Κομοτηνή: Αποκριά στον Πόντο

11:37 18/2/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

Από τις δικογραφίες και τις άλλες επαγγελματικές του υποχρεώσεις ξεκλέβει πάντα χρόνο ο Στυλιανός Νικολάου, δικηγόρος, χοροδιδάσκαλος και αντιπρόεδρος του Συλλόγου «Ο Εύξεινος Πόντος» αν πρόκειται να αναφερθεί σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με την παράδοση και τον Πόντο. Έτσι, με την βοήθειά του, «γυρίζουμε το χρόνο πίσω» και στεκόμαστε στην Αποκριά του Πόντου.

«Με τ’ ωβόν εβούλωσά το, με τ’ ωβόν θ’ ανοίγ’ ατο»
«Στον Πόντο οι άνθρωποι ήταν βαθύτατα θρησκευόμενοι γι’ αυτό την Αποκριά την ονόμαζαν «Εμπονέστια» που σημαίνει

«εμβαίνω εις την νηστείαν»» δηλώνει σημειώνοντας πως για σαράντα ημέρες, μετά την αποκριά, θα τηρούσαν ευλαβικά την περίοδο της νηστείας. «Το βράδυ της Αποκριάς, ξημερώματα της Καθαρής Δευτέρας σφράγιζαν το στόμα τους για την περίοδο της νηστείας τρώγοντας ένα αυγό και λέγοντας «Με τ’ ωβόν εβούλωσά το, με τ’ ωβόν θ’ ανοίγ’ ατο». Το πρώτο φαγώσιμο που θα έτρωγαν, μετά το τέλος της νηστείας, θα ήταν το κόκκινο αυγό, το Πασχαλιάτικο.» εξηγεί ο άριστος γνώστης της ποντιακής παράδοσης μιλώντας στην ΕΡΤ Κομοτηνής. Οι Πόντιοι, όπως δηλώνει, ήταν πολύ αυστηροί με την νηστεία. Ακόμη και η μύτη εάν άνοιγε ενός παιδιού, του έλεγαν να φτύσει το αίμα και να μην το καταπιεί για να μην καταλύσει τη νηστεία. Σε αρκετά μέρη του Πόντου, την ημέρα δεν έτρωγαν και δεν έπιναν τίποτα και μόνο το βράδυ έτρωγαν λιτά και κυρίως δίχως σταγόνα λιπαρή ουσίας κρέατος και γαλακτοκομικών.

Μεταμφιέσεις πρόχειρες κι εμπνευσμένες
Όσον αφορά στην μεταμφίεση τους, έβαζαν ότι έβρισκαν. Μασκαρεύονταν και πήγαιναν στα σπίτια. Νέοι κυρίως, με την συνοδεία της λύρας, χωρίς να μιλάνε με τους νοικοκύρηδες να προσπαθούν να τους αναγνωρίσουν. «Έθιμο διαφόρων περιοχών του Πόντου ήταν να μασκαρεύονται με φουστανέλα και περικεφαλαία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτό συμβαίνει ακόμη και σήμερα σε κάποιους οικισμούς με μπροστάρηδες τους Ποντιακούς Συλλόγους. Στο τέλος πήγαιναν στο σπίτι της γιαγιάς και του παππού και ζητούσαν συγχώρεση, καθώς την επομένη θα ξεκινούσε η νηστεία της μεγάλης Σαρακοστής.»

Αποκριά πιο λιτή, πιο προσιτή
Όσον αφορά στο σήμερα; «Δεν νομίζω ότι το θρησκευτικό πνεύμα που μας διακατέχει σήμερα είναι τόσο έντονο. » δηλώνει και προσθέτει ότι το έθιμο της Αποκριάς δεν είχε τη σημερινή διάσταση, ήταν κάτι πιο απλό, πιο λιτό, πιο προσιτό για όλο τον κόσμο. «Στόχο είχε να εξαγνιστεί το κακό, να καθαριστούν οι ίδιοι, και να ξεκινήσουν την νηστεία. Αυτή ήταν η ουσία της Αποκριάς γι αυτό και ζητούσαν την συγχώρεση, γι αυτό και ντύνονταν και διακωμωδούσαν κάποιες καταστάσεις. Δυστυχώς είναι πολύ μικρή η διάσταση που υπάρχει πια στο σημερινό τελετουργικό.»

Ο κόσμος φοβάται να ανοίξει την πόρτα στα καρναβάλια
Όσον αφορά στις επισκέψεις των μεταμφιεσμένων από σπίτι σε σπίτι, «ο κόσμος πια φοβάται να ανοίξει την πόρτα του στα καρναβάλια. Σήμερα διστάζουν να ανοίξουν τις πόρτες τους.» δηλώνει σημειώνοντας με νόημα «άλλες οι εποχές σήμερα» μην παραλείποντας να ευχηθεί «Καλή Σαρακοστή. Με την ευχή να καθαρίσουν οι ψυχές όλων των ανθρώπων και να επικρατήσει η αγάπη».
Φώτο:Στυλιανός Νικολάου ρεπορτάζ-κείμενο-φωτογραφία:Μαρία Νικολάου