«Επιχείρηση όπερα»

10:02 7/6/2013 - Πηγή: Παρασκηνιο

Με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Όπερα» έμεινε στην ιστορία η αεροπορική επιδρομή του Ισραήλ κατά του πυρηνικού αντιδραστήρα του Ιράκ στα περίχωρα της Βαγδάτης. Η στρατιωτική επιχείρηση ολοκληρώθηκε μέσα σε τρεις ώρες το απόγευμα της 7ης Ιουνίου 1981 και εντάσσεται στο πλαίσιο της αραβοϊσραηλινής διαμάχης.

Το Ιράκ είχε ξεκινήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα τη δεκαετία του ’60. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 ο νέος ηγέτης της χώρας, Σαντάμ Χουσεΐν, αποφάσισε την αναβάθμισή του με την προσπάθεια αγοράς

ενός πυρηνικού αντιδραστήρα. Απέτυχε να πείσει τους Γάλλους να του πουλήσουν ένα αντιδραστήρα πλουτωνίου και συμβιβάστηκε μ’ έναν ερευνητικό για εκπαιδευτικούς σκοπούς, τύπου «Όσιρις». Οι εργασίες κατασκευής του «Όσιρακ», όπως ονομάσθηκε ο αντιδραστήρας, ξεκίνησαν το 1979 στο πυρηνικό κέντρο Αλ Τουβαϊθά, στα περίχωρα της Βαγδάτης.

Οι Ισραηλινοί, μόλις πληροφορήθηκαν τα πυρηνικά σχέδια του Ιράκ, θορυβήθηκαν. Πίστεψαν ότι ο αντιδραστήρας θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων και θεώρησαν άμεση απειλή για τα συμφέροντά τους την ιρακινή ενέργεια, όπως στις μέρες μας οι Αμερικανοί με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ο Σαντάμ απέρριψε ως αβάσιμες τις αιτιάσεις του Ισραήλ, δηλώνοντας ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας του είναι για ειρηνικούς σκοπούς. Παράλληλα, έθεσε τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις υπό τον έλεγχο της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας.

Το Ισραήλ προσπάθησε πρώτα να εμποδίσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράκ με διπλωματικά μέσα. Όταν δεν έλαβε τις απαραίτητες εγγυήσεις από τη γαλλική κυβέρνηση, αποφάσισε να δράσει μονομερώς. Η κυβέρνηση Μπέγκιν έδωσε το πράσινο φως για την καταστροφή του αντιδραστήρα, με χειρουργικό κτύπημα από αέρος. Ως μόνη προϋπόθεση στους στρατιωτικούς τέθηκε η επιδρομή να γίνει πριν από τη λειτουργία του πυρηνικού σταθμού, για ευνόητους λόγους.

Η απόσταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράκ είναι πάνω από 1000 χιλιόμετρα. Αυτό σήμαινε ότι τα αεροπλάνα θα έπρεπε να δράσουν χωρίς ανεφοδιασμό, διασχίζοντας μάλιστα τους μη φίλιους ουρανούς της Ιορδανίας και της Σαουδικής Αραβίας. Οι επιτελείς αντιμετώπισαν το πρόβλημα με την προσθήκη εξωτερικών δεξαμενών καυσίμων στα μαχητικά. Αντιρρήσεις για την επιχείρηση, που πήρε την κωδική ονομασία Όπερα, εκφράστηκαν κυρίως από τις μυστικές υπηρεσίες, που δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα των Ιρακινών.

Στις 3:55 το απόγευμα της 7ης Ιουνίου 1981, οκτώ F-16Α της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας απογειώθηκαν από αεροπορική βάση στην έρημο Νεγκέβ, συνοδευόμενα από έξι F-15A. Επικεφαλής της επιχείρησης ήταν ο αντισμήναρχος Ζέεβ Ραζ, ενώ στην αποστολή συμμετείχε ο υποσμηναγός Ιλάν Ραμόν, που έγινε αργότερα ο πρώτος ισραηλινός αστροναύτης κι έχασε τη ζωή στο δυστύχημα του διαστημικού λεωφορείου Κολούμπια την 1η Φεβρουαρίου 2003. Η αποστολή αποφασίστηκε να γίνει μέρα Κυριακή για να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες στους αλλοδαπούς εργαζομένους του πυρηνικού κέντρου και τις απογευματινές ώρες, προκειμένου οι ομάδες διάσωσης να έχουν τη νύχτα μπροστά τους για την ανεύρεση των πιλότων, που τυχόν θα καταρριφθούν από τους Ιρακινούς.

Οι δύο μοίρες των μαχητικών διήλθαν από τον εναέριο χώρο της Σαουδικής Αραβίας χωρίς να γίνουν αντιληπτά κι έφτασαν στα περίχωρα της Βαγδάτης, μιάμιση ώρα αργότερα. Ανέβηκαν στα 40.000 πόδια και άδειασαν το φορτίο των βομβών τους στον πυρηνικό αντιδραστήρα Οσιράκ. Και οι 16 βόμβες βρήκαν στόχο, αν και δύο από αυτές δεν εξερράγησαν. Οι Ιρακινοί πιάστηκαν «στον ύπνο» και οι αντιαεροπορικές τους συστοιχίες ανέλαβαν δράση, μόλις τα αεροπλάνα είχαν ολοκληρώσει την αποστολή τους και έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής. Ο αντιδραστήρας καταστράφηκε ολοσχερώς, ενώ οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές περιορίσθηκαν σε 10 νεκρούς ιρακινούς στρατιώτες και σ’ ένα γάλλο τεχνικό. Αργότερα, οι Ισραηλινοί υποστήριξαν ότι τα 11 θύματα της αεροπορικής επίθεσης προήλθαν όχι από τους ίδιους, αλλά από ιρακινά πυρά.

Σύσσωμη η διεθνής κοινότητα αποδοκίμασε την ισραηλινή επιχείρηση. Το Ισραήλ αντέτεινε ότι αποτελούσε πράξη αυτοάμυνας, που προβλέπεται από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Οι σχέσεις Γαλλίας και Ισραήλ διαταράχθηκαν, εξαιτίας του νεκρού γάλλου τεχνικού. Στις 19 Ιουνίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ καταδίκασε το Ισραήλ. Με το ψήφισμα 487, καλούσε το Ισραήλ να θέσει το πυρηνικό του πρόγραμμα υπό την έλεγχο της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας, ενώ έδινε δικαίωμα πολεμικών επανορθώσεων στο Ιράκ. Το Ισραήλ ουδέποτε συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις του ΟΗΕ.

Η επιχείρηση Όπερα υπήρξε απολύτως επιτυχημένη, με μηδενικές απώλειες για τους Ισραηλινούς, που εκμηδένισαν τις όποιες πυρηνικές φιλοδοξίες του Σαντάμ Χουσεΐν. Το μισοκατεστραμμένο πυρηνικό κέντρο Αλ Ταβουϊθά θα ισοπεδωθεί το 1991 από τους Αμερικανούς, κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Κόλπο.