Που βρίσκεται το «Adrian Darya 1»; Ενα μυστήριο με το τάνκερ

07:59 9/9/2019 - Πηγή: Τα Νεα

«Πού βρίσκεται το "Adrian Darya 1";» Το ερώτημα αυτό κυριαρχεί τις τελευταίες βδομάδες σε κάθε συζήτηση που αφορά τις σχέσεις του Ιράν με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Το ιρανικό πλοίο, το οποίο μεταφέρει 2,1 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, βρίσκεται στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον, η οποία συνδέει τη χρησιμοποίηση των χρημάτων που μπορεί να εισπραχθούν από την πώληση του φορτίου με ενδεχόμενες παράνομες δράσεις της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή. Σε αυτές ανήκουν η χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων όπως

η Χαμάς, η Χεζμπόλα και άλλες. Ετσι, το αρμόδιο τμήμα ελέγχου ξενών περιουσιών του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών έχει ήδη βάλει το «Adrian Darya 1» στη μαύρη λίστα.

Πρόκειται για ένα χειροπιαστό παράδειγμα με το οποίο γίνεται πιο εύκολα κατανοητό το νόημα των αμερικανικών κυρώσεων μετά την απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποχωρήσει η χώρα του από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ελέγχουν μόνο τις ιρανικές δραστηριότητες, αλλά και αυτές όσων εμπλέκονται σε οικονομικές δοσοληψίες με το Ιράν, στη συγκεκριμένη περίπτωση με την πιθανή αγορά του πετρελαίου του «Adrian Darya 1». Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, λοιπόν, όπου το ιρανικό πλοίο θα μπορούσε να καταπλεύσει, βρίσκονται υπό μεγάλη πίεση, χωρίς απαραίτητα να συμφωνούν με την αμερικανική πολιτική.

Το ταξίδι του «Adrian Darya 1»

Ο πλους του «Adrian Darya 1» παρακολουθείται δημοσίως από ιστοσελίδες, οι οποίες καταγράφουν τα σήματα που δίνει. Το πλοίο είχε διαφορετικό όνομα μέχρι τα μέσα Αυγούστου και έπλεε ως «Grace 1» με σημαία Παναμά. Τον Ιούνιο εντοπίστηκε στο Κέιπ Τάουν. Στις αρχές Ιούλιου - έχοντας τότε ως προορισμό τη Συρία - κατελήφθη από τις δυνάμεις του Βασιλικού Ναυτικού της Μεγάλης Βρετανίας στα χωρικά ύδατα του Γιβραλτάρ. Η Τεχεράνη κατηγόρησε το Λονδίνο για πειρατεία. Σε αντίποινα οι ιρανικές δυνάμεις κατέλαβαν το υπό βρετανική κατηγορία δεξαμενόπλοιο «Stena Impero» στον Περσικό Κόλπο, με επίσημη δικαιολογία την παραβίαση του ναυτικού δικαίου, ενώ λίγο πριν είχαν αποτύχει στην προσπάθεια κατάληψης ενός άλλου.

Στα μέσα Αυγούστου το Δικαστήριο του Γιβραλτάρ αποφάσισε την απελευθέρωση του ιρανικού πλοίου, λίγο πριν αυτό μετονομαστεί σε «Adrian Darya 1» και συνεχίσει τον πλου του, με σημαία πλέον Ιράν. Εδώ ακριβώς ξεκινάει το μυστήριο. Την ίδια στιγμή που στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη γινόταν ευρύτερα γνωστό ότι το δεξαμενόπλοιο αφέθηκε ελεύθερο υπό τον όρο να μην καταπλεύσει στη Συρία, η Τεχεράνη διέψευδε αυτή την πληροφορία. Παρουσιάζει, επίσης, ενδιαφέρον ότι το Δικαστήριο του Γιβραλτάρ θεώρησε πως ο τρόπος αξιολόγησης της εφαρμογής των κυρώσεων, που η Ουάσιγκτον επιβάλλει στην Τεχεράνη, δεν είναι ίδιος στην αμερικανική και την ευρωπαϊκή επικράτεια.

Μετά την απελευθέρωσή του το «Adrian Darya 1» αναζήτησε τον επόμενο προορισμό του. Διαφορετικές πληροφορίες που μεταδίδονταν δημιούργησαν σύγχυση και κινητοποίησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες να δράσουν, ώστε να προλάβουν την ενδεχόμενη εξυπηρέτηση του δεξαμενόπλοιου από κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Η Καλαμάτα ήταν μεταξύ των προορισμών. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα σήματα, το πλοίο έπλευσε ανατολικά από το Γιβραλτάρ, ανοιχτά της Σικελίας, νοτίως της Κρήτης, μεταξύ Κατεχομένων και τουρκικών ακτών, ίσως και Λιβάνου. Τις τελευταίες μέρες δεν υπάρχουν καινούργια σήματα και εκτιμάται από διεθνή πρακτορεία ότι κινείται προς τη Συρία και πως η μεταφορά του φορτίου του θα γίνει εν πλω, αν δεν έχει ήδη γίνει. Οι ιρανικές Αρχές έχουν ανακοινώσει πως το πετρέλαιο έχει πωληθεί χωρίς να αποκαλύπτουν τον αγοραστή. Ταυτόχρονα, βρίσκεται σε εξέλιξη η απελευθέρωση κάποιων μελών του πληρώματος του «Stena Impero».

Η αμερικανική διπλωματία

Η εφημερίδα «Financial Times» αποκαλύπτει ότι η Ουάσιγκτον υπόσχεται καλύτερη μεταχείριση στον ινδό καπετάνιο του «Adrian Darya 1» σε περίπτωση που αυτός δώσει πληροφορίες τόσο για το πλοίο όσο και για τις γενικότερες επιδιώξεις της ιρανικής κυβέρνησης μέσω αυτού. Αν η πληροφορία ευσταθεί και ποια είναι η ακριβής διπλωματία που ακολουθείται, δεν είναι δυνατόν να γραφεί. Ωστόσο, παραμένει αμφίβολο κατά πόσον η γενικότερη σκληρή προσέγγιση των Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να αποφέρει καρπούς. Πέρα από το γεγονός πως στην Ευρώπη είναι σαφής η επιθυμία επίτευξης ενός γενικότερου συμβιβασμού με το Ιράν, το ερώτημα που τίθεται είναι ποια χώρα θα επωφεληθεί τελικά από την πολιτική των κυρώσεων. Πολλά αμερικανικά ερευνητικά κέντρα ήδη εκφράζουν ανοιχτά επιφυλάξεις για τη γραμμή του προέδρου Τραμπ και φοβούνται πως η Ρωσία θα είναι ο μεγάλος κερδισμένος. Οι ρωσοϊρανικές σχέσεις ήδη ενισχύονται. Μέσα στη βδομάδα επισκέφθηκε τη Μόσχα ο ιρανός υπουργός Εξωτερικών.

Σε δυσχερή θέση βρίσκεται πλέον και η Μεγάλη Βρετανία, η οποία εκτός από το Brexit καλείται να αντιμετωπίσει - μάλλον μόνη της - μία κρίση στις σχέσεις της με το Ιράν. Από την μια ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον προσπαθεί να ικανοποιήσει τον πρόεδρο Τραμπ και από την άλλη δεν λαμβάνει τη στήριξη που ίσως να επιθυμούσε στην υπόθεση του «Stena Impero». Οι στόχοι του τελευταίου, ο οποίος πρόσφατα μίλησε ακόμα και για απευθείας διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη, δεν είναι απολύτως ξεκάθαροι και η ασάφεια αυτή επηρεάζει το Λονδίνο.

Ο δρ Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι επιστημονικός συνεργάτης στο Begin Sadat Centre for Strategic Studies (Ισραήλ) και το ΕΛΙΑΜΕΠ και διδάσκων Διεθνών Σχέσεων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης