Κυριαρχία ή απαγωγή της Ευρώπης;

15:01 24/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Γερμανική κυριαρχία, με υπόβαθρο όμως οξύτερης δομικής πολιτικής αστάθειας, μπορεί να φέρουν οι χθεσινές εκλογές στην Ευρώπη – Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) με την επιστροφή των Χριστιανοδημοκρατών (CDU/CSU) στην εξουσία (σε κυβέρνηση συνασπισμού), τον Φρίντριχ Μερτς ως νέο καγκελάριο αλλά – και αυτό είναι το ζοφερό νέο στοιχείο – τη νεοναζιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) για πρώτη φορά στη δεύτερη θέση (αξιωματική αντιπολίτευση) ως την κατ’

εξοχήν νικήτρια των εκλογών με θετικό ορίζοντα για το μέλλον. Αν και με μια πολιτικά κλονισμένη Γερμανία ο προαλειφόμενος ως νέος καγκελάριος  Φρ. Μερτς σκοπεύει, όπως δηλώνει, να επαναφέρει τη χώρα σε κυρίαρχο ηγετικό ρόλο στην ΕΕ (αντίθετα με τον απερχόμενο Ολαφ Σολτς). Και ως εκ τούτου ένα τρίο από τη Γερμανία, πρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) Μάνφρεντ Βέμπερ και (μελλοντικός καγκελάριος) Φρ. Μερτς θα είναι σε θέση να πλοηγούν ηγετικά την Ενωση. Αν και στη σημερινή κατακερματισμένη και πολυκεντρική Ενωση «27» είναι εξαιρετικά δύσκολο σε μια χώρα-μέλος μόνη της, έστω κι αν αυτή είναι η Γερμανία ή επειδή ακριβώς είναι η Γερμανία με το ξεχωριστό ιστορικό παρελθόν της, να επιβάλει κυριαρχική παρουσία. Ωστόσο η πρόεδρος της Επιτροπής Φον ντερ Λάιεν έχει κατοχυρώσει έναν ισχυρό ρόλο από την πρώτη θητεία της (2019-2024), ενώ ο Βέμπερ προεδρεύει της ισχυρότερης πολιτικής ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΛΚ – 188 έδρες). Παρά ταύτα, η γερμανική ηγετική παρουσία – αναγκαία στα θεσμικά της όρια – θα πρέπει να συνυπάρξει πρώτα απ’ όλα με τη Γαλλία, άνευ της οποίας δεν μπορούν να γίνουν και πάρα πολλά στην Ενωση. Ο γαλλο-γερμανικός άξονας παραμένει αναγκαίος. Αλλά και με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον σοσιαλιστή εκ Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα, με όση ισχύ διαθέτει, όπως και με χώρες όπως οι Ισπανία, Πολωνία, Ιταλία και άλλες οι οποίες θέλουν να έχουν ισχυρό λόγο και ρόλο στη σημερινή Ενωση. Και βέβαια οι διαπροσωπικές σχέσεις ανάμεσα στα μέλη του γερμανικού ηγετικού τρίο δεν περιγράφονται ως ιδιαίτερα άνετες. Ειδικότερα αυτές μεταξύ Μερτς και Φον ντερ Λάιεν. Επομένως, ας μην αποκλείεται μια εσωτερική ρήξη. Πολύ περισσότερο που ο Μερτς φέρεται ότι προτίθεται να ασκήσει επιθετικό ηγετικό ρόλο σε όλα τα πεδία, τόσο για την εσωτερική όσο και για την εξωτερική ατζέντα της Ενωσης, και ειδικότερα απέναντι στις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ. «Η ΕΕ δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζει τις ΗΠΑ ως νάνος, καθώς σε αυτή την περίπτωση θα αντιμετωπίζεται η ίδια ως νάνος» τόνισε σε πρόσφατη ομιλία του. Αναγνωρίζει επομένως ότι η διατλαντική σχέση έχει αλλάξει ριζικά και η Ευρώπη θα πρέπει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα αναλόγως.

Το πιο κρίσιμο όμως ερώτημα είναι προς ποια ιδεολογική κατεύθυνση θα θελήσει να σπρώξει ο Μερτς την Ενωση. Η απάντηση που δίνεται: Σε ακόμα πιο συντηρητική. Σε καίρια ζητήματα πολιτικής, όπως της δημοσιονομικής διαχείρισης, του Μεταναστευτικού, της κλιματικής κρίσης κ.ά., οι θέσεις Μερτς προσεγγίζουν αυτές ακροδεξιών δυνάμεων [εναντίον του κοινού δανεισμού, κατάργηση κλιματικών στόχων (Green Deal) υπέρ της ανταγωνιστικότητας, κατάργηση ακόμα και του καθεστώτος Σένγκεν – κλείσιμο συνόρων για ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, κ.λπ.].

Το πλέον ανησυχητικό: το εκλογικό αποτέλεσμα ενισχύει τη δυναμική της ακροδεξιάς επέλασης στην Ευρώπη. Και κυρίως την προοπτική της ακροδεξιάς/ εθνολαϊκιστικής απαγωγής της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η κατάκτηση της δεύτερης θέσης από τη νεοναζιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), και μάλιστα με τη στήριξη Τραμπ και Ιλον Μασκ, δημιουργεί μια εντελώς νέα πολιτική Γερμανία. Η Εναλλακτική θέλει, μεταξύ άλλων, να αποσύρει τη Γερμανία από την Ευρωπαϊκή Ενωση, να διαλύσει την Ενωση και να προωθήσει πανευρωπαϊκά τον νεοφασισμό που εκπορεύεται από την Ουάσιγκτον σήμερα.

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ.