OENO: «Όλα τα πλοία εν κινήσει»

07:04 12/5/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Σημαντικός αριθμός προσφύγων πολέμου από τα νησιά του Αιγαίου στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε άμεση σχέση με τα ναυτεργατικά επαγγέλματα. Έτσι μετά τη φυγή τους από την κατεχόμενη Ελλάδα, μπήκαν στις υπηρεσίες των συμμαχικών δυνάμεων με τρείς τρόπους, σε σχέση πάντα με τη θάλασσα.

Άλλοι στελέχωσαν τα «κουρσάρικα» τα καΐκια των ειδικών αποστολών στο Αιγαίο, άλλοι στελέχωσαν το Πολεμικό Ναυτικό και άλλοι την ποντοπόρο ναυτιλία τα εμπορικά πλοία που είχαν

σημαντικό ρόλο στον ανεφοδιασμό των μαχόμενων δυνάμεων. Εκτός αυτών που προήλθαν από το προσφυγικό ρεύμα, υπήρχε σημαντικό δυναμικό, που ο πόλεμος το βρήκε εν πλω εκτός Ελλάδας. Σε αυτή την κατηγορία θα αναφερθούμε σήμερα και στο σημαντικό ρόλο της Ομοσπονδίας Ναυτεργατικών Οργανώσεων Ελλάδας (ΟΕΝΟ).

Εκτός από τα συνδικαλιστικά επιτεύγματα της ΟΕΝΟ για τα οποία θα χρειαστεί άλλου είδους αφιέρωμα, η συμβολή της με το πειθαρχημένο δυναμικό της στις νηοπομπές της περιόδου εκείνης ήταν ανεκτίμητη.

Αναδημοσιεύουμε απόσπασμα από συνέντευξη της μη ευρισκόμενης πια στη ζωή, Καλλιόπης Πυθαρούλη, συζύγου του ειδικού γραμματέα της ΟΕΝΟ, Μανώλη Πυθαρούλη. Η κ. Πυθαρούλη γεννήθηκε στις ΗΠΑ, υπήρξε μέλος του Κ.Κ. ΗΠΑ και δημοσιογράφος στην εφημερίδα Ελληνοαμερικανικό Βήμα. Η συνέντευξή της περιέχεται στο βιβλίο «Εργατικές ιστορίες – συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα από το 1920-1967» (εκδόσεις Bux συγγραφέας Νάσος Μπράτσος, ISBN13 9789607939005).

Καλλιόπη Πυθαρούλη

«Περίπου 20.000 ήταν οι ποντοπόροι ναυτεργάτες που ο πόλεμος τους βρήκε μακριά από την Ελλάδα. Πολλοί από αυτούς ήταν αντιφασίστες, κομμουνιστές, συνδικαλιστές, υπήρχε δηλαδή μία εμπειρία. Έριξαν το σύνθημα «όλα τα πλοία εν κινήσει» για να ενισχυθεί ο αντιφασιστικός αγώνας. Με τους αγώνες τους στο τέλος του πολέμου είχαν βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας τους και τους μισθούς στο επίπεδο των Αμερικάνων ναυτεργατών. Από τελευταίοι που ήταν έγιναν δεύτεροι.

Έγιναν όλοι στελέχη στο χώρο τους, ίδρυσαν την ΟΕΝΟ στο Κάρντιφ. Πριν από αυτό πρέπει να τονίσουμε τη σημαντική παρουσία του Νίκου Καραγιάννη, που ήταν βετεράνος του ισπανικού εμφυλίου, είχε και τραύμα, δύο δάχτυλα κομμένα. Από την Αλεξάνδρεια άρχισε να δημιουργεί τις επιτροπές καραβιών και λιμανιών, ήταν τα κύτταρα δουλειάς μέσα στα καράβια, να φανταστείτε έπαιρναν δική τους κουβέρτα, κουτάλι και πιρούνι στο καράβι, δούλευαν σαν τα κτήνη.

Οι επιτροπές προηγήθηκαν της ΟΕΝΟ, ήταν η βάση της δημιουργίας της. Ένα από τα μέτωπα πάλης ήταν να τρώνε οι ναύτες κάθε πρωί ένα αυγό, όπως έκαναν και οι αξιωματικοί.
Ο σύζυγός μου που πρωτοστατούσε, κοιμόταν με ένα μαχαίρι κάτω από το μαξιλάρι, γιατί πολλές φορές οι καπεταναίοι ήταν και εφοπλιστές και είχανε μπράβους που δέρνανε, αλλά έριχναν και στη θάλασσα. Υπήρχε οργανωμένη τρομοκρατία.

Το 1943 στο Κάρντιφ πήγε μία ομάδα ναυτεργατών (Αντώνης Αμπατιέλος, Βασίλης Μπεκάκος, κλπ) και κάνοντας διάφορες συσπειρωτικές κινήσεις έγινε η ΟΕΝΟ με διαδική προεδρία (ένας για τους αξιωματικούς και ένας για τα κατώτερα πληρώματα). Όταν μία επιτροπή ξεμπάρκαρε , βοήθαγε και τα άλλα καράβια, υπήρχε δηλαδή μεταβίβαση εμπειρίας και αλληλεγγύη.
Ο καπετάνιος μέχρι τότε ήταν ο θεός του πλοίου, είχε δικαίωμα ακόμα και να εκτελεί. Στην Αγγλία δεν υπήρχε Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας γιατί ο χώρος αυτός ανήκε στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολεμικού Ναυτικού και οι συνδικαλιστές ναυτεργάτες πέρναγαν από στρατοδικεία.

Όλες αυτές τις άθλιες συνθήκες η ΟΕΝΟ τις πολέμησε. Από την πλευρά των αντιπάλων ήταν οι εφοπλιστές, οι αστυνομίες, οι νάρκες, ο πόλεμος, ακόμη και οι φουρτούνες γιατί τα ελληνικά καράβια ήταν σάπια.
Υπήρχαν περιπτώσεις που κατέβαιναν με τις σωσίβιες λέμβους για να γλιτώσουν και ανακάλυπταν ότι δεν υπήρχαν τα προβλεπόμενα από το νόμο (πχ τρόφιμα).
Πέθαναν πολλοί και έτσι οι εφοπλιστές έγιναν αυτοί που έγιναν.

Οι ναυτεργάτες έδωσαν αυτές τις μάχες χωρίς το βασικό τους όπλο, την απεργία, αφού έπρεπε να είναι όλα τα πλοία εν κινήσει.

Από τους 20.000 το 25% σκοτώθηκε και το 25% έμειναν τρελοί ή ανάπηροι από τους βομβαρδισμούς.
Πολλές απώλειες οφείλονται στο ότι τα πλοία ήταν παλιά και έμεναν πίσω από τη νηοπομπή, εύκολη λεία για τα υποβρύχια και τα στούκας.
Όταν έγινε η απόβαση στη Νορμανδία, είχε ζητηθεί από τα ελληνικά καράβια να πάνε εκεί επειδή ήταν παλιά για να τα βουλιάξουν και πάνω τους να δημιουργήσουν πλατφόρμες που θα διευκόλυναν την απόβαση. Ήταν τόσοι οι εθελοντές που τελικά έγινε κλήρωση».

Διαβάστε στο ert.gr κάθε μέρα λίγο μετά τις 7πμ:

Σάββατο 13 Μαΐου: Πρόσφυγας πολέμου το 1942 στην Αβησσυνία – Συνέντευξη της Ελευθερίας Πορτέλλου – Φράγκου

Κυριακή 14 Μαΐου: Αντιστασιακές δράσεις στην κατοχική Χίο – Η μαρτυρία του ΕΑΜίτη Δημήτρη Κουσκουσάκη

Συγκεντρωτικά όλοι οι κύκλοι του αφιερώματος στην ανάρτηση: Aναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr