Ρόμπερτ Κάπλαν: «Πλέον η Αμερική λέει “αν δεν κάνεις αυτό, θα τιμωρηθείς”»

22:12 1/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Η αμερικανική ισχύς θα ασκηθεί στο μέλλον μέσω απειλών και ανορθόδοξων μεθόδων, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο Ρόμπερτ Κάπλαν, κάτοχος της έδρας Robert Strausz-Hupé για τη γεωπολιτική στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής (FPRI).

Ο αμερικανός συγγραφέας και αναλυτής διεθνών σχέσεων, ο οποίος θα συμμετάσχει στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (9-12 Απριλίου), τονίζει ότι με τον Τραμπ κλείνει ο κύκλος της ηγεσίας των ΗΠΑ, όπως την ξέραμε, και ανοίγει ένας νέος, βάναυσος, όπου ακόμη

και το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ έχει λιγότερο νόημα.

Βλέπουμε να αναδύεται ένας νέος κόσμος μετά την εκλογή Τραμπ, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;

Ο Τραμπ και η κυβέρνησή του είναι πολύ πιο καλά οργανωμένοι από ό,τι στην πρώτη του θητεία.

Για τον λόγο αυτόν η διακυβέρνησή του θα έχει βαθύτερο αντίκτυπο.

Συμβαίνουν πολλά, αλλά θα σταθώ σε ένα, στο ότι έκοψαν τη διεθνή βοήθεια, εκτός από το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ουκρανία.

Υποχρέωσαν τους επικεφαλής του Οργανισμού Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID) σε άδεια. Εβαλαν ουσιαστικά τέλος στο σύστημα διεθνούς βοήθειας, το οποίο ήταν χαρακτηριστικό της αμερικανικής ισχύος και επιρροής που χρονολογείται από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Τραμπ ουσιαστικά εγκαταλείπει τις μεθόδους με τις οποίες οι ΗΠΑ ασκούσαν επιρροή. Βρισκόμαστε στο τέλος ενός ιστορικού κύκλου. Η δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ δείχνει κατηγορηματικά ότι οι ΗΠΑ δεν θα ηγηθούν του μεταπολεμικού κόσμου.

Ο Τραμπ χρησιμοποιεί επίσης σκόπιμα τους δασμούς ως όπλο, αλλά δεν θέσπισε μέχρι τώρα ένα πρόγραμμα δασμών.

Φαίνεται να θέλει απλώς να τους χειριστεί ως μαστίγιο. Θα τον δούμε να απειλεί με δασμούς, αλλά όχι να τους καθιερώνει ευρέως, διότι ανησυχεί για το χρηματιστήριο, στο οποίο δεν αρέσουν οι δασμοί.

Επιπλέον, μπορεί ο Τραμπ να μην είναι ο πρώτος αμερικανός ηγέτης που ζητεί από τους Ευρωπαίους να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες δραστικά, αλλά είναι μοναδικό το ότι δεν ενδιαφέρεται για το ΝΑΤΟ, δεν θέλει να ηγηθεί του ΝΑΤΟ.

Αρκεί να σκεφτούμε ότι το ΝΑΤΟ και οι Συμφωνίες με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα ήταν οι άγκυρες του κόσμου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Ελλάδα είναι μέρος αυτού, διότι είχε λάβει χρήματα βάσει του δόγματος Τρούμαν στο τέλος της δεκαετίας του 1940 για να κρατηθεί, όπως και η Τουρκία εντός του δυτικής συμμαχίας. Υπάρχει παράδοση, που ο Τραμπ εγκαταλείπει. Θα υπάρξει μεγάλη αναταραχή.

Εγκαταλείποντας τη διεθνή βοήθεια δίνει μεγαλύτερη δύναμη στην Κίνα.

Απολύτως, διότι η Κίνα το κάνει ήδη, επενδύει σε δρόμους, σιδηροδρόμους, ορυχεία στην υποσαχάρια περιοχή και αυτό είναι ένα μόνο μικρό κομμάτι του τι κάνει.

Αρα η παγκόσμια δύναμη των ΗΠΑ συρρικνώνεται;

Με όρους παραδοσιακούς, ναι. Με αντισυμβατικούς, όχι τόσο. Παράδειγμα, η Κολομβία.

Δεν δέχεται απελαθέντες μετανάστες, ο Τραμπ απειλεί με δασμούς, η Κολομβία αλλάζει γνώμη. Είναι βάναυσο, δεν συνάδει με τη βασισμένη σε κανόνες παγκόσμια τάξη, αλλά αποδίδει. Η αμερικανική ισχύς θα ασκείται στο μέλλον μέσω απειλών παρά παρασκηνιακά.

Για τη Γροιλανδία ο Τραμπ δεν λέει ουσιαστικά ότι θέλει να εισβάλει, λέει ότι οι Δανοί πρέπει να ενισχύσουν την ασφάλειά της, να προστατεύσουν τις θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας στην Ανατολική Γροιλανδία, που χρησιμοποιεί το ρωσικό ναυτικό.

Δεν θέλει να εισβάλει στη Διώρυγα του Παναμά, θέλει να πάρει παραχωρήσεις. Επιστρέφουμε σε έναν πιο βάναυσο κόσμο, όπου η Αμερική λέει αν δεν κάνεις αυτό θα τιμωρηθείς.

Η Ευρώπη υποστηρίζει ότι θα παραμείνει πιστή στη βασισμένη σε κανόνες παγκόσμια τάξη, μπορεί;

Δεν μπορεί.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε αδύναμη θέση. Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία απειλεί περισσότερο την Ευρώπη από ό,τι τις ΗΠΑ. Δεύτερον, οι ευρωπαϊκοί αμυντικοί προϋπολογισμοί είναι χαμηλοί.

Τρίτον, δεν είναι ενωμένη, δεν υπάρχει ένα πρόσωπο για να σηκώσει το τηλέφωνο, όπως είχε αστειευτεί ο Κίσινγκερ. Σε περίπτωση κρίσης οι χώρες θα κοιτάξουν τα συμφέροντά τους. Τέταρτον, η Νότια Ευρώπη αντιμετωπίζει τη συνεχή πρόκληση των μεταναστών. Είμαι αβέβαιος για την επιρροή της Ευρώπης.

Εχει νόημα σήμερα το Αρθρο 5 του ΝΑΤΟ;

Πολύ λιγότερο από πριν.

Ο σεβασμός στο Αρθρο 5 απαιτεί ιστορικές γνώσεις, πότε γράφηκε τι σήμαινε.

Αν η Ρωσία στείλει στρατό σε μια βαλτική χώρα ο Τραμπ θα σκεφτεί πώς μπορώ να αποκτήσω πλεονέκτημα από αυτό.

Το ότι το Αρθρο 5 έχει ρίζες στη μεταπολεμική ιστορία, στη νοοτροπία συλλογικής ασφάλειας, που προέκυψε από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν εκτιμώνται από τον Τραμπ. Τον αποκαλώ μετα-εγγράμματο (post-literate).

Δεν διαβάζει βιβλία, δεν γνωρίζει Ιστορία, βλέπει μόνο το κανάλι Fox. Αν του πείτε ότι η χώρα σας αντιμετώπισε εμφύλιο πόλεμο στο τέλος της δεκαετίας του 1940 δεν το γνωρίζει και δεν θα ενδιαφερθεί.

Ομως το Αρθρο 5 ενεργοποιήθηκε μόνο μία φορά για τις ΗΠΑ;

Είναι λεπτομέρεια για τον Τραμπ. Δεν είναι συναισθηματικά και διανοητικά αφοσιωμένος στην υπεράσπιση της Ευρώπης.

Θα διχάσει την Ευρώπη;

Θα εξαρτηθεί από την εξελισσόμενη πολιτική του στην Ουκρανία. Μέχρι στιγμής φαίνεται διφορούμενη, γιατί εξέπληξε επικρίνοντας τον Πούτιν και λέγοντάς του ότι ήρθε η ώρα να διαπραγματευτεί.

Στην Ουκρανία χρειάζεται μια ειρηνευτική διαδικασία που δεν θα οδηγήσει τον Πούτιν να θεωρείται νικητής στη Δύση. Αυτό είναι πολύ δύσκολο. Εχει τοποθετήσει απεσταλμένο τον Κιθ Κέλογκ, έναν πολύ καταρτισμένο, πραγματικό επαγγελματία. Αυτό ίσως κάνει μια διαφορά.

Θα επιβιώσει το αμερικανικό μοντέλο της φιλελεύθερης δημοκρατίας;

Θα επιβιώσει στις ΗΠΑ, αλλά θα είναι δυσκολότερο να το προωθήσουν εκτός. Δεν είναι η πρώτη φορά στην αμερικανική ιστορία που συμβαίνει μια πολιτική ανατροπή. Οταν εκλέχθηκε ο 7ος πρόεδρός μας πολλοί νόμιζαν ότι ήταν το τέλος της χώρας. Εγινε το αντίθετο, εγκαινίασε μια περίοδο δυναμισμού. Διστάζω να πω ότι ήρθε το τέλος της φιλελεύθερης δημοκρατίας στις ΗΠΑ.

Ποια η άποψή σας για την ολιγαρχία των δισεκατομμυριούχων της τεχνολογίας;

Με ανησυχεί ότι υπάρχει μια συρροή εξουσίας και χρήματος που δεν έχουμε ξαναδεί. Οι σούπερ πλούσιοι ήταν ανέκαθεν κοντά σε πολιτικούς ηγέτες, αλλά έπρεπε να περάσουν από διαδικασίες βάσει θεσμών. Αλλά το θέαμα που είδαμε στην ορκωμοσία, μια ομάδα ανδρών που ελέγχουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε άμεση σχέση με την οικογένεια Τραμπ, δεν το έχουμε ξαναδεί.

Στην Ευρώπη ανησυχούμε διότι ο Ιλον Μασκ προσπαθεί να επηρεάσει τις γερμανικές εκλογές.

Αν ο Μασκ προσπαθεί να παρέμβει στις γερμανικές εκλογές πρέπει να το γνωρίζει και να το εγκρίνει ο Τραμπ. Δεν θα το έκανε αν δεν το γνώριζε ο Τραμπ. Αυτό είναι πολύ σκοτεινό. Εχουμε μια πραγματική συμπαιγνία χρημάτων και εξουσίας στις ΗΠΑ, που θα χρησιμοποιήσει την αμερικανική ισχύ με διαφορετικούς, ανορθόδοξους τρόπους.