Ευρώπη: Εντοπίστηκαν μεγάλες ποσότητες «αιώνιων χημικών» στα κρασιά

12:49 23/4/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Τα επίπεδα μιας ελάχιστα γνωστής «αιώνιας» χημικής ουσίας, γνωστής ως TFA, στα ευρωπαϊκά κρασιά έχουν αυξηθεί «ανησυχητικά» τις τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με ανάλυση.

Η συγκεκριμένη διαπίστωση έχει προκαλέσει φόβους ότι η μόλυνση θα υπερβεί ένα πλανητικό όριο.

Η έρευνα στα ευρωπαϊκά κρασιά

Οι ερευνητές του Pesticide Action Network Europe (Δίκτυο Δράσης για τα Φυτοφάρμακα στην Ευρώπη) εξέτασαν 49 φιάλες εμπορικού κρασιού για να δουν πώς είχε εξελιχθεί η μόλυνση

με TFA στα τρόφιμα και τα ποτά. Βρήκαν επίπεδα τριφθοροξικού οξέος (TFA), ένα προϊόν διάσπασης των χημικών ουσιών Pfas μακράς διάρκειας που ενέχει πιθανούς κινδύνους για τη γονιμότητα, πολύ υψηλότερα από εκείνα που είχαν μετρηθεί προηγουμένως στο νερό.

Τα κρασιά που παρήχθησαν πριν από το 1988 δεν παρουσίαζαν ίχνη TFA, διαπίστωσαν οι ερευνητές, αλλά εκείνα που παρήχθησαν μετά το 2010 παρουσίασαν απότομη αύξηση της μόλυνσης. Τα βιολογικά και τα συμβατικά κρασιά παρουσίασαν αύξηση της μόλυνσης από TFA, αλλά τα επίπεδα στις βιολογικές ποικιλίες έτειναν να είναι χαμηλότερα, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian.

«Τα κρασιά που περιείχαν την υψηλότερη συγκέντρωση TFA, κατά μέσο όρο, ήταν επίσης τα κρασιά που βρήκαμε με την υψηλότερη ποσότητα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων», δήλωσε η Salomé Roynel από το Pesticide Action Network Europe, το οποίο έχει καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ να απαγορεύσουν τα φυτοφάρμακα Pfas.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν 10 αυστριακά κρασιά από κελάρια ήδη από το 1974 – πριν από τις αλλαγές πολιτικής που υποπτεύονται ότι οδήγησαν στην ευρεία χρήση των πρόδρομων χημικών ουσιών του TFA – καθώς και 16 κρασιά που αγοράστηκαν στα αυστριακά σούπερ μάρκετ από χρονιές μεταξύ 2021 και 2024.

Όταν η αρχική ανάλυση αποκάλυψε απροσδόκητα υψηλά επίπεδα μόλυνσης από TFA, ζήτησαν από εταίρους σε όλη την Ευρώπη να συνεισφέρουν δείγματα από τις χώρες τους.

Τα αποτελέσματα από 10 ευρωπαϊκές χώρες έδειξαν ότι δεν υπήρχαν ανιχνεύσιμες ποσότητες TFA σε παλαιά κρασιά- μια «μέτρια αύξηση» των συγκεντρώσεων από 13µg/l σε 21µg/l μεταξύ 1988 και 2010- και μια «απότομη αύξηση» στη συνέχεια, φτάνοντας κατά μέσο όρο τα 121µg/l στα πιο πρόσφατα κρασιά.

Τα PFAS είναι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρέως σε καταναλωτικά προϊόντα, ορισμένες από τις οποίες έχει αποδειχθεί ότι έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στους ανθρώπους.

Οι αρμόδιες αρχές ιστορικά δεν ανησυχούσαν για τις πιθανές επιπτώσεις της μόλυνσης με TFA στην υγεία, αλλά πρόσφατες μελέτες σε θηλαστικά έδειξαν ότι εγκυμονεί κινδύνους για την αναπαραγωγική υγεία. Πέρυσι, η γερμανική ρυθμιστική αρχή χημικών ουσιών πρότεινε να χαρακτηριστεί η TFA ως τοξική για την αναπαραγωγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Μια μελέτη τον Οκτώβριο υποστήριξε ότι ο επίμονος χαρακτήρας της ουσίας και η αύξηση των συγκεντρώσεων υποδηλώνουν ότι η TFA πληροί τα κριτήρια της «πλανητικής οριακής απειλής για νέες οντότητες», με αυξανόμενη έκθεση σε πλανητική κλίμακα που θα μπορούσε να έχει δυνητικά μη αναστρέψιμες διαταραγμένες επιπτώσεις στις ζωτικές διεργασίες του γήινου συστήματος.

Συγκλονιστικά τα αποτελέσματα

Ο Hans Peter Arp, ερευνητής στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας και κύριος συγγραφέας της μελέτης, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έκθεση του Δικτύου Δράσης για τα Φυτοφάρμακα, δήλωσε ότι αν και η νέα έρευνα ήταν μόνο μια προκαταρκτική εξέταση, τα αποτελέσματα ήταν «αναμενόμενα και συγκλονιστικά».

«Συνολικά είναι συνεπή με όσα γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα σχετικά με την ανησυχητική αύξηση των TFA ουσιαστικά σε οτιδήποτε μπορούμε να μετρήσουμε», δήλωσε. «Παρέχουν επίσης περαιτέρω αποδείξεις ότι τα φυτοφάρμακα Pfas μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή TFA στις γεωργικές περιοχές, μαζί με άλλες πηγές όπως τα ψυκτικά μέσα και τα φαρμακευτικά προϊόντα».

Οι κύριες πηγές TFA θεωρούνται ότι είναι τα φθοριούχα ψυκτικά μέσα, γνωστά ως F-αέρια, τα οποία διασπείρονται παγκοσμίως, και τα φυτοφάρμακα Pfas, τα οποία συγκεντρώνονται στο γεωργικό έδαφος. Οι συγκεντρώσεις των αερίων F αυξήθηκαν μετά την απαγόρευση των ουσιών που καταστρέφουν το όζον, όπως οι χλωροφθοράνθρακες, από το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ το 1987, ενώ τα φυτοφάρμακα Pfas πιστεύεται ότι διαδόθηκαν ευρέως στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1990.

Μια μελέτη του Νοεμβρίου που χρησιμοποίησε δεδομένα πεδίου από τη νότια Γερμανία αποκάλυψε μια «σημαντική αύξηση» στις συγκεντρώσεις των TFA στα υπόγεια ύδατα όταν συγκρίνονται οι γεωργικές εκτάσεις με άλλες χρήσεις γης.

Ο Gabriel Sigmund, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Wageningen της Ολλανδίας και συν-συγγραφέας της μελέτης, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έκθεση του Δικτύου Δράσης για τα Φυτοφάρμακα, δήλωσε ότι τα TFA δεν μπορούν να αποικοδομηθούν με φυσικές διεργασίες και είναι πολύ δύσκολο και δαπανηρό να απομακρυνθούν κατά την επεξεργασία του νερού.

Για τα περισσότερα πρόδρομα φυτοφάρμακα TFA, υπάρχουν ελάχιστα έως καθόλου διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τα ποσοστά σχηματισμού τους TFA, πρόσθεσε.

«Αυτό καθιστά πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί πόσο δυναμικό σχηματισμού και εκπομπής TFA έχουν σήμερα τα γεωργικά εδάφη, καθώς τα συσσωρευμένα φυτοφάρμακα μπορούν να αποικοδομηθούν και να απελευθερώσουν TFA με την πάροδο του χρόνου», είπε. «Έτσι, ακόμη και αν σταματήσουμε εντελώς τη χρήση αυτών των φυτοφαρμάκων τώρα, πρέπει να περιμένουμε περαιτέρω αύξηση των συγκεντρώσεων TFA στους υδάτινους πόρους μας και αλλού τα επόμενα χρόνια».