«Αναπνέει», κάθε δύο λεπτά, το ηφαίστειο Κολούμπος κοντά στη Σαντορίνη

14:49 13/4/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Την ερευνητική υπόθεση ότι, ένα ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο «αναπνέει» κατά τη διάρκεια της ενεργητικής του φάσης επιβεβαίωσαν επιστήμονες από την Ελλάδα και την Ιταλία, που εστίασαν το ενδιαφέρον τους στον Κολούμπο.

Το συγκεκριμένο ηφαίστειο που βρίσκεται επτά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης και σε βάθος 500 μέτρων, θεωρείται ένα από τα πιο ενεργά και επικίνδυνα της Μεσογείου. Μελέτες έδειξαν ότι στέλνει βίαιες εκροές

ρευστών και αερίων κάθε περίπου δύο λεπτά, σαν να αναπνέει.

Επικεφαλής της μελέτης ήταν ο Έλληνας επιστήμονας, Ευάγγελος Μπακάλης, του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου της Μπολόνια. Επιπλέον, στην έρευνα συμμετείχαν ο επίκουρος καθηγητής, Θεόδωρος Μερτζιμέκης από το Τμήμα Φυσικής και η επίκουρη καθηγήτρια, Παρασκευή Νομικού από το Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Οι ερευνητές, με τη βοήθεια τηλεκατευθυνόμενων ρομπότ βαθιάς θάλασσας, εξοπλισμένων με ευαίσθητους αισθητήρες τελευταίας τεχνολογίας, κατέγραψαν και ανέλυσαν τη θερμοκρασία και την ηλεκτρική αγωγιμότητα των ρευστών, τα οποία εξέρχονται βίαια από το υδροθερμικό πεδίο που βρίσκεται μέσα στο βυθό του κρατήρα του Κολούμπου.

Κατά την ενεργητική και την αδρανή φάση του ηφαιστείου, το οποίο είχε βρεθεί σε σχεδόν εκρηκτική κατάσταση τα καλοκαίρια του 2010 και του 2011, αναδείχθηκαν συγκεκριμένα μοτίβα δραστηριότητας.

Από τις έρευνες διαπιστώθηκε ότι, σε περιόδους αδράνειας, η θερμοκρασία εντός του κρατήρα του Κολούμπου παραμένει ιδιαίτερα σταθερή, καθώς υπάρχει απουσία ανταλλαγής ενέργειας ανάμεσα στο ηφαίστειο και στο περιβάλλον. Αντίθετα, η ηλεκτρική αγωγιμότητα δεν ισορροπεί, ως αποτέλεσμα της χαοτικής κίνησης φορτισμένων ιόντων που εξέρχονται από το υπέδαφος του ηφαιστείου προς το υδάτινο περιβάλλον.

Η κατάσταση αλλάζει σε σημαντικό βαθμό σε περιόδους δραστηριότητας: η θερμοκρασία των υδροθερμικών ρευστών μειώνεται δραστικά και σταθεροποιείται στο περιβάλλον του κρατήρα, πέφτοντας από τους 230, στους 16 βαθμούς Κελσίου. Όμως η αγωγιμότητα χαρακτηρίζεται από σαφή περιοδικότητα, η οποία αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο το ηφαίστειο στέλνει βίαιες εκροές ρευστών κάθε περίπου δύο λεπτά.

«Η συγκεκριμένη διεργασία μοιάζει καταπληκτικά με το μηχανισμό μιας καυτής “ανάσας”. Είναι η ανάσα του Κολούμπου», αναφέρει ο Ε. Μπακάλης, o οποίος αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 1995 και από το 2012 εργάζεται ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Να σημειωθεί ότι, η συγκεκριμένη συμπεριφορά παρατηρείται για πρώτη φορά παγκοσμίως. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι, όσο συχνότερη είναι η «ανάσα» ενός ηφαιστείου, σε τόσο πιο ενεργή ή και εκρηκτική κατάσταση βρίσκεται.

Τα ευρήματα της έρευνας μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο βήμα για την κατανόηση των μηχανισμών που ευθύνονται για την έκλυση τεράστιων ποσών ενέργειας σε ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο. Επιπλέον, αναμένεται να αποτελέσουν το εφαλτήριο για πρόγνωση εκρήξεων σε υποθαλάσσια ηφαιστειακά περιβάλλοντα και για την εκτίμηση επικινδυνότητας της «ανάσας» του ηφαιστείου για το οικοσύστημα γενικότερα, επισημαίνουν οι μελετητές.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Φωτογραφίες: Π. Νομικού