να μετριάζει το κόστος των εξοπλισμών, κάτι που δεν ήταν στα ζητούμενα των πολιτικών.

Γεγονότα μιας Ιστορίας δύο αιώνων, βιώματα τραυματικά που απωθήσαμε βαθιά μέσα μας· ξεχασμένες χρεοκοπίες με τη σφραγίδα της αμάθειας και της δημαγωγίας· κρίσεις που μας υποδούλωσαν στην ένδεια, στις πλάνες και στο ψεύδος· πόλεμοι πολύνεκροι· εμφύλιοι αδελφοκτόνοι και απωθημένοι· γεγονότα που τα απωθήσαμε στη λήθη για να γλιτώσουμε από τη φρίκη και τις τύψεις – ενώ η μόνη κάθαρση θα ήταν η μνήμη και η επίγνωσή τους. Ας ανοίξουμε τα μάτια και την ψυχή μας στην Ιστορία, που εξορίζει τη λήθη και φέρνει την Α-λήθεια. Από τα αίτια της κρίσης, το βιβλίο του Γ. Β. Δερτιλή, – ομότιμου καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών-, αναζητεί τα βαθύτερα: αυτά που ξεριζώνονται δυσκολότερα γιατί είναι γερά ριζωμένα στη νεοελληνική Ιστορία. Αν οι έλληνες πολίτες γνώριζαν τα σφάλματα που οδήγησαν στις έξι πρώτες πτωχεύσεις της Ιστορίας μας, θα είχαμε αποφύγει την έβδομη. Αν οι έλληνες πολιτικοί γνώριζαν τα σφάλματα που οδήγησαν στους εμφυλίους πολέμους της Ιστορίας μας, θα είχαν αποκηρύξει τις εμφυλιοπολεμικές τους δημαγωγίες.

Ο Γ. Β. Δερτιλής, στο τελευταίο βιβλίο που γράφει, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει, επισημαίνει ότι η εμφυλιοπολεμική δημαγωγία οδηγεί σε δικτατορία με κουρελιασμένο μανδύα ψευδοκοινοβουλευτισμού. Βαριά η λέξη, αλλά όχι άδικη. Είναι άραγε ασήμαντες οι ανοησίες και οι ψευτιές των «εκπροσώπων του Λαού» που παρελαύνουν στις οθόνες; Είναι μήπως τυχαίοι οι ψευτοδιαξιφισμοί και οι αλληλοκατηγορίες, τα σκισμένα μνημόνια, οι ελαστικές συνειδήσεις και τα ανύπαρκτα ή ψευδή «πόθεν έσχες»; Και είναι περίεργο που οι μισοί τουλάχιστον Έλληνες έχουν υποβάλει την παραίτησή τους ως ψηφοφόροι και ως πολίτες και αφήνονται στο έλεος των φαύλων, ανικάνων, αμορφώτων και ανοήτων ανθρώπων που ψηφίζουν τους νόμους του εκάστοτε αφέντη-πρωθυπουργού;