Στα χνάρια του Οδυσσέα – Η σπηλιά του Κύκλωπα και το νησί της Κίρκης

18:23 14/12/2022 - Πηγή: KoutiPandoras

Μια μυθική περιπλάνηση στα μέρη όπου ταξίδεψε ο Οδυσσέας στις θάλασσες της Ανατολής και της Δύσης αποτελεί, μεταξύ άλλων, η έκθεση με έργα του διάσημου Ελβετού φωτογράφου Φρεντ Μπουασονά στο MOMus – Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης στο λιμάνι. Το 1912 ο φιλόλογος και αρχαιολόγος Βικτόρ Μπεράρ κάλεσε τον Ελβετό φωτογράφο να ταξιδέψει μαζί του στα μέρη από τα οποία πέρασε ο Οδυσσέας και να αποτυπώσει φωτογραφικά τα ομηρικά τοπία. Ο φακός του Μπουασονά αντιμετώπισε την «Οδύσσεια» όχι ως απλή καταγραφή και

συναρμολόγηση θρύλων αλλά ως σπάνιο γεωγραφικό ντοκουμέντο της φοινικικής Μεσογείου. Η σπηλιά της Καλυψώς, το νησί της Κίρκης και το λιμάνι των Λαιστρυγόνων συνδέθηκαν με τη ζωντανή εικόνα της Μεσογείου, με την καθημερινότητα και τον κόσμο των ναυτικών, με τις ακτές στις οποίες ταξίδευαν –συχνά όχι χωρίς ρίσκο– οι έμποροι.

Στα ομηρικά ακρογιάλια

Ο περίπλους στα χνάρια του Οδυσσέα πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1912. Οι συνθήκες δεν ήταν ιδανικές. Οι οικονομικοί πόροι ήταν ελάχιστοι και ο Μπουασονά κουβαλούσε μαζί του μια βαριά φωτογραφική μηχανή και περνούσε καθημερινά αμέτρητες ώρες μελετώντας τα φωτιστικά εφέ. Οι δυο ταξιδιώτες ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 1912 από τη Μασσαλία και αποβιβάστηκαν στο Γιβραλτάρ ανακαλύπτοντας τη «σπηλιά με τις τέσσερις βρύσες» όπου η Καλυψώ κράτησε αιχμάλωτο τον ναυαγό Οδυσσέα. Στη συνέχεια ταξίδεψαν στο Ποτσουόλι κοντά στη Νάπολη και φωτογράφισαν τη σπηλιά του Κύκλωπα. Με ένα μικρό καΐκι με το όνομα «Olive» περιπλανήθηκαν από την Κέρκυρα στη Λευκάδα και την Κεφαλονιά και αποτύπωσαν φωτογραφικά όλους τους κάβους και τα λιμανάκια της ομηρικής Ιθάκης. Στο τέλος κατευθύνθηκαν στη Μεσσήνη για να επισκεφτούν τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη και ύστερα από τρεις μέρες τρομακτικής θύελλας αποβιβάστηκαν στη Χώρα των Λωτοφάγων στην Τζέρμπα. Οι θεωρίες και οι ταυτοποιήσεις των τοπίων του Βικτόρ Μπεράρ για την «Οδύσσεια» κυριάρχησαν για πολλά χρόνια ανάμεσα στους μελετητές, σήμερα όμως αμφισβητούνται με νέες προσεγγίσεις. Μπορεί οι Λωτοφάγοι να μη βρίσκονταν στην Τζέρμπα και η σπηλιά του Κύκλωπα στο Παουζίλιπο, όμως οι ποιητικές εικόνες του Μπουασονά μας οδηγούν σε μια μυθική περιπλάνηση.

Στα σταυροδρόμια της Μεσογείου

Μεταξύ του 1903 και του 1933 ο Μπουασονά πραγματοποίησε πολλά ταξίδια στην Ελλάδα και κατέγραψε συστηματικά τη χώρα σε φωτογραφίες τοπίου. Εχει δημοσιεύσει βιβλία με φωτογραφίες της Ηπείρου, της Μακεδονίας, του Ολύμπου, της Κρήτης και των Κυκλάδων, δίνοντας πάντα τεράστια προσοχή στην ώρα και τη στιγμή της λήψης, στις εκτυπώσεις των αρνητικών και τις εκτυπώσεις των βιβλίων με τη μέθοδο της βαθυτυπίας.

Το σύνολο των 110 έργων και πολυμεσικών εφαρμογών που παρουσιάζονται στην έκθεση συνθέτουν ένα κολάζ φωτογραφιών του διάσημου καλλιτέχνη, ο οποίος δεν έπαψε μέχρι το τέλος της ζωής του να εξερευνά και να μεταφέρει εντυπωσιακές φωτογραφίες τοπίων και σκηνών από την καθημερινότητα. Οι διαδρομές του Μπουασονά από τις Αλπεις μέχρι την έρημο του Σινά διασταυρώθηκαν στη Μεσόγειο και το έργο του τροφοδοτήθηκε από τις συνεργασίες του με συγγραφείς, αρχαιολόγους, πολιτικούς και γεωγράφους της εποχής του.

INFO:

«Ο Φρεντ Μπουασονά και η Μεσόγειος. Μια φωτογραφική Οδύσσεια»MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α’, Προβλήτα Α’, λιμάνι Θεσσαλονίκης)

Εως 12 Φεβρουαρίου 2023