Ο Αναστάσιος, που «φλεγόταν και έφεγγε»

20:09 1/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Ο Αναστάσιος βίωσε τα χρόνια του και τον καιρό του αυθεντικά και οραματικά, αγωνιστικά και δημιουργικά.

Διεκδικώντας τον οικουμενικό ανθρωπισμό, την αλληλεγγύη της ζωντανής δικαιοσύνης, την υπεράσπιση και προστασία των ανήμπορων.

Εδειξε ότι ακόμα και σε περιστάσεις αβέβαιες και επίφοβες, αντιφατικές και αγωνιώδεις, υπάρχουν τέτοιες εμπνευσμένες και θεληματικές υπάρξεις, που «φλέγονται και φέγγουν».

Είναι ο ιεραπόστολος που οδοιπορεί, ο  οραματιστής που αγωνίζεται, ο στοχαστής που αγρυπνά, ώστε η συνειδητή «βίωση του Ευαγγελίου» να αποτελεί διαρκή διαδικασία

ανανέωσης, ανοιχτής στις εξελίξεις και τις κοινωνικές διεργασίες, στην πρωτοπορία της προόδου.

Κοιτάζοντας σταθερά μπροστά, «το τοις έμπροσθεν επεκτείνεσθαι», για τη διαρκή νοηματοδότηση των ανθρώπινων και εγκόσμιων πραγμάτων.

Αν κάτι δεσπόζει στην παρουσία του Αναστάσιου ανάμεσά μας, αυτό είναι η Αλήθεια του, η βασανιστική συνέπειά του, η λυτρωτική αφιέρωσή του.

Αλλά και η Δικαιοσύνη του, όχι η αφηρημένη επίκληση μιας υπερβατικής ιδέας, για παραμύθια, αλλά η έμπρακτη υπεράσπιση της ανθρώπινης υπόστασης, έναντι των αδικιών, των ανισοτήτων και διακρίσεων. Ο βίος του, το έργο του και η φιλοσοφία του, για το νόημα της ζωής και της ύπαρξης του ανθρώπου, είναι αδιάγευστο αποδεικτικό τεκμήριο ότι «το ανέφικτο μπορεί να γίνει εφικτό», η «ρεαλιστική ουτοπία» υπαρκτή πραγματικότητα.

Η ορθόδοξη εκκλησία για τον Αναστάσιο δεν είναι ούτε εξουσία ούτε περιουσία. Δεν είναι δογματική λατρεία ούτε αφοριστική ηθικολογία. Δεν είναι κληρικαλισμός και δεσποτοκρατία.

Η γνωριμία μαζί του υπήρξε ευεργεσία ζωής.

Ηταν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 που τελείωνα το Βαρβάκειο, τότε, που, με αρκετούς συμμαθητές και από άλλα Γυμνάσια, παρακολουθούσαμε τις διαλέξεις του αδιόριστου θεολόγου Γιαννουλάτου, τις Κυριακές, μετά τη λειτουργία, στον Αγιο Κωνσταντίνο Ομόνοιας.

Διαλέξεις-μαθήματα φιλοσοφίας και ιστορίας θρησκειών, κοσμογονίας, πολιτισμικών και κοινωνιολογικών συγκριτικών αναλύσεων, που, μεταξύ μας, αποκαλούσαμε «αντικατηχητικό».

Οταν, το 1995, βρέθηκα, για πολιτική επίσκεψη, στην Αλβανία, σε περίοδο διακοπής των ελληνοαλβανικών σχέσεων, επί κυβερνήσεως Μπερίσα, ζήτησα να επισκεφτώ τον Αναστάσιο, προς μεγάλη έκπληξη των αρμοδίων.

Ηταν το περισσότερο επιτηρούμενο πρόσωπο από τη μυστική υπηρεσία της sigoutimi.

Και ζήτησα από την ελληνίδα ακόλουθο, τότε, την κυρία Κατερίνα Nασίκα, εξαιρετική επιστήμονα και λειτουργό, που, σήμερα, διαπρέπει στην ελληνική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον, να του πει ότι «είμαι ένας απ’ τους μαθητές του στο αντικατηχητικό του Αγίου Κωνσταντίνου».

Βγήκε από το σπίτι του φορώντας μόνο το αντερί του, με αγκάλιασε με συγκίνηση και, από τότε, μου χάρισε μία ουσιαστική φιλία, από εκείνες που διευρύνουν τους ορίζοντες, εμβαθύνουν την αυτογνωσία, εμπλουτίζουν τη συνύπαρξη.

Και αυτό είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό της συνειδησιακής και κοινωνικής οντότητας του Αναστασίου.

Η πίστη στη συνύπαρξη, η επιδίωξη της επικοινωνίας, του διαλόγου, της συνεννόησης.

Ενδιαφερόταν για τη «μικρή και ευλογημένη Ελλάδα», την «ορθοδοξία της αγάπης και της αλληλεγγύης», την πλουραλιστική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, το πεδίο δοκιμασίας και διαμόρφωσης ιστορικών, πολιτισμικών και κοινωνικών κοινών χαρακτηριστικών, πέραν των εθνικιστικών, θρησκευτικών και πολιτικών διαιρέσεων».

Τον ενδιέφερε «να χτίζει γέφυρες εκεί που οι άλλοι ανοίγουν χαρακώματα». Αυτό το στοιχείο ήταν που θέλησε να αναδείξει η πρωτοβουλία του ακαδημαϊκού καθηγητή Μανώλη Ρούκουνα, ώστε να προταθεί ο Αναστάσιος για βραβείο Νομπέλ Ειρήνης. Μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε αισιόδοξα, αλλά δεν ευοδώθηκε.

Απέναντί του, δεν έλειψαν οι ενάντιοι και εκείνοι τους οποίους ενοχλούσε το έντιμο και αρραγές παράδειγμά του: Αυταρχικές εξουσίες και οι μηχανισμοί τους, εκκλησιαστικές μηχανορραφίες και συμπλεγματικές νοοτροπίες, δεν μπόρεσαν να σκιάσουν την ακτινοβολία της υπαρξιακής του αφιέρωσης ούτε να περιορίσουν την υπαρξιακή του συνείδηση απέναντι στο νέο και διαφορετικό, απέναντι στον άλλον και την «ενότητα με την ετερότητα».

Οταν η κυβέρνηση Μπερίσα στην Αλβανία επιχείρησε να μεθοδεύσει την εκδίωξή του, με τροποποίηση του Συντάγματος, έχασε το σχετικό δημοψήφισμα.

Χριστιανοί, μουσουλμάνοι και άθεοι, αλβανοί, έλληνες μειονοτικοί και άλλες εθνοτικές ομάδες στήριξαν τον Αναστάσιο, γιατί νοιαζόταν για μια καλύτερη ζωή όλων. Πατρίδα του όλος ο κόσμος και έγνοια του όλα τα έθνη, όλοι οι πολιτισμοί, οι κοινωνίες και θρησκείες.

Η αγάπη για τον άλλο, η ζωή με αξιοπρέπεια και σεβασμό για όλους, η χαρά της προσφοράς και συμμετοχής, οι αξίες του ανθρωπιστικού δημοκρατικού πολιτισμού, η ειρηνική συνύπαρξη με δικαιοσύνη κι αλληλεγγύη, μέσα από τον στοχασμό, τον λόγο και την αγωνιστική αφιέρωση του Αναστασίου, απόκτησαν πραγματικό περιεχόμενο ζωής.

Ο γαλήνιος κι ανθεκτικός Αναστάσιος, του κόσμου τούτου και του παντοτινού, μαχόμενη ανθρωπιά και ελπίδα, απέναντι στην κρίση συνείδησης και νοήματος, στην κρίση δικαιοσύνης και δημοκρατίας, στην οικολογική και κοινωνική κρίση, μιας ξεστρατισμένης και ξέφτιας παγκοσμιοποίησης.

Ο Νίκος Α. Κωνσταντόπουλος είναι νομικός, πρ. πρόεδρος ΣΥΝ.