Θ. Μουσόπουλος: Οι Φιγούρες του Καραγκιόζη και η λαϊκή ζωγραφική

18:10 26/11/2020 - Πηγή: ΕΡΤ

Στις Φιγούρες του Καραγκιόζη και τη λαϊκή ζωγραφική αναφέρεται στο νέο του πόνημα ο Ξανθιώτης φιλόλογος – συγγραφέας, Θανάσης Μουσόπουλος, υπενθυμίζοντας τα λόγια του Γεώργιου Θεοτοκά: «Το Θέατρο των Σκιών μας ήρθε από τα βάθη της Ανατολής, ίσως από την Κίνα, μέσω των Τούρκων, και ρίζωσε στον τόπο μας τόσο βαθιά ώστε έγινε ένα από τα γνησιότερα και κυριότερα εκφραστικά μέσα της λαϊκής καλλιτεχνικής μας παράδοσης» και σημειώνοντας ο ίδιος.«Το φαινόμενο Καραγκιόζης είναι πολυσύνθετο:

κείμενο, μουσική, ανθρώπινοι χαρακτήρες, προφορά, κοινωνική και γεωγραφική προέλευση των ηρώων, κίνηση, φιγούρες.»

Το πλήρες κείμενο έχει ως εξής:

Ενώ από μικρός – αναφέρει – έχω ιδιαίτερη αγάπη και αυθόρμητο μεράκι για τον Καραγκιόζη και την παρέα του, τώρα συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό είναι το ελληνικό Θέατρο Σκιών, όσον αφορά πολλούς τομείς του πολιτισμού μας. Ο αξέχαστος φίλος, που τόσα πρόσφερε στον λαϊκό μας πολιτισμό, Κίτσος Μακρής (1917 – 1988) στο άρθρο του «Οι φιγούρες του Καραγκιόζη και η Παράδοση» («Το Βήμα», 12 Φεβρουαρίου 1978, τώρα στο βιβλίο του «Βήματα», Κέδρος, 1979) ξεκινώντας το κείμενό του γράφει:

«Το φαινόμενο Καραγκιόζης είναι πολυσύνθετο: κείμενο, μουσική, ανθρώπινοι χαρακτήρες, προφορά, κοινωνική και γεωγραφική προέλευση των ηρώων, κίνηση, φιγούρες. Καθεμιά από τις συνιστώσες αυτές επιδέχεται ξεχωριστό πλησίασμα, που είναι χρήσιμο αρκεί η ειδική αυτή προσέγγιση να μην αγνοεί τις άλλες πλευρές του φαινομένου. Αυτό παραμένει ενιαίο και το φως που πέφτει σ’ ένα από τα στοιχεία που το απαρτίζουν αντανακλάται και στα άλλα».

Ο Κ. Μακρής δεν αναφέρεται στις αφίσες / ρεκλάμες των παραστάσεων του Καραγκιόζη που «Η σχέση τους με τη λαϊκή ζωγραφική είναι αυτονόητη», αλλά μιλά για τις φιγούρες: «Οι ήρωες και τα συμπληρωματικά στοιχεία της παράστασης έχουν άμεση σχέση με τις δημιουργίες της λαϊκής μας εικαστικής παράδοσης». Στο άρθρο του ο συγγραφέας αναφέρει συγκεκριμένα παραδείγματα που αποδεικνύουν τη στενή σχέση που έχουν οι φιγούρες των ηρώων του Καραγκιόζη με τη λαϊκή εικαστική παράδοση.

Η λαογραφία ασχολείται με όλες τις πλευρές λαϊκής τέχνης. Ο Δημήτρης Σταμέλος σημειώνει:

«Εντυπωσιακά είναι και τα ζωγραφικά έργα των παλιών καραγκιοζοπαιχτών (φιγούρες, σκηνικά, προγράμματα παραστάσεων, αφίσες κλπ). Όλοι οι καραγκιοζοπαίχτες δεν ήταν και σχεδιαστές, ούτε και ζωγράφοι. Μα όσοι καταπιάνονταν με την τέχνη αυτή μας έδωσαν έργα που αποπνέουν μια καλλιτεχνική γνησιότητα, έναν αέρα λεβεντιάς και ελληνικού ήθους, όπου απλώνεται η μελωδική φωνή της Ρωμιοσύνης» (Δημήτρης Σταμέλος, «Νεοελληνική λαϊκή τέχνη», εκδ. Gutenberg, 3η έκδοση, 1993, σελ. 149 – 150).

www.ert.gr