Ο Diego Marani και η «Νέα φινλανδική γραμματική»

18:15 8/11/2016 - Πηγή: ΕΡΤ

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ,

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Η «Νέα φινλανδική γραμματική» μπορεί να φαντάζει σαν ένα βιβλίο για τη Φινλανδία και τίποτε περισσότερο. Είναι όμως κάτι πολύ παραπάνω. Τα θέματα που αναπτύσσω αφορούν το μέλλον των κοινωνιών μας και ολόκληρης της Ευρώπης. Ταυτότητα, σύνορα, η περί του εαυτού μας αντίληψη, εθνική οικοδόμηση είναι ζητήματα στα οποία εδώ και πάρα πολύ καιρό όλες οι ευρωπαϊκές χώρες δίνουν γερασμένες απαντήσεις. Θα πρέπει όμως να βρεθούν καινούριοι δρόμοι. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι σάρωσαν τους εθνικισμούς όμως τίποτα δεν αντικατέστησε το σύστημα

της πίστης σε αυτούς. Οι μεγάλες κοινωνικές κατακτήσεις κατά τη μεταπολεμική περίοδο, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και στη συνέχεια, η πτώση του τείχους του Βερολίνου άνοιξαν τις πόρτες της κοινωνίας μας προσφέροντάς μας μια πρωτόγνωρη ελευθερία. Όμως οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να βρουν τον δικό τους ορισμό περί ταυτότητας, αυτό το αίσθημα του ανήκειν που θα ξεπερνά το παλιό και περιοριστικό εθνικό περίβλημα. Οι γλώσσες και τα σύνορα χωρίζουν και ορίζουν.

Στο μυθιστόρημα αυτό διερεύνησα τα εν λόγω θέματα με έμμεσο τρόπο, τοποθετώντας την ιστορία στην εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, τα προβλήματα που πραγματεύομαι είναι σύγχρονα.

Μπορούμε άραγε να ορίσουμε τους εαυτούς μας παραμερίζοντας τη γλώσσα μας; Μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας χωρίς αυτή τη γλώσσα; Η γλώσσα είναι αναμφισβήτητα ένα πολύτιμο εργαλείο ταυτότητας και θεματοφύλακας του πολιτισμού μας. Μήπως, όμως, αποτελεί κι ένα όριο που αναχαιτίζει την επαφή μας με τους άλλους και εμποδίζει τη γέννηση ενός ευρωπαϊκού «δήμου»; Με το να φανταστώ την εμπειρία ενός ανθρώπου που έχει μείνει χωρίς γλώσσα, προσπαθώ να εξερευνήσω πιθανές οδούς προς έναν νέο κοσμοπολιτισμό, ο οποίος, ίσως, συνιστά τη σύγχρονη απάντηση στο ζήτημα του ανήκειν.

Ο κοσμοπολιτισμός του παρελθόντος ήταν ένα προνόμιο λιγοστών μορφωμένων ανθρώπων. Αν μπορέσει ποτέ να υπάρξει ένας σύγχρονος κοσμοπολιτισμός, θα πρέπει να είναι οικουμενικός και κοινός. Ωστόσο, στη διερεύνησή μου δεν προσφέρω απαντήσεις, θέτω κυρίως νέα ερωτήματα. Ακόμη και η ιδέα της πατρίδας, υπό την έννοια της παλιάς εθνικιστικής ερμηνείας, σήμερα δεν αντέχει πια. Παρόλα αυτά δεν έχουμε βρει άλλον τρόπο να ανήκουμε κάπου. Μπροστά στο μεταναστευτικό πρόβλημα, ακόμη και ανοιχτοί και φιλόξενοι λαοί θα οχυρωθούν πίσω από γερασμένους και ξεπερασμένους πολεμοχαρείς πατριωτισμούς.

Ο ήρωάς μου αποτυπώνεται με φόντο αυτές τις αντιθέσεις, υπαρκτές σήμερα, όπως και πριν από εβδομήντα χρόνια. Το πεπρωμένο του θέλει να είναι μια προειδοποίηση προς όλους εμάς.

Η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να εγκαθιδρύσει ένα νέο αίσθημα ανήκειν που δεν θα βασίζεται πια σε γλώσσες και πατρίδες αλλά σε κοινές αξίες. Αυτό ίσως θα μπορούσε να είναι το πνεύμα ενός νέου και εφικτού ευρωπαϊκού κοσμοπολιτισμού.

Diego Marani
Μετάφραση από τα ιταλικά: Δήμητρα Δότση

Το μυθιστόρημα του Ντιέγκο Μαράνι Νέα Φινλανδική γραμματική κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αιώρα σε μετάφραση της Δήμητρας Δότση (σελ.: 232, τιμή: 14,40 €).
Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε 10 γλώσσες και κυκλοφορεί σε 13 χώρες.
Έχει διακριθεί με το Βραβείο Grinzane Cavour 2001, το Βραβείο Ostia Mare 2001, το Βραβείο Guiseppe Desi 2001 και ήταν υποψήφιο για το Independent Foreign Fiction Prize 2012.

Έργο εξωφύλλου: Παναγιώτης Σταυρόπουλος

Ο Ντιέγκο Μαράνι εργάζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις Βρυξέλες, όπου ασχολείται με την προώθηση της πολυγλωσσίας. Εκτός από την πολυβραβευμένη Νέα φινλανδική γραμματική, έχει γράψει και άλλα μυθιστορήματα που επίσης μεταφράστηκαν και κυκλοφορούν με επιτυχία σε πολλές χώρες. Επινόησε την Europanto, μια γλώσσα-παιχνίδι (ένα κράμα λέξεων από ευρωπαϊκές γλώσσες) στην οποία έγραψε μια συλλογή διηγημάτων και πολλά άρθρα για ευρωπαϊκές εφημερίδες.

Έγραψαν για το βιβλίο:

«Ο Ντιέγκο Μαράνι (γεννημένος στη Φεράρα το 1959), επινοητής της γλώσσας Europanto, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλες, στη Νέα Φινλανδική Γραμματική σκάβει βαθιά στις ρίζες της γλώσσας των ανθρώπων για να ρίξει τα θεμέλια της διαχρονικής γέφυρας μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος».
Κώστας Κυριακόπουλος, amagi.gr

«Πάντως, με τη λογοτεχνία του στο εξαίσιο μυθιστόρημα Νέα φινλανδική γραμματική, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιώρα σε μετάφραση της Δήμητρας Δότση, ο συγγραφέας κατορθώνει να ενώσει όλον τον κόσμο».
Σταυρούλα Σκαλίδη, Καθημερινή

«Η γλώσσα πρωταγωνιστεί στο έργο του Ντιέγκο Μαράνι ως εργαλείο επικοινωνίας αλλά και ως σύστημα πλοήγησης μέσα σε έναν ολοένα και πιο σύνθετο ευρωπαϊκό κόσμο, ως μηχανισμός που παράγει ιδεολογία και εθνική συνείδηση αλλά και διαμορφώνεται με τη σειρά της από την ιδεολογία και την εθνική συνείδηση. Όλα αυτά χωρίς καθόλου θεωρίες και φλυαρίες, μέσα από το αβίαστο ξεδίπλωμα των χαρακτήρων και της πλοκής, με λόγο ρέοντα και απολαυστικό που υποβάλλει όχι μόνο συναισθήματα αλλά και σκέψεις».
Νίκη Κώτσιου, Ο αναγνώστης

Από αριστερά: Στέλλα Πριόβολου, ομότιμη καθηγήτρια τμήματος Ιταλικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, η μεταφράστρια του βιβλίου Δήμητρα Δότση και ο συγγραφέας (από την παρουσίαση του βιβλίου στο Ιταλικό Ινστιτούτο της Αθήνας).

Σημείωση: Η στήλη ευχαριστεί θερμά τη Δήμητρα Δότση, για τη βοήθειά της στη μετάφραση του κειμένου που μας έστειλε ο Diego Marani.