Επιβίωσαν. Επέζησαν όμως;

16:44 10/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

«Δειλά, κοιτούσαμε τριγύρω και περιεργαζόμασταν ο ένας τον άλλον με απορία. Μετά, αποπειραθήκαμε μερικά βηματάκια εκτός στρατοπέδου. Αυτή τη φορά δεν μας ούρλιαξαν εντολές ούτε και υπήρχε η ανάγκη να σκύψεις γρήγορα για να αποφύγεις κάποιο χτύπημα ή κλωτσιά. “Ελευθερία” μονολογούσαμε αν και κανείς δεν μπορούσε να τη συλλάβει». Ετσι περιγράφει ο κρατούμενος του Αουσβιτς και ψυχίατρος Βίκτορ Φρανκλ τις πρώτες ώρες μετά την απελευθέρωση από τους Συμμάχους. Να έχεις ξεχάσει δηλαδή πώς είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου.

Πώς είναι να ζεις χωρίς μια μαύρη φτερούγα συνεχούς απειλής πάνω από το κεφάλι σου. Να σε έχουν φτάσει στο απόλυτο σημείο εξαθλίωσης, εκεί που η ελευθερία είναι αφηρημένη, ξεχασμένη, σβησμένη πια από τη συνείδησή σου έννοια κι αυτό που σε ενδιαφέρει είναι να επιβιώσεις το επόμενο λεπτό, την επόμενη ώρα.

Οι συνειρμοί είναι αναπόφευκτοι αν έχεις δει τους τρεις ισραηλινούς ομήρους – για πρώτη φορά όλοι άνδρες – που απελευθέρωσε προχθές η Χαμάς, όλους τους ομήρους που απελευθερώνει η Χαμάς ύστερα από δεκαέξι μήνες ομηρείας. Θα σταθώ περισσότερο στον 52χρονο Ελί Σαραμπί. Ο μοναδικός λόγος είναι η φωτογραφία του πριν απ’ την 7η Οκτωβρίου 2023, η φωτογραφία ενός εκφραστικού, πληθωρικού ανθρώπου. Τη βλέπω και νομίζω ότι ακούω τη φωνή του. Φαντάζομαι μια φωνή δυνατή, τρανταχτή που, ενώ μιλάει, κάθε λίγο γελάει. Κι έναν άνθρωπο που του αρέσει η καλή παρέα, που έχει αδυναμία στο καλό φαγητό, που απολαμβάνει τις οικογενειακές συγκεντρώσεις, τις διακοπές του, τα γλέντια του, που τραγουδάει, που κάνει αστεία, που χαίρεται τις καθημερινές στιγμές. Που έχει εμπιστοσύνη στην ίδια τη ζωή. Εναν κανονικό άνθρωπο δηλαδή, ίσως λίγο πιο εύχαρη από τον μέσον όρο, αυτό που, στα ελληνικά, λέμε «μερακλή».

Αυτός που βλέπω στις προχθεσινές φωτογραφίες δεν μπορεί να είναι ο ίδιος άνθρωπος. Το βλέμμα του μοιάζει να κοιτάζει πέρα από το τώρα, πέρα από τη στιγμή, έναν σκοτεινό απροσδιόριστο χρόνο. Ακόμη και πέρα από τον φόβο ή, μάλλον, αυτό το βλέμμα είναι ο ίδιος ο φόβος. Ενας φόβος που έχει κατασταλάξει στην ψυχή και έχει παγώσει κάθε συναίσθημα. Βλέπω έναν άνθρωπο αποστεωμένο, με αλλοιωμένα χαρακτηριστικά, «κλειδωμένο» σε μια συνθήκη απελπισίας από την οποία μοιάζει να μην μπορεί να ξεφύγει. Εναν άνθρωπο που δεν έχει πια σχεδόν τίποτα το ανθρώπινο, παρά μόνο το βασικό ένστικτο της επιβίωσης. Για το επόμενο λεπτό, για την επόμενη ώρα.

Ο Ελί Σαραμπί επεβίωσε της 16μηνης ομηρείας του. Θα επιζήσει όμως; Ανάμεσα σε κουκουλοφόρους και πάνοπλους χαμασίτες δήλωσε ότι ανυπομονεί να γυρίσει στο σπίτι του και να σφίξει στην αγκαλιά του τη γυναίκα του και τις δύο κόρες του. Και θα γυρίσει στο σπίτι του. Και θα μάθει ότι η γυναίκα του η Λίαν και οι κόρες του Χαγιάλ και Νόα όπως επίσης και ο αδελφός του, σφαγιάσθηκαν την 7η Οκτωβρίου. Και αυτό το βαθύ ρήγμα που έχει ανοιχθεί εντός του θα αρχίσει να γεμίζει από τις τύψεις για το ότι εκείνος επιβίωσε ενώ η οικογένειά του εξοντώθηκε. Αλήθεια, πώς θα μπορέσει να ζήσει αυτός ο άνθρωπος μια ζωή στοιχειωμένη από εφιάλτες;

Ενας όμηρος

Από την 7η Οκτωβρίου 2023 αναρωτιέμαι πώς είναι να πέφτεις να κοιμάσαι (ή, μάλλον, να μην κοιμάσαι) το βράδυ όταν δικοί σου άνθρωποι είναι όμηροι. Οταν ξέρεις ότι οι ζωές τους είναι «διαπραγματευτικά στοιχεία» σε συμφωνίες που μπορεί και να μη γίνουν ποτέ. Οταν δεν ξέρεις αν τρώει, αν κοιμάται, αν ζει. Οταν γνωρίζεις μία παράμετρο που δεν είχες φανταστεί διότι η ομηρεία είναι κάτι που υπερβαίνει τον ανθρώπινο πολιτισμό. Οτι δηλαδή ο άνθρωπός σου που είναι σε ομηρεία έχει ενοχές διότι σου προκαλεί αυτή την αγωνία. Οταν φαντάζεσαι τι μπορεί να περνάει και, τότε, παρακαλείς να τον έχουν σκοτώσει.

Ναι, ξέρω. Οι βομβαρδισμοί, τα νεκρά παιδιά της Γάζας. Αν όμως δεν μπορείς να συμπονέσεις τη μια πλευρά, δεν συμπονάς πραγματικά ούτε την άλλη.