Στέλλα Ζαφειροπούλου: «Η επιθυμία μου είναι πάντα να καταφέρνω να μετατοπίζω τον θεατή έστω και για λίγο»

15:39 30/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Μ’ αφορμή την παράστασή της «Φλάι» που συνεχίζει την πορεία της στο θέατρο OLVIO, η θεατρική συγγραφέας Στέλλα Ζαφειροπούλου μιλά για την επιμονή των άλλων να μας φέρουν στα μέτρα τους για το «καλό» μας, για την ουσιαστική συμπερίληψη, για το πόσο εύκολο είναι κανείς να «χάσει» τον εαυτό του για να χωρέσει κάπου, αλλά και για το μεγαλύτερο εμπόδιο στο να γίνεις αυτό που ονειρεύεσαι: «Να μην καταλάβεις ποτέ ποιος πραγματικά είσαι».

Το «Φλάι», μετά από έναν κύκλο στο Faust, πετά

πλέον στο θέατρο OLVIO. Ποια είναι η ιστορία που διηγείται;

Μια ιστορία για ένα διαφορετικό πλάσμα που θέλει να παραμείνει έτσι και να μην τον καταπιεί η ομοιότητα. Ο Μακ Ντόνα κάποτε στον Πουπουλένιο διηγήθηκε μια ιστορία για ένα πράσινο γουρουνάκι που ήταν το μόνο πράσινο ανάμεσα σε ροζ. Και όταν τα ρoζ γουρουνάκια το έβαψαν κι εκείνο ροζ ήταν πολύ στεναχωρημένο. Γιατί ήξερε πως ήταν διαφορετικό, είχε αποδεχτεί τον εαυτό του έτσι και το πιο σημαντικό, ήθελε να είναι έτσι. Δεν θα σας πω όλη την ιστορία για εκείνο το γουρουνάκι. Νομίζω πως αρκεί η θέληση του κάθε πλάσματος να είναι αυτό που είναι. Αυτή είναι η ιστορία του Φλάι και δεν ξέρω αν είναι μια χαρούμενη ιστορία γιατί μιλά για ένα πλάσμα που αγαπά τον εαυτό του όπως είναι ή μια θλιβερή ιστορία γιατί οι άλλοι δεν τον αποδέχονται για αυτό που είναι.

Πόσο επίκαιρη παραμένει η παράσταση, 9 και πλέον χρόνια από το αρχικό της ανέβασμα; 

Έχουμε φτάσει στην εποχή της αποδοχής και της κατανόησης; Στην εποχή που κανένα παιδί δεν υποφέρει από bullying και όλοι ζουν ελεύθεροι; Στην εποχή που το να είσαι αλλιώς από τους άλλους είναι κάτι που περνά απαρατήρητο και δεν στοχοποιείσαι; Στην εποχή που δεν σε νοιάζει η αγάπη της μάνας και του πατέρα σου; Στην εποχή που δεν θεωρείται αδυναμία μια διαφορετική προτίμηση, ένα διαφορετικό περπάτημα, μια διαφορετική φωνή, μια άλλη οπτική των πραγμάτων; Ρητορικές όλες οι ερωτήσεις μου.

Η ηρωίδα σας πετά από τόπο σε τόπο επιχειρώντας να βρει ένα μέρος που «θα την χωρέσει». Τι είναι αυτό που της κόβει τα φτερά; 

Νομίζω ότι είναι η επιμονή των άλλων να μας φέρουν στα μέτρα τους για το «καλό» μας. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να εναποθέτουμε βάρος στις πλάτες οποιουδήποτε ζει και φέρεται έξω από τον κύκλο. Με τις αυθαίρετες τοποθετήσεις μας, με τις δικές μας επιθυμίες που θεωρούμε ότι πρέπει να κουμπώνουν στους διπλανούς, με την παράλογη ανάγκη μας να λέμε σαν παντογνώστες ποιο είναι το «σωστό». Όμως στην πραγματικότητα αυτό δεν το ξέρουμε. Εκεί υπάρχει το πρόβλημα. Πώς είσαι σίγουρος πως αυτό που είναι καλό και «σωστό» για σένα, είναι και για τον διπλανό σου;

Και πόσο εύκολα μπορεί να πέσει κανείς στην παγίδα να πνίξει τα «θέλω», να γίνει κάποιος που δεν είναι, μόνο και μόνο για να ανήκει κάπου;

Αυτό έχει να κάνει με την ανασφάλεια που μας περιβάλλει, με το πόσο θέλουμε πραγματικά αυτό που νομίζουμε ότι θέλουμε και με το πόσο καλά γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Στην περίπτωση του χαρακτήρα του Φλάι δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Δεν επιθυμεί να ομαδοποιηθεί, αλλά να κατανοηθεί η επιθυμία του να μη γίνει σαν τους άλλους. Όμως μιλώντας γενικά και πέρα από το θεατρικό νομίζω πως πολύ εύκολα μπορείς να «χάσεις» τον εαυτό σου. Όλα είναι θέμα οπτικής, επιθυμίας και προτεραιοτήτων. Μπορεί κάποιος να θέλει να επιβιώσει σε έναν ωκεανό που είναι γεμάτος καρχαρίες και για να το καταφέρει η μόνη λύση που βλέπει σωστή είναι να γίνει κι αυτός καρχαρίας. Να μάθει να οσμίζεται το αίμα από μακριά. Άλλος μπορεί να έχει ως προτεραιότητα να βγει κολυμπώντας γρήγορα απ’ τη θάλασσα και ένας άλλος να προτιμήσει να πνιγεί από το να «φάει» το συνάνθρωπό του.

Στο «Φλάι» η ηρωίδα σας είναι μια μύγα. Δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείτε τα ζώα ως σύμβολο στα έργα σας. Είναι πιο εύκολο έτσι να θίξετε δύσκολα, σκληρά θέματα;

Ναι, είναι πιο εύκολο. Όμως παραλείπετε μια αλήθεια. Και ο άνθρωπος ζώο είναι και μάλιστα το πιο επικίνδυνο. Και αν σκεφτούμε πως σίγουρα δεν απειλείται προς εξαφάνιση, μοιάζει να τα έχει καταφέρει μια χαρά. Οι άνθρωποι σε σχέση με τα ζώα βρίσκουν πολλούς και ευφάνταστους τρόπους για να επιβιώσουν εις βάρος άλλων. Το ζώο έχει μόνο τα φυσικά του όπλα και το ένστικτο της επιβίωσης και με βάση το δεύτερο, τού δικαιολογείται μια πράξη βίας. Το έλλογο ον, τυλίγει αυτό το ένστικτο σε ένα ιλλουστρασιόν χαρτί και βάζει κορδέλα με τον ευφάνταστο τίτλο «ανώτερος σκοπός», «πρόοδος», κάποιες φορές χρησιμοποιεί και τη λέξη «ηθική» σε κάτι εντελώς ανήθικο. Για να δείξει πως κάτι ανώτερο το διακρίνει από τη φύση. Αυτό που χαλάει τη συνταγή είναι πως η ηθική αλλάζει κάθε φορά, αναλόγως το συμφέρον. Και είναι γεγονός πως παρομοιάζοντας όλο και περισσότερο τους χαρακτήρες των θεατρικών μου με τα ζώα διαπιστώνω πόσο χαοτική είναι η διαφορά μεταξύ μας. Και φανταστείτε πως εγώ ψάχνω για ομοιότητες.

Μπορεί το θέατρο να ευαισθητοποιήσει μια κοινωνία που στέκεται παθητικά ή και απέναντι σε οτιδήποτε διαφορετικό; 

Κοιτάξτε, το θέατρο δεν μπορεί σχεδόν ποτέ να ευαισθητοποιήσει κάποιον ειλικρινά και για πολύ, αν δεν το ‘χει μέσα του. Ο πόλεμος μπορεί να το κάνει. Η βία. Η ασθένεια. Το συμβάν εκείνο που θα σε κάνει να μπεις στα παπούτσια του άλλου, γιατί πια θα αφορά προσωπικά κι εσένα αυτό. Το θέατρο δίνει απλά την πολυτέλεια σε εμάς, που πρέπει να νιώθουμε τυχεροί που έχουμε τη δυνατότητα τη δεδομένη κάθε φορά χρονική στιγμή, να μιλήσουμε εκ τους ασφαλούς για θέματα που θα έπρεπε να αφορούν όλους. Έχοντας πλήρη συναίσθηση του τί μπορεί να αγγίξω με τα έργα μου, η επιθυμία μου είναι πάντα να καταφέρνω να μετατοπίζω τον θεατή έστω και για λίγο. Γιατί καμιά φορά ακόμα και αυτό το λίγο μπορεί να είναι κάτι.

Έχει χρειαστεί να κάνετε συμβιβασμούς στην μέχρι τώρα καλλιτεχνική σας πορεία και αν ναι, ποια είναι η δική σας κόκκινη γραμμή;

Σε όλες τις συνεργασίες, ακόμα και σε αυτές που μπορεί να θεωρηθούν αποτυχημένες, πάντα κάτι παίρνεις όπως και κάτι δίνεις. Υπό αυτή την έννοια μπορεί να χρειασθεί να χαμηλώσεις την αισθητική σου, γιατί τη δεδομένη χρονική στιγμή το να έχεις χρήματα να ζήσεις είναι σαφώς πιο σημαντικό. Πέρα από αυτό όμως έχει τύχει να συμβιβαστώ παλαιότερα και με μια παρέμβαση σκηνοθέτη πάνω σε διασκευή μου, γιατί το όνομα του σκηνοθέτη και η μεγάλη επιθυμία του παραγωγού να συμβεί αυτή η παράσταση, μου το έκαναν δύσκολο να αποχωρήσω. Άλλο όμως να μη συμφωνεί η αισθητική σου και άλλο να κινδυνεύσει η αξιοπρέπειά σου ή η ουσία του έργου σου. Για μένα αυτά τα δύο είναι κόκκινη γραμμή και επειδή έφτασα πολύ κοντά και στα δύο, ξέρω ότι είναι κάτι που με κάνει να αποχωρώ χωρίς δεύτερη σκέψη.

Αισθανθήκατε ποτέ η ίδια «διαφορετική» και αν ναι, τι σας έδωσε φτερά για να πραγματοποιήσετε τα ολόδικά σας όνειρα; 

Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση, γιατί πρέπει να αποσαφηνίσω πλήρως την απάντησή μου. Είχα πολλούς λόγους να αισθάνομαι διαφορετική. Λόγους που φαίνονται και λόγους που δεν φαίνονται. Ήμουν και είμαι διαφορετική σε σύγκριση με μια τυπική «φυσιολογική» ανθρώπινη φιγούρα. Όμως είχα δίπλα μου ανθρώπους και από το οικογενειακό και από το φιλικό περιβάλλον που δεν με έκαναν ποτέ να δω στο βλέμμα τους ή στη συμπεριφορά τους ότι είμαι διαφορετική. Μόνο ότι είμαι ίση ανάμεσα σε ίσους. Ο χαρακτήρας μου γενικότερα είναι φτιαγμένος από επιθυμίες που δεν τις αφήνω να μετατραπούν σε απωθημένα. Αυτά λοιπόν που εσείς νομίζετε ότι μου λείπουν, για μένα αυτά είναι τα φτερά μου. Και αν δεν είχα αυτές τις δυσκολίες δεν θα ήμουν αυτή που είμαι. Ίσως δεν θα έγραφα ποτέ. Όμως εγώ αγαπώ τον εαυτό μου ακριβώς για αυτό που είναι και αγαπώ και τη γραφή ακριβώς για αυτό που με κάνει να είμαι. Μια «φυσιολογική» ζωή ίσως είναι πιο βολική, ενέχει όμως και τη σοβαρή πιθανότητα να μη δοκιμάσεις μέχρι πού μπορείς να φτάσεις. Να μην καταλάβεις ποτέ ποιος πραγματικά είσαι. Και αυτό νομίζω είναι και το μεγαλύτερο εμπόδιο στο να γίνεις αυτό που ονειρεύεσαι.

INFO

Θέατρο OLVIO (Ιερά Οδός 67 & Φαλαισίας 7)

Προπώληση: https://tinyurl.com/7ebnctfd