«Ο ξένος» του Αλμπέρ Καμί – Συνέντευξη με τον Γεράσιμο Μιχελή (video)

11:54 10/11/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

«Ο Μερσό είναι ο άνθρωπος που, δίχως τίποτα το ηρωικό στη συμπεριφορά του, δέχεται να πεθάνει για την αλήθεια». Με αυτά τα λόγια, ο Γεράσιμος Μιχελής μάς συστήνει τον ήρωα που υποδύεται στο εμβληματικό έργο του Αλμπέρ Καμί, «Ο ξένος», το οποίο μεταφέρεται επί σκηνής στο «Από Μηχανής Θέατρο».

Συνέντευξη στην Ασπασία Κακολύρη

Πρωταγωνιστείτε στην παράσταση «Ο ξένος», που βασίζεται στο εμβληματικό έργο του Αλμπέρ Καμί. Μιλήστε μας για τον ρόλο σας και για τις ιδιαιτερότητες που έχει η μεταφορά ενός λογοτεχνικού κειμένου στη σκηνή.

Ο Ξένος, όπως λέει κι ο Καμί, είναι ο μόνος Χριστός

που μας αξίζει. Λέγεται, όμως, ότι ο Ξένος είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή σκότωσε έναν Άραβα. Ή ότι είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή δεν έκλαψε στην κηδεία της μητέρας του. Όχι, καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή σκότωσε εξαιτίας του ήλιου. Αυτές είναι μερικές από τις εκδοχές που εξηγούν τι συνέβη στον κεντρικό ήρωα του μυθιστορήματος και γιατί οδηγείται στον θάνατο.

Ο Μερσό, σύμφωνα με τον Καμί, είναι ο άνθρωπος που δίχως τίποτα το ηρωικό στη συμπεριφορά του, δέχεται να πεθάνει για την αλήθεια. Ο Μερσό είναι, επίσης, μια πρόκληση στη συνήθεια. Μια διαυγής κι αδιάκοπη αναζήτηση του νοήματος της ζωής, σε έναν κόσμο παράλογο.

Οσο για τη μεταφορά ενός λογοτεχνικού κειμένου στο θέατρο, ποτέ δεν είναι εύκολη. Ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος, με άστοχες, ατυχείς επιλογές, να απομακρυνθούμε πολύ από το πνεύμα του συγγραφέα και να καταλήξουμε σε μια θεατρική διασκευή, που δεν έχει καλή ροή το νόημα, ο θεατής δεν αντιλαμβάνεται τι παρακολουθεί. Μια διασκευή που ελάχιστα αφορά, που δεν έχει να πει πολλά στον θεατή, που δεν τον μετακινεί, τον αφήσει αδιάφορο. Που μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί γιατί επέλεξαν ένα λογοτεχνικό κείμενο και δεν ασχολήθηκαν με ένα θεατρικό…

Κάθε Τρίτη, μετά την παράσταση, ακολουθεί συζήτηση του κοινού για 45 λεπτά με τους συντελεστές. Μια πρωτότυπη ιδέα… Ποια είναι τα μηνύματα που λαμβάνετε από τους θεατές;

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον αυτό που συμβαίνει κάθε Τρίτη. Το γεγονός ότι το θέατρο είναι κατάμεστο από θεατές που έχουν από νωρίς εξασφαλίσει εισιτήριο γιατί επιθυμούν να κάνουν διάλογο με τους συντελεστές της παράστασης, αφού τελειώσει, μας δίνει μεγάλη χαρά. Είναι εντυπωσιακό που οι περισσότεροι θεατές της Τρίτης είναι νέοι. Νέοι που αγαπάνε το καλό θέατρο, που έχουν διαβάσει τον Ξένο, που αγαπάνε τον Καμί. Τώρα, οι κουβέντες που προκύπτουν κάθε φορά ποικίλλουν ανάλογα με τους θεατές. Όλες όμως γίνονται με θερμό ενδιαφέρον. Αρκετοί θέλουν να μάθουν πώς προέκυψε η διασκευή. Δεν μπορούν να καταλάβουν πώς ένα κείμενο που στερείται δράσης, έχει, παραστασιακά, τόσο έντονη δράση. Η αφήγηση επί σκηνής πώς είναι δυνατόν να έχει τέτοια σωματικότητα. Πώς ξεδιπλώνονται τόσες πολλές εικόνες ενώ στη σκηνή υπάρχουν ελάχιστα αντικείμενα. Οι νέοι γοητεύονται από τον τρόπο που ο Μερσό, μέχρι το τέλος, και με την εξέγερσή του, υπερασπίζεται την αλήθεια, χωρίς να φοβάται τον θάνατο. Αναγνωρίζουν ότι η φιλοσοφία της εξέγερσης είναι η σπουδαιότερη κατηγορία στο έργο του Καμί. Διχογνωμούν για τον τρόπο που ο Μερσό εκφράζει ή δεν εκφράζει τον έρωτά του στη Μαρί. Άλλοι σοκάρονται από την ψυχρότητα και την αδιαφορία του. Αναρωτιούνται, σκότωσε με πρόθεση ή όχι; Αν η πράξη του είναι συμβολική. Πράξη αντίστασης στο κοινωνικό σύστημα.

Πόσο δύσκολο είναι να βρούμε στις μέρες μας έναν «Ξένο», έναν Μερσό, που δέχεται να πεθάνει για την αλήθεια;

Όσο συμβολική κι αν είναι η στάση του Μερσό απέναντι σε μια κοινωνία που είναι παράλογη, η φιλοσοφία της εξέγερσης, στο έργο του Καμί, της δικής του εξέγερσης, της εξέγερσης του κάθε ανθρώπου, είναι προσωπική υπόθεση. Είναι όμως αναγκαία! Για κάποιον, που δεν δέχεται να συμβιβαστεί με το σύστημα, που αναγνωρίζει τη σαπίλα του, που δεν θέλει την ασφάλεια που του παρέχει, δεν θέλει να είναι όμηρος μιας διαβρωμένης κοινωνίας, ενός κράτους που δεν ενδιαφέρεται για το δημόσιο συμφέρον, αυτός δεν παραχωρεί τίποτα, δεν υποχωρεί, δεν υποκύπτει γιατί δεν θέλει να προδώσει τα «πιστεύω» του. Με όποιο κόστος! Εγώ αναγνωρίζω τέτοιους ανθρώπους γύρω μου. Αποτελούν σημεία αναφοράς μου.

Στην παράσταση «ζωντανεύει» επί σκηνής ένας διάλογος του «Ξένου» με τον Μύθο του Σισύφου, το μνημειώδες δοκίμιο του μεγάλου Γάλλου στοχαστή. Τι συμβολίζει αυτός ο διάλογος;

Ο Καμί, στον Μύθο του Σισύφου, μας λέει ότι πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο. Ο Μερσό, παρόλο που γνωρίζει ότι θα πεθάνει, δεν σταματά να υπερασπίζεται, μέχρι το τέλος του, την αλήθεια. Αγνοώντας τον θάνατο. Ή, μάλλον, γνωρίζοντας τον θάνατο! Σαν άλλος Σίσυφος, λοιπόν, με αυτήν τη στάση του, γίνεται ένα σύμβολο, το σύμβολο της ανθρώπινης μοίρας. Στην παράστασή μας υπάρχει μια διαρκής, παράλληλη αναφορά στον μύθο του Σισύφου. Καλούμε τον θεατή να φανταστεί τον Μερσό ευτυχισμένο.

Κάθε Τρίτη, μετά την παράσταση, ακολουθεί συζήτηση για 45 λεπτά με τους συντελεστές.

«Ο ξένος» του Αλμπέρ Καμί

Συντελεστές

Σκηνοθεσία-Δραματουργική επεξεργασία: Δημήτρης Τσιάμης

Σκηνογραφία: Γιάννης Θεοδωράκης

Κινησιολογία: Ελένη Χατζηγεωργίου

Μουσική: Λάμπρος Πηγούνης

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Ενδυματολογία: Βασιλική Σύρμα

Βοηθός σκηνοθέτη: Ειρήνη Δένδη

Φωτογραφίες: Δομινίκη Μητροπούλου

Σκηνοθέτης teaser: Γιώργος Αποστολόπουλος