Ελληνικά Ταχυδρομεία: Πώς λειτούργησαν στα πρώτα τους βήματα

09:17 24/9/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Στις 24 Σεπτεμβρίου 1828, ο Ιωάννης Καποδίστριας που από τον Ιανουάριο του ίδιου έτους έχει αναλάβει Κυβερνήτης της επαναστατημένης Ελλάδας ιδρύει την πρώτη επίσημη ταχυδρομική υπηρεσία. Έτσι γεννιούνται τα ελληνικά ταχυδρομεία. Γράφουν τα «ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ» του 1938:

«Όταν το 1822 εισέβαλεν ο Δράμαλης εις την Πελοπόννησον, ευρίσκομεν την ελληνικήν Γερούσιαν να συζητή

περί της ανάγκης αμέσου εξευρέσεως των αναγκαίων “μεντζιλίων” διά να ειδοποιηθούν οι κατά τόπους αρχηγοί.

»Τα “μεντζίλια” λοιπόν, δηλαδή έφιπποι ταχυδρόμοι πληρωνόμενοι από το κράτος, είνε η πρώτη εκδήλωσις της επισήμου ταχυδρομικής οργανώσεως εις την Ελλάδα. Η ατομική ταχυδρομική ανταπόκρισις διεξήγετο με ιδιωτικούς ταχυδρόμους.

«ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 2.3.1938, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

»Η εφημερίς της Ελληνικής Πολιτείας εδημοσίευσε την 24ην Σεπτεμβρίου του 1828 ψήφισμα του κυβερνήτου Ι. Καποδίστρια, από το οποίον πληροφορούμεθα τα εξής:

“Θεωρών την ανάγκην του να τακτοποιηθή και κανονισθή η μεταξύ κυβερνήσεως και των διαφόρων αρχών του κράτους ανταπόκρισις.

Ακούσας την γνώμην του πανελληνίου

Ψηφίζει

Συσταίνεται ταχυδρομείον διά την ανταπόκρισιν μεταξύ της κυβερνήσεως και της επικρατείας. Εκ τούτου δύνανται να ωφελώνται και οι πολίται και άλλοι όταν θέλωσι διά την μερικήν αλληλογραφίαν…

Συσταίνονται κεντρικά γραφεία του ταχυδρομείου εις Άργος, εις Τριπολιτσάν, εις Επίδαυρον έως ότου η κυβέρνησις διετρίβη εις Αίγιναν και εις Σύρον και η διεύθυνσις αυτόν εμπιστεύεται εις τον υγειονόμον γερόντων κατ’ εκλογήν της κυβερνήσεως…

Εν Πόρω τη 24 Σεπτεμβρίου 1828

Ο κυβερνήτης

Ι. Α. Καποδίστριας”

»Πλουσιώτατον εις ρεπορτάζ το ψήφισμα του Καποδίστρια. Το ταχυδρομείον συνίσταται δια να εξυπηρετή τας ανάγκας της κυβερνήσεως. Οι πολίται δύνανται απλώς να “ωφελούνται” επιθυμούν.

Οι υγειονόμοι

»Αλλά το πλέον ενδιαφέρον είνε αυτό που αφορά τους υγειονόμους. Τους πήρε φαίνεται στο λαιμό του το δεύτερο συνθετικό του τίτλου των, που σημαίνει μοίρασμα, όπως μοίρασμα σημαίνει και το δεύτερο συνθετικό του διανομεύς.

»Τι υγεία, τι γράμματα! Να διανέμης και ό,τι νάνε! Οι ατυχείς αυτοί άνθρωποι θα έπρεπε να έχουν αποκατασταθή εις την περί εθνικών μαρτύρων συνείδησιν του ελληνικού λαού.

»Από το ιατρείον και το φαρμακείον εις το λιμάνι και εις το βαρέλι. Διότι το βαρέλι εδέχθη και αυτήν την τιμήν. Όταν έφθανε εις την πόλιν η «πασιτείνουσα», η ταχυδρομική δηλαδή άμαξα ή ο «Μαξιμιλιανός», το πρώτον ταχυδρομικόν πλοίον της Ελλάδος, ο κόσμος που περίμενε τα νέα συνεκεντρώνετο εις τον σταθμόν ή την προκυμαίαν.

Το βαρέλι

»Μόλις ο υγειονόμος παρελάμβανε την αλληλογραφίαν, περιεκυκλώνετο και του ήτο αδύνατον να διαφύγη. Έπρεπε να πληροφορήση τους συμπολίτας τους διά τα καθέκαστα και το γρηγορώτερον.

»Ανήρχετο λοιπόν εις το βαρέλι και ήρχιζε την απαγγελίαν των νέων. Η έμμονος αυτή περιέργεια του κόσμου ηνάγκασε τον υγειονόμον να αναγνωρίση ως επίσημον ταχυδρομικόν κατάστημα διά την διανομήν των επιστολών το…βαρέλι.

«ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 2.3.1938, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι πεζοί ταχυδρόμοι

»Από εκεί εμοιράζοντο τα γράμματα και εκεί εκαίοντο εάν δεν ήτο παρών ο παραλήπτης ή ο επίσημος αντιπρόσωπος αυτού. Εις τα μεσόγεια τα πράγματα ήσαν δυσκολώτερα. Οι πεζοί ταχυδρόμοι υπέφερον φαίνεται πολλά.

»Πρώτον εληστεύοντο συχνά και δεύτερον δεν ετύγχανον της δεούσης υποδοχής από τας αρχάς και τους κατοίκους. Να ένα σχετικό δοκουμέντο:

“Διαταγή

Μινιστέριον Εσωτερικών

 Προς

Τους εφόρους του Άργους και Αγ. Πέτρου,

Θέλετε δώση εις τον επιφέροντα το παρόν Χρήστον Παπαδάν, πεζόν της Διοικήσεως, την αναγκαίαν ζωοτροφίαν και θέλετε όπισθεν τούτου του γράμματος ότι έλαβεν την αναγκαίαν θροφήν, διότι, ερχόμενος εδώ παραπονείται ότι δεν λαμβάνει την αναγκαίαν θροφήν”.

«ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 12.3.1938, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Το κατάστημα στην Αθήνα

«Το ταχυδρομικόν κατάστημα των Αθηνών υπήρξε το πρώτον δημόσιον κτίριον εις την νέαν πρωτεύουσαν του ελληνικού κράτους. Εκτίσθη από το ιδιαίτερον ταμείον του Βασιλέως Όθωνος, ο οποίος κατέβαλεν 50 χιλιάδες φράγκα, το 1835.

»Το προσωπικόν της κεντρικής υπηρεσίας μόλις έφθανε τον αριθμόν των δέκα υπαλλήλων συμπεριλαμβανομένου και του γενικού διευθυντού! Αλλά το χαρακτηριστικώτερον είνε ο αριθμός των πρώτων ταχυδρομικών διανομέων των Αθηνών.

(…)

»Το 1836 το σύνολον του αριθμού των κατωτέρων υπαλλήλων της κεντρικής υπηρεσίας ανήρχετο εις δύο διανομείς! Και αυτοί σύμφωνα με το διάταγμα του Όθωνος της 25 Φεβρουαρίου 1836: «…θέλουν εκλεχθή μεταξύ εκείνων οι οποίοι ηγωνίσθησαν τον υπέρ ανεξαρτησίας αγώνα, εφάνησαν τιμίας διαγωγής και γνωρίζουν να γραφούν και να αναγινώσκουν…

»Δέκα λεπτά θέλουν δίδεσθαι εις τον κλητήρα (διανομέα) χάριν των κόπων….

Ταχυδρομικές άμαξες

»Το 1837 εισήχθησαν αι πρώται ταχυδρομικαί άμαξαι αι οποίαι “ήθελον είσθαι εξευγενισμέναι” διά την μεταφοράν του ταχυδρομείου από τας Αθήνας εις τον Πειραιά.

»Όσην διαφοράν έχει ο ρυθμός της κινήσεως του τροχού της αμάξης από τον ρυθμόν των βημάτων του πεζού διανομέως, τόση υπήρξε και η διαφορά του ρυθμού της εξελίξεως της ταχυδρομικής υπηρεσίας, μετά το 1837.

»Το 1847 εις όλην την επικράτειαν λειτουργούν εβδομήντα πέντε ταχυδρομικά γραφεία. Μετά 100 έτη, το 1937 δηλαδή, η στατιστική υπηρεσία του κράτους μάς πληροφορεί ότι το σύνολον των γραφείων της αρμοδιότητος της γενικής διευθύνσεως Τ.Τ.Τ. ανέρχεται εις 5420».