Ο Γρύπας Πολεμιστής και οι εκπλήξεις μιας έκθεσης

17:10 31/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Παγκόσμια πρώτη ετοιμάζεται να κάνει στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καλαμάτας ο χρυσός και πάνοπλος Γρύπας Πολεμιστής, που εντοπίστηκε από την αρχαιολογική σκαπάνη στη σκιά του ανακτόρου του Νέστορα πριν από δέκα χρόνια.

Γρύπας Πολεμιστής: 3.500 χρόνια

Τα ηλικίας 3.500 ετών πολύτιμα ευρήματα του πλουσιότερου προϊστορικού τάφου που έχει εντοπιστεί στην ηπειρωτική Ελλάδα τα τελευταία 75 χρόνια θα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοδική έκθεση «Οι Πρίγκιπες της Πύλου» που διοργανώνεται

από το υπουργείο Πολιτισμού και προγραμματίζεται να εγκαινιαστεί στις 14 Φεβρουαρίου με διάρκεια έως τις 26 Απριλίου.

Οι ερευνήτριες Σάρον Στόκερ (επάνω) και Ιονίδα Μαρτίνι στον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή τον Ιούνιο του 2015

Χάλκινα όπλα και αγγεία, χρυσά κι ασημένια κύπελλα, κατάλοιπα από μια χάλκινη πανοπλία και ένας σφραγιδόλιθος από αχάτη με λεπτομερή παράσταση μάχης ανάμεσα σε τρεις πολεμιστές – σαν εκείνες που περιγράφονται στα ομηρικά έπη – ήταν μερικά μόνο από τα 1.400 κτερίσματα που εντοπίστηκαν στον ασύλητο τάφο του άνδρα ηλικίας 30-35 ετών που χρονολογείται περί το 1450 π.Χ.

Γρύπας Πολεμιστής: Σώμα λιονταριού

Και είναι μερικά μόνο από τα αντικείμενα από τον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή (ονομάζεται έτσι λόγω του γρύπα – μιας μυθολογικής μορφής με σώμα λιονταριού, κεφάλι και φτερά αετού – που απεικονίζεται σε ένα ελεφαντοστέινο πλακίδιο το οποίο βρέθηκε στα πόδια του νεκρού) που θα φιλοξενηθούν στην έκθεση.

Ο σφραγιδόλιθος από αχάτη με λεπτομερή παράσταση μάχης ανάμεσα σε τρεις πολεμιστές ξεχωρίζει ανάμεσα στα κτερίσματα του Γρύπα Πολεμιστή

Μαζί με σφραγιδόλιθους με περίτεχνη χάραξη, μοναδικής τέχνης χρυσά αντικείμενα, περίπλοκα όπλα από άλλες θέσεις της Μεσσηνίας, όπως οι Περιστεριά, Κουκουνάρα, Τραγάνα, Βλαχόπουλο, Δάρας, Ανθεια, μεταξύ άλλων, και σπαράγματα τοιχογραφιών από το καλύτερα διατηρημένο ανάκτορο της Εποχής του Χαλκού στην ηπειρωτική Ελλάδα, εκείνο του Νέστορα, στον Ανω Εγκλιανό, στην Πύλο.

Ποιοι είναι οι «Πρίγκιπες της Πύλου», όμως, όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης, αρκετοί εκ των οποίων θα βρεθούν για πρώτη φορά μετά την ανακάλυψή τους μαζί με τον Γρύπα Πολεμιστή;

«Η έκθεση επικεντρώνεται στους αιώνες που προηγήθηκαν της ανάδυσης του μυκηναϊκού κράτους, με έδρα την περιοχή κοντά στη Χώρα και τον αρχαιολογικό χώρο του ανακτόρου του Νέστορα.

Γρύπας Πολεμιστής: Ισχυρός πολεμιστής

Στο απόγειό του, τον 13ο αιώνα π.Χ., το ανάκτορο αυτό ήλεγχε ολόκληρη τη Μεσσηνία. Τον 15ο αιώνα π.Χ., ο Γρύπας Πολεμιστής ήταν ένας μόνο από τους πολλούς ισχυρούς πολεμιστές που ανήλθαν στην εξουσία ανεξάρτητα στη Μεσσηνία.

Περίτεχνη λαβή ξίφους από ελεφαντοστό, καλυμμένη με χρυσό και διακοσμημένη με μια σπάνια τεχνική που θυμίζει κέντημα

Αυτοί οι τοπικοί ηγεμόνες είχαν τις βάσεις τους σε διάφορους οικισμούς, οι οποίοι τελικά ενοποιήθηκαν στο Βασίλειο της Πύλου, που επιβίωσε μέχρι περίπου το 1180 π.Χ.», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η αμερικανίδα αρχαιολόγος Σάρον Στόκερ που ανέσκαψε τον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή μαζί με τον σύζυγό της, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, Τζακ Ντέιβις και οι οποίοι ανήκουν στην επιμελητική ομάδα της έκθεσης μαζί με τις Ευαγγελία Μηλίτση, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, και Κλερ Λάιανς από το Μουσείο Πολ Γκέτι.

Το ανάκτορο του Νέστορα

Και ο Τζακ Ντέιβις προσθέτει: «Ο Γρύπας Πολεμιστής αποτελεί σημαντικό μέρος της έκθεσης, αλλά εξίσου σημαντικό είναι και το ίδιο το ανάκτορο του Νέστορα, καθώς και έντεκα ηγεμονικά κέντρα που έχουν ερευνηθεί τα τελευταία χρόνια από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και την Αρχαιολογική Εταιρεία Αθηνών».

Για ποιο λόγο, όμως, απαιτήθηκε να περάσουν δέκα χρόνια από την ανακάλυψη του περίφημου τάφου για να παρουσιαστούν τα πλούσια ευρήματά του ενώπιον κοινού;

Είναι η αρχή

«Η ανασκαφή είναι μόνο η αρχή της αρχαιολογικής έρευνας. Η διαδικασία που οδηγεί σε μια έκθεση απαιτεί εκτεταμένη συντήρηση των αρχαιοτήτων, καθώς και τη συστηματική επιστημονική τους μελέτη, ώστε να μπορούν να περιγραφούν και να ερμηνευτούν σωστά», εξηγεί ο Τζακ Ντέιβις.

Και η Σάρον Στόκερ συμπληρώνει: «Η προετοιμασία της παρούσας έκθεσης ξεκίνησε ήδη πριν από δύο χρόνια, οπότε το συνολικό χρονικό διάστημα είναι στην πραγματικότητα αρκετά σύντομο, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι δημοσιεύουμε συνεχώς τα ευρήματά μας, ενώ πολλά από αυτά έχουν ανασκαφεί μόλις τα τελευταία χρόνια».

Το διάστημα αυτό, άλλωστε, σύμφωνα με τους ανασκαφείς, τους επέτρεψε να έχουν, όπως υποστηρίζουν, «την πληρέστερη εικόνα για τη Μεσσηνία όσον αφορά τις εξελίξεις που οδήγησαν στη δημιουργία των μυκηναϊκών ανακτόρων σε όλη την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Αργολίδας» και υπόσχονται πως αναμφίβολα θα υπάρξουν στην έκθεση εκπλήξεις τόσο για το ευρύ κοινό όσο και για την επιστημονική κοινότητα.