Ενας αρχαίος κρατήρας στη βασιλική του Αγίου Πέτρου

07:10 20/1/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Ο ξαφνικός θάνατος ενός εκκλησιαστικού αξιωματούχου στο Βατικανό. Τριάντα πυρίμαχα κιβώτια γεμάτα με θησαυρούς τέχνης τοποθετημένα με τάξη σε μια αποθήκη κάτω από τον τρούλο της βασιλικής του Αγίου Πέτρου. Μια δωρεά προς την Αγία Εδρα πριν από περίπου δύο δεκαετίες. Και ένα ακριβέστατο αντίγραφο ενός από τα διασημότερα αγγεία της αττικής αγγειογραφίας, του κρατήρα του Ευφρονίου.

Ολα τα παραπάνω θα ήταν αρκετά για να συνθέσει ένας ταλαντούχος συγγραφέας μια ιστορία μυστηρίου με φόντο την παπική έδρα. Πόσο

πιο ενδιαφέρουσα όμως θα μπορούσε να γίνει η ιστορία αν διαπιστωνόταν ότι το πιστότατο αντίγραφο του περίφημου κρατήρα δημιουργήθηκε αρκετές δεκαετίες προτού αυτός ανασυρθεί από το χώμα;

Μπροστά στην περίπλοκη αυτή υπόθεση βρίσκονται οι ιταλικές αρχές, όπως αναφέρουν σε δημοσιεύματά τους οι ιταλικές εφημερίδες «Corriere della Sera», «Il Messagero» και οι βρετανικοί «Times».

Ολα ξεκίνησαν όταν ο λόγιος και συλλέκτης έργων τέχνης μονσινιόρ Μικέλε Μπάσο πέθανε από έμφραγμα πριν από μερικές ημέρες. Μετά τον θάνατό του ανοίχθηκαν τα κιβώτια με τη συλλογή του, εντός των οποίων εντοπίστηκαν περί τους 70 πίνακες ζωγραφικής και αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία είχε συγκεντρώσει κατά τα τελευταία 30 χρόνια.

«Η συλλογή είναι πραγματικά υπέροχη» αναφέρουν οι ιταλικές εφημερίδες. Ολα σχεδόν τα έργα έχουν θρησκευτικά θέματα και σπουδαίες υπογραφές, μεταξύ των οποίων σχέδια του εκ των κορυφαίων του ιταλικού μπαρόκ Πιέτρο ντα Κορτόνα, ξύλινα γλυπτά του 17ου αιώνα και ένα μαρμάρινο έργο εμπνευσμένο από γλυπτό του Μικελάντζελο, δημιουργία πιθανόν της σπουδαίας σχολής αντιγραφέων της Ρώμης που άνθησε περί το 1800.

Ο κρατήρας του Ευφρονίου
Το αντικείμενο ωστόσο που προβληματίζει τις αστυνομικές αρχές είναι το πιστό αντίγραφο του κρατήρα του Ευφρονίου. Το πρωτότυπο ερυθρόμορφο αγγείο που χρονολογείται περί το 515 π.Χ. απεικονίζει τον θάνατο του Σαρπηδόνα. Είχε εντοπιστεί από λαθρανασκαφείς το 1971 στο Τσερβετέρι, βορειοδυτικά της Ρώμης, και επεστράφη στην Ιταλία ως προϊόν αρχαιοκαπηλίας από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης (το είχε αγοράσει από τον έμπορο - διακινητή αρχαιοτήτων Ρόμπερτ Χεκτ) το 2008.

Το αντίγραφο όμως της συλλογής Μπάσο χρονολογείται στα τέλη του 19ου αι. Αν δεν είναι μεταγενέστερο του 1971 που παρουσιαζόταν ως παλαιότερο, αλλά όντως είναι δημιουργία του τέλους του 19ου αι. σημαίνει ότι ο κρατήρας είχε βρεθεί από τους αρχαιοκάπηλους και εξαχθεί από την Ιταλία πριν από το 1909, οπότε και βάσει νόμου ξεκίνησε διά νόμου η απαγόρευση εξαγωγής αρχαιοτήτων εκτός ιταλικών συνόρων, σημειώνουν οι «Times», ενώ στις ιταλικές εφημερίδες τίθεται και το ακραίο ερώτημα αν ο κρατήρας του Μπάσο είναι τελικά ο πρωτότυπος.

«Υποπτη» συλλογή
Αγνωστο παραμένει το πώς ο μονσινιόρ «έχτισε» τη συλλογή του, αλλά ειδικοί στην αγορά τέχνης εκτιμούν ότι τα έσοδά του δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τα αποκτήματά του. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 η συλλογή είχε μπει στο μικροσκόπιο της εισαγγελίας της Ρώμης, αλλά η έρευνα μπήκε στο αρχείο όταν ο Μπάσο τη δώρισε στο Βατικανό. Οσο για την προέλευση των αντικειμένων, ο συλλέκτης είχε παρομοιάσει τα έργα που είχε στην κατοχή του με τα πολλά ζευγάρια παπούτσια μέσα σε μια ντουλάπα, εκ των οποίων άλλα αγοράζονται και άλλα είναι δώρα.

«Από πού προήλθαν αυτά τα έργα; Κάποια από αυτά κλάπηκαν και μετά δόθηκαν στον Μπάσο; Δεν είναι εύκολο να φτάσουμε στην αλήθεια. Εχει πάρει μαζί του τα μυστικά του» λέει πηγή του Βατικανού στην «Corriere della Sera».