Η Ιστορία Των αφανών

08:19 29/3/2014 - Πηγή: Matrix24

Κοιτούσα το νεαρό ζευγάρι που ανέβαινε αγκαλιασμένο την Πανεπιστημίου και αναρωτιόμουν πόσα λίγα έχουν μείνει στο θησαυροφυλάκιο της κοινής μνήμης. Σκέφτομαι πόσο δίκαιο έχει ο Μανώλης Γλέζος καταγγέλλοντας την επίσημη πολιτεία ότι έχει μετατρέψει τις επετείους της 25ης Μαρτίου και την 28ης Οκτωβρίου σε «εκδηλώσεις υποταγής προς τους φορείς της εκάστοτε κρατικής εξουσίας». Πραγματοποιούνται παρελάσεις της μαθητικής νεολαίας και του στρατού εν ονόματι των επετείων αυτών, όχι μπροστά στα μνημεία

όσων θυσιάστηκαν για την ελευθερία, αλλά ενώπιον των κρατικών και κυβερνητικών αρχών.

Περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας σκοντάφτει κανείς συχνά σε «ζωντανά» μνημεία. Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Maurice Halbwachs έχει γράψει εξαιρετικά κείμενα για το πως συνδέονται οι αναμνήσεις μας με συγκεκριμένους δημόσιους χώρους. Σε αντίθεση με τις ηρωικές αφηγήσεις των γραπτών πηγών, οι προσωπικές ιστορίες για το παρόν και το παρελθόν της πόλης , των ανθρώπων που την κατοίκησαν, διαμορφώνουν την ταυτότητα της. Με δυο λόγια …οι κάτοικοι αφηγούνται την ιστορία της πόλης.

Διασχίζοντας τον πεζόδρομο της Κοραή, προσπερνώ τους ξένους που ψάχνουν με μεθοδικότητα τον χάρτη και κοντοστέκομαι έξω από το «Άστυ». Καινούργια μαγαζιά ξεφυτρώνουν δίπλα σε ιστορικά κτίρια προσπαθώντας με νύχια και με δόντια να αντιμετωπίσουν την κρίση. Στην άλλη άκρη της πόλης, τα προσφυγικά σαπίζουν για να τα παραδώσουν στα ικανά χέρια του ΤΑΙΠΕΔ. Όχι, τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Μιλάμε για ιστορικές ανατροπές.

Η Ιστορία μερικές φορές συναρπάζει. Άλλες τόσες γίνεται εφιάλτης. Στέκομαι στον πεζόδρομο της Κοραή με ανάμεικτα συναισθήματα. Δυο βήματα από την Ομόνοια και το Σύνταγμα. Γυρίζω το βλέμμα στους Κινέζους τουρίστες που απολαμβάνουν το ανοιξιάτικο πρωινό. Η ζωή κάνει κύκλους. Άγνωστες σε μένα γλώσσες μου υπενθυμίζουν τις αθέατες πλευρές της πόλης.

Προσπερνάμε δρόμους και γωνιές της πόλης με την υγρασία και τη φθορά να κατοικεί τα πάντα. Η κρίση αποκάλυψε το βαθύτερο πρόβλημα: την έλλειψη εναλλακτικού οράματος απέναντι στο παρόν και το μέλλον. Τώρα έχουμε να διαχειριστούμε «αντεστραμμένα ερείπια» κατά R.Smithson

Διασχίζοντας τον πεζόδρομο της Κοραή , φτάνω στο νούμερο 4. Σκέφτομαι ότι η πόλη έχει τους δικούς της νόμους που επιβάλλει στάσεις και χρήσεις. Το φως , οι σκιές, οι ήχοι, τα κτίρια καθιστούν «ομιλούντα» ορισμένα μέρη της πόλης. Κοραή 4. Στην καρδιά της πόλης, δυο βήματα κάτω από τη γη, τα κρατητήρια της γερμανικής Komandantur, στέκονται μπροστά μου .

Κατεβαίνω τα σκαλιά στο χώρο που κάποτε στοιβάζονταν αθώες ψυχές και σήμερα έχει μετατραπεί σε χώρο ιστορικής μνήμης.

Λίγες μέρες μετά την ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδας η κυβέρνηση επίταξε το κτίριο της Εθνικής Ασφαλιστικής για τη στέγαση κρατικών υπηρεσιών. Τον Μάιο του 1941 τα καταφύγια του Μεγάρου επιτάσσονται από τους γερμανούς. Στα χρόνια που ακολουθούν τα υπόγεια της οδού Κοραή χρησιμοποιούνται ως φυλακές μεταγωγών. Γυναίκες, άντρες και παιδιά ανακρίνονταν και βασανίζονταν μέχρι θανάτου πίσω από τις συμπαγείς πόρτες και τα σιδερένια παραθυρόφυλλα. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν απάνθρωπες. Παρά το γεγονός ότι τα κρατητήρια ήταν στο κέντρο της πόλης η απομόνωση ήταν απόλυτη .

Το 1991 τα κρατητήρια στην οδό Κοραή χαρακτηρίζονται «ιστορικό διατηρητέο μνημείο» από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Θυμάμαι το καλοκαίρι των Ολυμπιακών Αγώνων. Η μητρόπολη και ο αγώνας της ήταν τα δυο θέματα που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον καλλιτεχνών και επιμελητών . Απανωτές εκθέσεις σε δημόσιους χώρους, , ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων, projects γύρω από τον Εθνικό Κήπο, που άλλες φορές συνάντησαν το ενδιαφέρον του κοινού και κάποιες άλλες το άφησαν αμήχανο.

«Η τέχνη δεν είναι κάτι που το μαθαίνει κανείς και το εντάσσει στη ζωή του. Δεν είναι ξένη γλώσσα. Είναι ένα καθημερινό χρηστικό εργαλείο» κρατώ τα λόγια του διεθνή εικαστικού Βλάση Κανιάρη.

Ίσως δίνοντας φωνή στους «αφανείς της Ιστορίας», σε γυναίκες, παιδιά, ομάδες θεμελιώσουμε τη σχέση του αστικού δημόσιου χώρου με το άτομο.

Αισθάνομαι ότι πρέπει να ανακαλύψουμε και πάλι την Αθήνα από διαφορετικούς δρόμους, αποκαλύπτοντας την έννοια της συνέχειας, της πορείας, του παρελθόντος και του μέλλοντος. Αν δεν μπορείς να διαφοροποιήσεις το παρελθόν από το παρόν , δεν μπορεί να συγκροτηθεί η ιστορική σου συνείδηση, απαραίτητη για την κριτική ικανότητα του πολίτη.

Μαέστρος στο τράβηγμα εικόνων, ο Κινέζος τουρίστας ενορχηστρώνει κάδρα στιγμών, κινούμενος διακριτικά στον πεζόδρομο της Κοραή. Του στέλνω ένα χαμόγελο συγκατάβασης. Το διαδίκτυο θα αναλάβει να στήσει πολλαπλές αφηγήσεις ενός γεγονότος.

Το μελλοντικό μουσείο θα εκθέσει την ιστορία της πόλης μέσα από τις προσωπικές αφηγήσεις των πολλών.

Σηκώνω το βλέμμα στον Αττικό αποφεύγοντας τα απανωτά κλικ.