Τετρακόσια χρόνια από το θάνατο του Ελ Γκρέκο

07:35 7/4/2014 - Πηγή: Matrix24

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε, πιθανότατα, το 1541 στον Χάνδακα, το σημερινό Ηράκλειο της Κρήτης, την εποχή της Ενετοκρατίας. Η ημερομηνία γέννησης του προκύπτει όχι από κάποιο επίσημο έγγραφο της εποχής αλλά από ιδιόχειρη σημείωση του, σύμφωνα με την οποία το 1606 ήταν 65 ετών.

Ο πατέρας του, Γεώργιος Θεοτοκόπουλος, ήταν φοροσυλλέκτης και έμπορος. Για τη μητέρα του δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες. Είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό, τον Μανούσο

Θεοτοκόπουλο, ο οποίος ακολούθησε το επάγγελμα τού πατέρα τους.

Ο Ελ Γκρέκο εκπαιδεύτηκε ως αγιογράφος, γεγονός που πιστοποιείται από δημόσιο έγγραφο του 1563 οπότε και εξασκούσε επίσημα το επάγγελμα του ζωγράφου. Στην Κρήτη, που από το 1211 αποτελούσε μέρος της ενετικής επικράτειας, οι ζωγράφοι και οι αγιογράφοι συνδύαζαν το βυζαντινή τεχνοτροπία με τις Δυτικές επιρροές, φιλοτεχνώντας -φορητές κυρίως- εικόνες και διαμορφώνοντας τη λεγόμενη «Κρητική σχολή». Στο Χάνδακα εργάζονταν κατά το 16ο αιώνα περίπου διακόσιοι ζωγράφοι, οργανωμένοι σε συντεχνίες σύμφωνα με τα ιταλικά πρότυπα.

Ο Θεοτοκόπουλος εξοικειώθηκε από νωρίς με έργα καλλιτεχνών της Αναγέννησης που κυκλοφορούσαν στη βενετοκρατούμενη Κρήτη. Μία από τις πρώτες πληροφορίες που διαθέτουμε για κάποιο έργο του προέρχεται επίσης από άλλο έγγραφο του 1566, σύμφωνα με το οποίο δόθηκε στον Θεοτοκόπουλο άδεια για να πουλήσει με λαχνό μία εικόνα που εκτιμήθηκε στα 70 δουκάτα, ποσό ιδιαίτερα σημαντικό για την εποχή και ειδικότερα για έναν νέο καλλιτέχνη.

Πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης

Μετά από τα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα στην Κρήτη, ο Ελ Γκρέκο ταξίδεψε στη Βενετία. Στην Ιταλία επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέτο και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από τον μανιερισμό. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του.

Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αναγνωρίστηκε ως πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης που αξιοποίησε στοιχεία της ανατολικής και δυτικής παράδοσης, και το έργο του επανεκτιμήθηκε, διατηρώντας μέχρι σήμερα ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών.

Η μεγαλύτερη έκθεση όλων των εποχών για τον Ελ Γκρέκο

Με αφορμή τα 400 χρόνια από το θάνατο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, το 2014 ανακηρύχθηκε από Ισπανία και Ελλάδα «Έτος Ελ Γκρέκο», ενώ από τις 14 Μαρτίου έως τις 14 Ιουνίου, πραγματοποιείται στο Μουσείο Santa Cruz του Τολέδο, η μεγαλύτερη έκθεση που έχει γίνει ποτέ για το μεγάλο ζωγράφο, υπό τον τίτλο «Ο Έλληνας του Τολέδο» («The Greek of Toledo»).

Για τις ανάγκες της έκθεση έχουν ταξιδέψει στην Ισπανία έργα του και από την Ελλάδα. Πρόκειται για τους πίνακες: «Ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία» και «Η Προσκύνηση των Μάγων» (1560-67), από τη Βυζαντινή Συλλογή του Μουσείου Μπενάκη και η «Στέψη της Θεοτόκου» (1570) από το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης».

Ο πίνακας του Ελ Γκρέκο «ο Άγιος Δομήνικος προσεύχεται» είναι ο ακριβότερος πίνακας του ζωγράφου, αφού πουλήθηκε προς 10,7 εκατ. ευρώ σε δημοπρασία στο Λονδίνο.