«Έχε το νου σου στο παιδί»

16:54 17/6/2013 - Πηγή: KoutiPandoras

Της Niemandsrose (πηγή: «Αυγή»)

Θα τάιζες το παιδί σου τζανκ φουντ; Αν όχι, τότε γιατί να του προσφέρεις πνευματική τροφή τα σκουπίδια της παιδικής υποκουλτούρας; Αυτά αναρωτιέμαι όταν καμιά φορά ακούω παιδάκια να τραγουδούν στίχους όλο ερωτικό υπονοούμενο, νεοελληνικό νταλκά κι ευτελές χιούμορ σε τσιφτετελοειδές τέμπο. Σε μερικά χρόνια, αν όχι ήδη, θ’ ακούνε τους καινούργιους Πλούταρχους και Νότηδες, χτίζοντας πνευματική συγγένεια με τους υμνητές του φασισμού.

Στον αντίποδα, το Τρίτο Πρόγραμμα έδινε τη δυνατότητα σε όλους εμάς που δεν έχουμε κάποια μεγαλοαστική καταγωγή να

εξοικειωθούμε οι ίδιοι και να φέρουμε τα παιδιά μας σε επαφή με την κλασική μουσική, ανεπιτήδευτα, ομαλά, σαν κομμάτι της καθημερινότητας. Στον αντίποδα στέκονται και τα διαχρονικά τραγούδια της Λιλιπούπολης, της Ντενεκεδούπολης της Ευγενίας Φακίνου και της Φρουτοπίας του Ευγένιου Τριβιζά. Κάποιοι είχαμε την τύχη να μεγαλώσουμε με παραμύθια που έγραψαν σπουδαίοι συγγραφείς και που, διόλου τυχαία, τα στήριξε και τα προώθησε η ΕΡΤ, δημιουργώντας μια παράδοση δεκαετιών ποιοτικής παιδικής ζώνης που έφτανε μέχρι σήμερα. Είναι αδύνατο ν’ απαριθμήσω όλες τις εξαιρετικές μεταφορές παιδικών βιβλίων στη μικρή οθόνη. Ενδεικτικά θυμάμαι Το καπλάνι της βιτρίνας της Άλκης Ζέη, τον Θησαυρό της Βαγίας της Ζωρζ Σαρρή, τον Κήπο με τα αγάλματα της Ελένης Σαραντίτη.

Περίπου τριάντα χρόνια πριν, η ΕΡΤ πρόβαλλε «Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον», μια παιδική σειρά που βασιζόταν στο ομώνυμο βιβλίο για το οποίο βραβεύθηκε με Νόμπελ η συγγραφέας του, Σέλμα Λάγκερλεφ. Από την ίδια συχνότητα παρακολουθούσαμε τον «Μικρό Πρίγκιπα» του Εξυπερύ αλλά και τον «Γύρο του κόσμου σε ογδόντα μέρες» του Ιουλίου Βερν. Όμως και πιο πρόσφατα, οι «Μικροί Αϊνστάιν», πάλι από την ΕΤ-1, ήταν μια παιδική εκπομπή κινουμένων σχεδίων, όπου μια παρέα πέντε παιδιών ταξίδευαν σε κάθε επεισόδιο σε άλλο σημείο του πλανήτη και επικεντρώνονταν σε έναν εικαστικό καλλιτέχνη και έναν κλασικό συνθέτη.

Και τα τέσσερα παραδείγματα, που ενδεικτικά σταχυολόγησα εδώ, χαρακτηρίζονται από μια κοσμοπολίτικη ματιά, έτσι καθώς οι κεντρικοί τους ήρωες περιπλανώνται ανά την υφήλιο, γνωρίζοντας τον κόσμο με ένα πνεύμα που διαπνέεται από ανθρωπιστικές αξίες. Μπορεί κανείς να αναλογιστεί σε πόσο ευθεία αντίθεση έρχονται οι αξίες που προβάλλονται μέσα από τα συγκεκριμένα έργα, με την αναδίπλωση στον φασισμό που ενισχύεται πια με όλα τα μέσα.

Από την άλλη, η ιδιωτική τηλεόραση και ραδιοφωνία δεν έχουν να επιδείξουν εφάμιλλα προϊόντα κουλτούρας που απευθύνονται στο παιδί. Οι περισσότεροι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί δεν διατηρούν καν ζώνη παιδικού προγράμματος, κι όσο για τα κανάλια που προβάλλουν παιδικές σειρές εναπόκειται στην κρίση του καθενός να εξαγάγει τα συμπεράσματά του για την αισθητική και τα νοήματα που προάγουν.

Η κόρη μου μού ζητάει να της βάλω «μπαλετική μουσική» στο τρανζιστοράκι, εννοώντας το Γ΄ Πρόγραμμα, για ν’ αποκοιμηθεί. Και η σιωπή από τη ραδιοσυχνότητα αντηχεί εκκωφαντική στο παιδικό υπνοδωμάτιο – μαζί με τη δική μου σιωπή που δεν ξέρω τι να πω στο παιδί, μαζί με τη σιωπή που θέλησαν να μας επιβάλλουν. «Αλλά με τις ξόβεργες μπορεί να πιάνεις πουλιά, δεν πιάνεις ποτέ το κελαηδητό τους», όπως είπε κι ο ποιητής.