Αντέχοντας, μαζί, την πίεση

10:55 15/6/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

της Μάχης Μαργαρίτη

Είναι οι μέρες των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Άλλη μια «σειρά» υποψήφιων κάθεται στα θρανία. Του λένε ότι «τίποτα δεν κρίνεται σε μία στιγμή». Ότι «υπάρχουν κι άλλες ευκαιρίες». Αλλά την ίδια στιγμή, όλοι μιλούν για αυτές. Τηλεοράσεις και ιστοσελίδες, συγγενείς, γνωστοί και φίλοι, όλοι δίνουν οδηγίες. Για το «πώς να αντιμετωπίσετε το άγχος των πανελλαδικών». Για «τη σωστή διατροφή τις ημέρες των εξετάσεων». Για το «τι να κάνετε -και τι να μην κάνετε-

το προηγούμενο βράδυ». Και η μαμά στίβει πορτοκαλάδες. Όπως κάνει χρόνια τώρα. Λίγο ακόμα. Σε λίγο φτάνουν στο νήμα. Εκεί όπου -κανονικά θα έπρεπε να αρχίσει μια νέα, ανεξάρτητη ζωή.

Κι αν δεν περάσει στο πανεπιστήμιο; Αν δε μπει στη σχολή που θέλει; Δεν πειράζει, η ζωή έχει κι άλλες ευκαιρίες, του λένε. Υπάρχουν αυτοί που το λένε επειδή, πραγματικά, είναι το μόνο σωστό να ακουστεί αυτή τη στιγμή. Υπάρχουν κι εκείνοι που το λένε επειδή πιστεύουν ότι «δε χρειάζεται να γίνουμε όλοι γιατροί και δικηγόροι, χρειάζονται και χειρώνακτες σε αυτή την κοινωνία». Μπορεί να τα καταφέρει κανείς και χωρίς πτυχίο, αν «είναι ικανός», αν «έχει το μυαλό του ανοιχτό και βρει τι του αρέσει». Αν «είναι εργατικός και δημιουργήσει ο ίδιος την τύχη του».

Μπορεί και να συμβεί. Και, αλήθεια, υπάρχουν πολλά ωραία πράγματα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος -ούτε χρειάζεται να κάνουν όλοι το ίδιο. Αλλά, συχνά, σε αυτή την «αγορά εργασίας», το πτυχίο καταλήγει να είναι το μοναδικό «όπλο». Στον ιδιωτικό τομέα, το πτυχίο συχνά αποτελεί μια δικλείδα ασφαλείας για μια καλύτερη ατομική σύμβαση εργασίας. Στον δημόσιο τομέα -στον οποίο, παρά την προσπάθεια απαξίωσής του, το ενδιαφέρον εισόδου παραμένει τεράστιο- δεν είναι πια απαραίτητο μόνο το πτυχίο αλλά και το μεταπτυχιακό δίπλωμα για να διεκδικήσει ένας νέος άνθρωπος μια θέση εργασίας. Και, φυσικά, το πτυχίο είναι απαραίτητο αν θελήσει -δηλαδή, συχνά, αναγκαστεί λόγω της έλλειψης προοπτικής- να φύγει σε άλλη χώρα για να ζήσει με καλύτερους όρους.

Οι σπουδές δίνουν αυτοπεποίθηση να διεκδικεί κανείς το παραπάνω για τον εαυτό του, και, εκτός από αυτό, το πέρασμα από αληθινά πανεπιστημιακά έδρανα είναι εφόδιο για πολλούς λόγους -όσο κι αν επιχειρείται να καλλιεργηθεί μια διαφορετική εικόνα. Τη σημασία της μόρφωσης τη γνωρίζουν οι οικογένειες. Γι΄ αυτό και συνεχίζουν να «μετρούν» οι πανελλαδικές εξετάσεις και τα πανεπιστήμια.

Πολλοί -οι περισσότεροι καλοπροαίρετα, κάποιοι εκ του ασφαλούς- κατηγορούν τους γονείς για το άγχος που μεταδίδουν στα παιδιά τους. Αλήθεια, είναι «βουνό» το άγχος επί τουλάχιστον δύο χρόνια στο λύκειο -και ειδικά στην τρίτη λυκείου. Αλήθεια είναι, ακόμα, ότι οι γονείς αγχώνονται κι αυτοί -και πιέζουν τα παιδιά τους. Αλήθεια είναι ότι τις μέρες των εξετάσεων εκτυλίσσονται σκηνές, τουλάχιστον, υπερβολικές -συνάδελφος περιέγραφε γονείς να κλαίνε και να οδύρονται μόλις έκλεισε η πόρτα του εξεταστικού κέντρου όπου άφησε το παιδί του. Αλήθεια είναι ότι πολλές φορές οι γονείς ζητούν κοινωνική επιβεβαίωση μέσα από τις επιδόσεις και τους βαθμούς του παιδιού. Και, πραγματικά, η περίφημη «ελληνική οικογένεια», σε μια κοινωνία που παραμένει συντηρητική αλλά και χωρίς το «δίχτυ ασφαλείας» ενός σταθερού κράτους πρόνοιας, ευθύνεται για πολλές μετέπειτα δυσλειτουργίες. Όμως, ένα μεγάλο μέρος των γονιών που αγχώνονται για τις εξετάσεις, συνήθως δεν είναι -πια- «επειδή θέλουν να ζήσουν τη ζωή που δεν έζησαν μέσα από τα παιδιά τους». Είναι επειδή νιώθουν φόβο. Επειδή ξέρουν τι περιμένει εκεί έξω τα παιδιά τους έτσι κι αλλιώς, πολύ περισσότερο χωρίς μόρφωση.

Δεν είναι για όλους το ίδιο. Υπάρχει η οικογένεια που, αν το παιδί της δε μπει στο πανεπιστήμιο, μπορεί να καλύψει οικονομικά τις σπουδές του στο εξωτερικό. Υπάρχει η οικογένεια που έχει μια έτοιμη δουλειά την οποία μπορεί να συνεχίσει το παιδί. Και υπάρχει η οικογένεια που δεν έχει τίποτα από αυτά -ούτε εισοδήματα από ακίνητα, ούτε μετοχές, ούτε επιχείρηση, ούτε έτοιμη δουλειά, ούτε καταθέσεις, ούτε καν χρήματα για να περάσει τον μήνα. Και αυτές οι οικογένειες είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Για όλες αυτές τις οικογένειες, το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι η μόνη ελπίδα για κάτι καλύτερο για τα παιδιά τους. Με αυτή τη σκέψη στο μυαλό τους, γονείς αναγκάζονται να πληρώνουν για φροντιστήρια «κόβοντας» από παντού χρήματα, πέφτοντας για ύπνο και ξυπνώντας με την αγωνία για την επόμενη μέρα.

Γι΄αυτό, μην «πυροβολείτε» τους γονείς. Και γονείς, να αγαπάμε τα παιδιά μας. Να μην τους δείχνουμε τον φόβο μας για το μέλλον τους. Να υπερβούμε, για χάρη τους, τον εαυτό μας. Να τους μαθαίνουμε, ταυτόχρονα, ότι αξίζουν να μορφωθούν, ότι αξίζουν να ανακαλύψουν τη δουλειά που θα τα κάνει ευτυχισμένα. Ότι αξίζουν -όλα- μια ωραία ζωή. Να τους μαθαίνουμε να διεκδικούν, για τους εαυτούς τους και τους άλλους. Έτσι θα τα κάνουμε δυνατούς χαρακτήρες, που θα μπορούν να διαχειριστούν την κάθε δυσκολία και να προχωρούν μπροστά.

Να διεκδικούμε κι εμείς για αυτά. Μαζί με τους άλλους. Σχολείο μακριά από το «τεχνοκρατικό μοντέλο», με επίκεντρο την ανθρωπιστική και κοινωνική παιδεία και το περιβάλλον. Νέα φιλοσοφία στα αναλυτικά προγράμματα. Έμφαση στη σκέψη, και όχι στην πληροφορία. Ανθρώπινο σχολείο, που θα κάνει όμορφα τα χρόνια της νεότητας. Δημοκρατικό σχολείο, όπου κάθε παιδί, ανεξάρτητα από την υποστήριξη που έχει στο σπίτι του, θα μπορεί να γίνει ένας μορφωμένος άνθρωπος. Ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια -με θέσεις που θα καλύπτουν τους αριθμούς των υποψήφιων – με ένα «γερό» απολυτήριο από ένα ενιαίο λύκειο που θα προετοιμάζει ουσιαστικά τους μαθητές για τις σχολές επιλογής τους και θα έχει αξία. Ριζοσπαστικού χαρακτήρα οικονομική ενίσχυση της εκπαίδευσης. Η αληθινή ανάπτυξη για την κοινωνία, μόνο από αυτόν τον δρόμο μπορεί να έρθει. Όχι κάποτε, όχι αύριο. Σήμερα. Ας μη χαθεί ούτε μια μέρα ακόμα.

www.ert.gr