Η γνώση τού σήμερα, λάθος τού αύριο

16:52 30/10/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Το ανά χείρας κείμενο, ενδεχομένως δεν θα προσφέρει κάτι καινούργιο, όμως είναι πολύ πιθανόν να βοηθήσει κάποιους να αντιληφθούν με διαφορετικό μάτι σοβαρά φαινόμενα της καθημερινότητας που ίσως τους απασχολούν, προκαλώντας τους, ενίοτε, πραγματικές απορίες. Φέρνω ως παράδειγμα τον ίδιο μου τον εαυτό: ανέκαθεν απορούσα πώς γίνεται και για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας (δικό μου ή άλλου) να ακούγονται τόσες πολλές και διαφορετικές απόψεις/θεωρίες από τόσους πολλούς γιατρούς της ιδίας ειδικότητας.

Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες με συγκεκριμένα παραδείγματα. Είμαι σίγουρος ότι αυτό που θέλω να πω γίνεται αντιληπτό και ότι χωρίς αμφιβολία αρκετοί έχουν ζήσει μια τέτοια κατάσταση.

Ομως τις προάλλες, συζητώντας με τον οδοντίατρό μου, τον οποίο… βασανίζω επί σειρά ετών εξαιτίας ενός σοβαρού προβλήματός μου, το ξανασκέφτηκα. Γιατί; Διότι, όπως μου είπε, ενώ ως τώρα δεν φαινόταν να υπάρχει λύση στο θέμα μου, σήμερα, μπορεί και να διακριθεί κάποιο φως στον ορίζοντα. Αυτό σημαίνει ότι ο ίδιος γιατρός που μου είχε αποκλείσει την «Χ» οδό για την αντιμετώπιση (ή μη αντιμετώπιση) του προβλήματός μου, τώρα κατά μία έννοια ανακαλεί γιατί τα δεδομένα έχουν αλλάξει και η επιστήμη έχει προχωρήσει.

Σημαίνει επίσης ότι ο γιατρός αυτός, με τις συνεχείς επισκέψεις του σε συνέδρια του εξωτερικού, ανήκει σε εκείνους που ακολουθούν πιστά την εξέλιξη της επιστήμης τους και δεν μένουν πίσω, στην υποτιθέμενη ασφάλεια των όσων ήδη γνωρίζουν.

«Η γνώση τού σήμερα είναι το λάθος τού αύριο» μου είπε, χρησιμοποιώντας μια φράση που φαίνεται ότι αποτελεί κοινή επωδό σε κάθε ιατρικό συνέδριο στο οποίο παρουσιάζεται μια εργασία που ανατρέπει τις μέχρι εκείνη τη στιγμή κρατούσες απόψεις – τεχνικές ή θεραπευτικές μεθόδους. «Να κοιτάτε πάντα μπροστά» θυμάται ο γιατρός μου ότι έλεγαν στον ίδιο και τους συμφοιτητές του οι (φωτισμένοι)  καθηγητές τους στη σχολή. «Να κοιτάτε πάντα μπροστά γιατί εκτός από την αλήθεια που ξέρουμε, υπάρχει και κάτι που δεν ξέρουμε ακόμα. Και είναι μπροστά μας». Στην κυριολεξία. Είναι το μέλλον, και το μέλλον βρίσκεται μπροστά μας.

Ο γιατρός μου μού έφερε το παράδειγμα ενός θρυλικού καθηγητή της Επιδημιολογίας, του Δημήτρη Τριχόπουλου, του οποίου μια οδηγία-συμβουλή θυμάται ακόμα, σαν τώρα, παρότι έχουν περάσει σχεδόν 40 χρόνια από όταν την πρωτάκουσε. Και πράγματι μου την είπε απ’ έξω (την έχει αποστηθίσει!) και εγώ τη σημείωσα: «Οπως κάθε επιστήμη, η ιατρική δεν θέλει χίλιους Αϊνστάιν αλλά χίλιους καλούς επιστήμονες ώστε όταν έρθει ένας Αϊνστάιν, θα πάρει στα χέρια του τη δουλειά των συναδέλφων του και με τις ικανότητές του θα αλλάξει τα πάντα». Είναι πραγματικά μια καταπληκτική οδηγία-συμβουλή για κάθε νέο επιστήμονα γιατί λέει τα πράγματα έτσι όπως ακριβώς είναι. Και κατά κάποιον τρόπο ισχύει σε κάθε τομέα της ζωής μας.

Θα συμφωνήσουμε όλοι, πιστεύω, στο ότι οι ανθρώπινος οργανισμός είναι μια τέλεια μηχανή. Ομως κάθε μέρα ανακαλύπτουμε κάτι που δεν ξέραμε για τη λειτουργία της, ιδίως τα τελευταία χρόνια με την πρόοδο της γενετικής. «Τα πάντα ρει» είχε πει ο Ηράκλειτος, τίποτα δηλαδή δεν μένει ίδιο και όλα αλλάζουν. Αν βέβαια το φιλοσοφήσουμε λιγάκι παραπάνω, υπάρχει και η «απάντηση» του Τζουζέπε ντι Λαμπεντούζα: «Ολα θα αλλάξουν για να παραμείνουν τα ίδια» (Ο γατόπαρδος). Ομως, τέλος πάντων, αυτό δεν ισχύει παντού και σίγουρα όχι στην ιατρική ή γενικότερα στην επιστήμη.

Οποιος δεν θέλει να αλλάξει αυτό που κάνει για πολλά χρόνια απλώς και μόνο επειδή το ξέρει καλά, παραβλέποντας έτσι την πιθανότητα του να είναι παρωχημένο και ξεπερασμένο χάρη σε μια καινούργια ανακάλυψη που το αντικατέστησε, είναι κακός στη δουλειά του.

Η κουβέντα με τον γιατρό μου ολοκληρώθηκε με μια προσωπική ιστορία του την οποία μοιράστηκε γενναιόδωρα μαζί μου: Κάποτε, ένας οδοντίατρος, δεύτερος ξάδερφος του πατέρα του και αρκετά ηλικιωμένος, όλο υπερηφάνεια ζήτησε από τον γιατρό μου να πηγαίνει στο ιατρείο του ώστε να αποκτήσει εμπειρία. Ωστόσο, ο γιατρός μου παρατήρησε ότι ο «μέντοράς» του δεν είχε ακτινογραφικό μηχάνημα, οπότε τον ρώτησε γιατί. «Ο πόνος του ασθενούς με οδηγεί στη θεραπεία» ήταν η απάντηση του ηλικιωμένου γιατρού. Θαυμάσια κουβέντα. Αλλά για τον Μεσαίωνα.