Δράκεια: Οι 115 εκτελέσεις στις 18 Δεκεμβρίου 1943

07:10 18/12/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Ήταν βράδυ της 17ης Δεκεμβρίου 1943 όταν τα Ες Ες μετά από εισβολή στη Δράκεια στο Πήλιο, συνέλαβαν τον ανδρικό πληθυσμό και την επόμενη μέρα στις 18 Δεκεμβρίου εκτέλεσαν 115 από αυτούς.

Από το χώρο μνήμης «Δράκεια – 18.12.1943» αναδημοσιεύουμε το σχετικό υλικό, με στόχο τη διάσωση της ιστορικής μνήμης.

Ο χώρος μνήμης, όπως αναφέρει ο ίδιος: «είναι ένας χώρος που δημιουργήθηκε από προσωπικές μαρτυρίες και που θα συνεχίζει να τροφοδοτείται από αυτές. Είναι ένας χώρος

αφιερωμένος στην κοινότητα που στιγματίστηκε από την εκτέλεση, ένας χώρος που προσκαλεί την κοινότητα να συνεχίσει να καταθέτει τις μνήμες από τα βιώματά της ανατροφοδοτώντας δυναμικά την παρουσίαση μιας ιστορίας που δεν έχει ακόμα τελειώσει.»

18 Δεκεμβρίου 1943 – οι Γερμανοί συλλαμβάνουν και εκτελούν 115 άνδρες στη Δράκεια ως αντίποινα για μια επίθεση ανταρτών σε μικρή ομάδα γερμανών μοτοσικλετιστών. Έκτοτε η ζωή στη Δράκεια αλλάζει ριζικά. Το χωριό βυθίζεται στο πένθος. Οι κάτοικοι βασανίζονται από τον πόνο της απώλειας και από αμείλικτα ερωτήματα. Γιατί συνέβη το κακό; Θα μπορούσαν να γλιτώσουν;

Εξήντα χρόνια αργότερα, το 2003, στο πλαίσιο του μαθήματος «Μνήμη και Προφορική ιστορία» στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η καθηγήτρια κοινωνικής ανθρωπολογίας Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν πραγματοποιεί επιτόπια έρευνα στη Δράκεια. Η καθηγήτρια και ομάδα φοιτητριών παίρνουν συνεντεύξεις από επιζώντες και συγγενείς των θυμάτων: είναι η πρώτη φορά που η ιστορία της Δράκειας γίνεται αντικείμενο επιστημονικής έρευνας και η πρώτη φορά που θύματα του συμβάντος και κάτοικοι του χωριού καταθέτουν τις μνήμες τους για το γεγονός σε ένα δημόσιο αρχείο.

Τα δυο ζητήματα της ιστορίας –το συμβάν και οι μνήμες από αυτό– συναντιόνται στην έκθεση που παρουσιάζεται στο χώρο μνήμης «Δράκεια – 18.12.1943». Το γεγονός και το τραύμα που άφησε, οι μνήμες και η επεξεργασία τους, το ατομικό και το συλλογικό πένθος: αυτά είναι τα ζητήματα που διαπραγματεύεται η έκθεση. Διότι στόχος της δεν είναι μόνο να δείξει «τι πραγματικά συνέβη» τις δύο εκείνες μέρες του ’43.

Στόχος της είναι να μεταφέρει στο πεδίο της Ιστορίας τις εμπειρίες των ανθρώπων της εποχής· να παρακολουθήσει τους δρόμους μέσα από τους οποίους η κοινότητα επεξεργάστηκε το συλλογικό της πένθος· να διερευνήσει τι σήμαινε για ένα χωριό να χάσει από τη μια μέρα στην άλλη τόσους άντρες, τι επιπτώσεις είχε αυτό στην οικονομία, τις κοινωνικές σχέσεις, τις οικογένειες.

Προκειμένου να παρουσιαστούν τα ζητήματα αυτά, ο λόγος δίνεται στους ανθρώπους που βίωσαν τα γεγονότα, είτε ως πρωταγωνιστές της ιστορίας της εκτέλεσης, είτε ως μέλη οικογενειών που επηρεάστηκαν βαθιά από τις εμπειρίες των μεγαλυτέρων. Οι μαρτυρίες που θα ακούσετε και θα διαβάσετε κινούν το νήμα της αφήγησης της έκθεσης. Ξετυλίγονται σταδιακά παρουσιάζοντας τη ζωή στο χωριό προπολεμικά, αναλύοντας τα γεγονότα της ημέρας της εκτέλεσης, καταθέτοντας τη δική τους άποψη για τις αιτίες της τραγωδίας και τις συνέπειές της για τη ζωή στο χωριό.

Κι ακόμα: απέναντι στις ερμηνείες που προτείνουν οι πληροφορητές αντιπαρατίθεται η άγνωστη σε αυτούς πλευρά της ιστορίας. Διότι τα χέρια που πάτησαν τη σκανδάλη ακολουθούσαν ένα πολύ συγκροτημένο και πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης: η έκθεση αφήνει να διαφανεί και η άλλη πλευρά, η πλευρά των Γερμανών που οργάνωσαν την εκτέλεση.

Με τον τρόπο αυτό η έκθεση οργανώνεται ως ένα παράλληλο ξετύλιγμα διαφορετικών αφηγήσεων: η μεγάλη κλίμακα των στρατιωτικών επιχειρήσεων έρχεται και συναντά τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που εκτελέστηκαν στις 18 Δεκεμβρίου 1943· οι εξιστορήσεις των κατοίκων αποτυπώνουν τις πολλαπλές εκδοχές της ίδιας ιστορίας – μιας ιστορίας που δεν τέλειωσε την ημέρα της εκτέλεσης, αλλά εξακολούθησε να λειτουργεί ως μνήμη, ως διαρκής επεξεργασία του συμβάντος, ως τραύμα που μένει να επουλωθεί.

Ο χώρος μνήμης «Δράκεια – 18.12.1943» είναι ένας χώρος που δημιουργήθηκε από προσωπικές μαρτυρίες και που θα συνεχίζει να τροφοδοτείται από αυτές. Είναι ένας χώρος αφιερωμένος στην κοινότητα που στιγματίστηκε από την εκτέλεση, ένας χώρος που προσκαλεί την κοινότητα να συνεχίσει να καταθέτει τις μνήμες από τα βιώματά της ανατροφοδοτώντας δυναμικά την παρουσίαση μιας ιστορίας που δεν έχει ακόμα τελειώσει.