Το μακρύ χέρι της Μόσχας απλώνεται σε όλο τον πλανήτη

07:46 3/1/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Οι πύραυλοι μπορεί να πέφτουν στο Κίεβο και στην Ανατολική Ουκρανία να διεξάγονται σκληρές μάχες επί 10 μήνες, όμως η αντιπαράθεση της Ρωσίας με τη Δύση εξελίσσεται σε όλο τον πλανήτη: όπου υπάρχουν συγκρουόμενα συμφέροντα, πλουτοπαραγωγικές πηγές, πολιτικά παιχνίδια, η σύγκρουση - κάποιες φορές αφανής - είναι έντονη. Η Ρωσία προσπαθεί με διάφορους τρόπους να υπονομεύσει τη διεθνή τάξη, με το μακρύ της χέρι να φθάνει από την Ευρώπη έως την Αφρική και την Ασία. Κάθε περιοχή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Στις δημοκρατικές χώρες της

Δύσης όπως η Ιταλία, η Γαλλία ή η Γερμανία υπάρχουν κόμματα της αντιπολίτευσης που διαμορφώνουν στάση, επηρεασμένα από τις σχέσεις τους με τη Μόσχα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν, η οποία παλαιότερα μάλιστα είχε πάρει και δάνειο από κρατική ρωσική τράπεζα για τις ανάγκες προεκλογικής εκστρατείας. Στην Ιταλία, τα ακροδεξιά κόμματα διατηρούν θετική στάση προς τη Μόσχα ακόμα και μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό Ματέο Σαλβίνι να έχει στο παρελθόν εμφανιστεί στις Βρυξέλλες με μπλούζα πάνω στην οποία είχε αποτυπωθεί το πρόσωπο του Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο επαινούσε έντονα στη διάρκεια υπουργικής συνόδου.

Στο Βερολίνο

Στη Γερμανία, τη χώρα που για πολλούς ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την ενεργειακή εξάρτηση της Δυτικής Ευρώπης από τη Ρωσία, είναι πολλές οι περιπτώσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων που διατηρούν σχέσεις με το Κρεμλίνο. Η πιο γνωστή περίπτωση ήταν εκείνη του πρώην καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος βρισκόταν στο ΔΣ της ρωσικής πετρελαϊκής εταιρείας Rosneft, αρνούμενος να παραιτηθεί μήνες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Τελικά χρειάστηκε να φθάσει τέλος Μαΐου για να το κάνει, έπειτα από ισχυρή πίεση στο εσωτερικό της Γερμανίας. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις. Το μέγεθος της ρωσικής διείσδυσης που φοβούνται οι Αρχές φαίνεται από το γεγονός ότι στις 17 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε ότι ο Αρνε Σόνμπομ, επικεφαλής της γερμανικής υπηρεσίας κυβερνοασφάλειας, ερευνάται για διασυνδέσεις με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες.

Σε πρόσφατη αποκάλυψη αυτού που αποκαλεί «λόμπι της Gazprom», ερευνητική ομάδα της διαδικτυακής ειδησεογραφικής πύλης Correctiv αποκάλυψε ιστό διασυνδέσεων μεταξύ γερμανών πολιτικών, γερμανικών εταιρειών ενέργειας και μιας ομάδας φαινομενικά αθώων μη κυβερνητικών οργανώσεων. Οι ομάδες αυτές χρηματοδοτούσαν με ενεργητικό τρόπο συνέδρια και ταξίδια με πληρωμή όλων των εξόδων στη Ρωσία. Η συζήτηση στο τραπέζι μεταξύ των μελών τους έτεινε να παρουσιάζει τη δυτική καταδίκη της εισβολής της Ρωσίας στη Γεωργία το 2008 και στην Κριμαία το 2014, καθώς και τις απόπειρες δολοφονίας εναντίον ρώσων αντιφρονούντων ως υπερβολικές και υποκριτικές.

Στα Βαλκάνια

Ισως πουθενά στην Ευρώπη η ρωσική ανάμειξη δεν διευκολύνεται τόσο πολύ από τις τοπικές έριδες και αντιπαραθέσεις όσο στα Βαλκάνια. Στο Μαυροβούνιο ενεπλάκη σε απόπειρα πραξικοπήματος, στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη υποστηρίζει αυτονομιστές ηγέτες, ενώ σύμφωνα με τους «New York Times» η Μόσχα αποπειράται μυστικά να στοχεύσει προμήθειες όπλων που προορίζονται για την Ουκρανία και να σπείρει εγχώριες ή διακρατικές πολιτικές εντάσεις. Εμπλέκεται, επίσης, στην πολιτική ζωή της Βόρειας Μακεδονίας και κυρίως της Σερβίας, όπως μαρτυρούν οι πρόσφατες εξελίξεις με τη σερβική μειονότητα στο Κόσοβο. Η κυβέρνηση του Βελιγραδίου έχει αρνηθεί να συμμετάσχει στις κυρώσεις εις βάρος της Μόσχας, παρότι αυτό επιβραδύνει την πορεία της προς την ευρωπαϊκή ένταξη και ο πρόεδρος Βούτσιτς συχνά έχει υπερασπιστεί θέσεις του Κρεμλίνου.

Λίγο πιο πέρα, στη Βουλγαρία, έγινε για άλλη μία φορά πρόσφατα έκδηλο πως η Μόσχα χρησιμοποιεί κάθε εξέλιξη προς όφελός της. Η απόφαση, πριν από λίγες ημέρες, της Ολλανδίας και της Αυστρίας να εμποδίσουν την ένταξη της Σόφιας στη Συνθήκη Σένγκεν ενίσχυσε τη ρητορική των φιλορωσικών κύκλων, με τον ηγέτη του λαϊκιστικού κόμματος Αναγέννηση, Κονσταντίν Κονσταντίνοφ, να λέει ότι η απόφαση αποδεικνύει την υποκρισία της ΕΕ που θέλει τα χρήματα της Βουλγαρίας, αλλά όχι τους πολίτες της. Είναι μια πρακτική η οποία, σύμφωνα με τους ειδικούς, χρησιμοποιείται ευρύτατα από την κυβέρνηση: ενισχύει το αντιδυτικό συναίσθημα των πολιτών αλλά και τα διεφθαρμένα συμφέροντα σε όλα τα Βαλκάνια, κάνοντας έτσι πιο οξείες τις κρίσεις που προκύπτουν.

Στην Ασία

Η τριμερής συνεργασία Ρωσίας - Τουρκίας - Ιράν εξυπηρετεί, παρά τις διαφωνίες που υπάρχουν σε επιμέρους θέματα μεταξύ των χωρών αυτών, πολλούς σχεδιασμούς της Μόσχας. Η Τουρκία είναι μια χώρα σε άμεση σύνδεση με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις - από το Προσφυγικό έως τα θέματα ασφάλειας της Γηραιάς Ηπείρου. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στον πόλεμο στην Ουκρανία, όπου πολλές κινήσεις που ο Ερντογάν θέλησε να παρουσιάσει ως μεσολαβητική προσπάθεια ήταν στην ουσία προσπάθεια ελέγχου των εξελίξεων. Από την άλλη το Ιράν έχει μια εξέχουσα σημασία για τον σιιτικό κόσμο και αποτελεί μοχλό πίεσης στον αραβικό κόσμο και στην αντιπαράθεση με τις σουνιτικές χώρες. Επίσης, το Ιράν αυτή τη στιγμή προμηθεύει τον ρωσικό στρατό με φθηνά drones - καμικάζι με τα οποία πλήττονται σημαντικές ουκρανικές υποδομές - ενεργειακές και άλλες.

Στην Ασία όμως υπάρχουν και άλλα κράτη που έχουν ειδικές σχέσεις με τη Ρωσία. Η Ινδία έσπευσε να αγοράσει, και μάλιστα σε πιο φτηνή τιμή, τις μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου που η Μόσχα δεν έστειλε στην Ευρώπη. Η ινδική κυβέρνηση που θέλει να ενισχύσει την ανάπτυξή της έχει ανάγκη ενέργεια και ταυτόχρονα αποπειράται κάποιες διπλωματικές κινήσεις για το ουκρανικό ζήτημα.

Τέλος, η Βόρεια Κορέα φαίνεται να επωφελείται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς σύμφωνα με καταγγελίες της αμερικανικής κυβέρνησης πουλά όπλα στη μισθοφορική εταιρεία Wagner (δημιούργημα του Κρεμλίνου), τα μέλη της οποίας εμπλέκονται πολύ ιδιαίτερα στις μάχες στην Ανατολική Ουκρανία.

Πέρα, στην Αφρική

Η Αφρική είναι άλλη μία περιοχή για την οποία η Μόσχα ενδιαφέρεται ιδιαίτερα. Το καλοκαίρι ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ πραγματοποίησε περιοδεία σε τέσσερις χώρες της Αφρικής: Αίγυπτο, Δημοκρατία του Κονγκό, Ουγκάντα και Αιθιοπία. Εκτός από την Αίγυπτο, οι άλλες τρεις χώρες παρέμειναν ουδέτερες όσον αφορά τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, επιλέγοντας, όπως και πολλές άλλες αφρικανικές χώρες, είτε να απέχουν είτε να απουσιάζουν από την ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον Μάρτιο, κατά την οποία καταδικάστηκε η ρωσική επίθεση. Μόνο δέκα από τα 54 αφρικανικά κράτη τάχθηκαν υπέρ του ψηφίσματος, ενώ εννέα ψήφισαν κατά και 35 απείχαν ή απουσίαζαν.

Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τις ιστορικές σοβιετικές διασυνδέσεις με την περιοχή λόγω της στήριξης στο παρελθόν απελευθερωτικών κινημάτων, προκειμένου να επεκτείνει τις πολιτικές, οικονομικές και, κυρίως, στρατιωτικές σχέσεις της με τα αφρικανικά έθνη. Το 2019, ο Βλαντίμιρ Πούτιν φιλοξένησε σύνοδο κορυφής Ρωσίας - Αφρικής, στην οποία συμμετείχαν 43 αφρικανοί ηγέτες. Μόλις έναν χρόνο αργότερα, η Ρωσία έγινε ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων της Αφρικής. Σύμφωνα με ανάλυση του 2020 από το ινστιτούτο ερευνών για την ειρήνη SIPRI, μεταξύ 2016 και 2020 περίπου το 30% όλων των όπλων που εξήχθησαν σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής προήλθε από τη Ρωσία.

Στενή σχέση έχει η Ρωσία και με την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, όπου η Ρωσία πουλά όπλα και εκπαιδεύει τις ένοπλες δυνάμεις. Πολυάριθμες ρωσικές εταιρείες έχουν λάβει άδειες εξόρυξης χρυσού και διαμαντιών στη χώρα, ενώ ο πρόεδρός της Φοστίν Αρσάντζ Τουαντέρα φυλάσσεται πλέον από Ρώσους. Η ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Wagner είναι παρούσα στο Μάλι, τη Μοζαμβίκη και το Σουδάν.