Το νέο τοπίο στην τηλεοπτική βιομηχανία της Ευρώπης

09:11 21/4/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Τα βλέμματα της παγκόσμιας τηλεοπτικής αγοράς ήταν στραμμένα στη Λίλλη της Γαλλίας από τις 20 έως τις 27 Μαρτίου. Το Series Mania, το σημαντικότερο φεστιβάλ στην Ευρώπη αφιερωμένο αποκλειστικά στις σειρές, επέστρεψε για 15η χρονιά, συγκεντρώνοντας περισσότερους από 5.000 επαγγελματίες της μικρής οθόνης από 75 χώρες. Με πολυάριθμες συμμετοχές, φρέσκες φωνές και δυνατές θεματικές, η φετινή διοργάνωση επιβεβαίωσε τον ρόλο της ως μια μοναδική πλατφόρμα για την ευρωπαϊκή,

και όχι μόνο, τηλεοπτική δημιουργία. Σε μια εποχή που το περιεχόμενο πληθαίνει αλλά η προσοχή σπανίζει, το φεστιβάλ κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο σειρές με χαρακτήρα που συνομιλούν με το τώρα και δημιουργούς που δεν φοβούνται να πειραματιστούν. Ανάμεσα σε πρεμιέρες, συζητήσεις και παρουσιάσεις, το Series Mania υπενθύμισε ότι η τηλεόραση, όταν έχει κάτι να πει, παραμένει ένα από τα πιο ισχυρά αφηγηματικά μέσα των καιρών μας.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών του φόρουμ πραγματοποιήθηκαν 60 παρουσιάσεις, με την αυλαία να σηκώνει εκείνη του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου. Εκεί, η δράση δεν ήρθε από σενάρια και χαρακτήρες αλλά από τάσεις, στατιστικά και προβλέψεις για το μέλλον της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στη Γηραιά Ηπειρο. Σε μια ομιλία, την οποία είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε, ειδικοί του χώρου ανέλυσαν τέσσερα βασικά στοιχεία από την επερχόμενη μελέτη του Παρατηρητηρίου, προσπαθώντας να αποτυπώσουν το τοπίο το οποίο αρχίζει να διαμορφώνεται στην ευρωπαϊκή τηλεόραση.

Στον συντονισμό της παρουσίασης ήταν η Σουζάν Νικόλτσεφ, εκτελεστική διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου, η οποία έδωσε τον λόγο στον Ζιλ Φοντέν, προϊστάμενο του Τμήματος Πληροφοριών Αγοράς του ίδιου οργανισμού, για να παραθέσει τα τέσσερα στοιχεία της μελέτης. Ως εκπρόσωποι της αγοράς, τα ευρήματα κλήθηκαν να σχολιάσουν η Καρολίνα Λορένζον, διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων του ιδιωτικού βελγικού ομίλου RTI SPA – Mediaset Group, και ο Μανουέλ Αλδουί, διευθυντής Διεθνούς Κινηματογράφου και Σειρών της δημόσιας γαλλικής τηλεόρασης.

Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ. Εκκινώντας την παρουσίαση, ο Ζιλ Φοντέν μίλησε για το διακύβευμα των εσόδων των ραδιοτηλεοπτικών φορέων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου, μέσα στο 2023 στην Ευρώπη δόθηκε το πράσινο φως για την παραγωγή 852 κύκλων επεισοδίων σειρών, με το 80% εξ αυτών να είναι από ιδιωτικούς και δημόσιους τηλεοπτικούς οργανισμούς. Την ίδια στιγμή, η εισροή χρημάτων από τη διαφήμιση είναι μάλλον στάσιμη, αν όχι μειωμένη, σε πραγματικούς όρους, ενώ η χρηματοδότηση από δημόσιους πόρους παρουσιάζει μια ελαφριά αύξηση, η οποία ωστόσο σε πραγματικούς όρους υπολογίζεται ως μείωση, δημιουργώντας έτσι μια πίεση στους παραδοσιακούς παίκτες της αγοράς.

Τη ρίζα αυτού του προβλήματος η Καρολίνα Λορένζον εντόπισε στην «ασύμμετρη διάσταση μεταξύ των γραμμικών υπηρεσιών και του ευρύτερου κόσμου πλατφορμών βίντεο», ενώ υπογράμμισε τη σημασία της ύπαρξης ανεξάρτητων δεικτών μέτρησης της τηλεθέασης, ενός εργαλείου το οποίο είναι «καλό για τον ανταγωνισμό, τόσο για τους εμπορικούς ραδιοτηλεοπτικούς φορείς όσο και τους δημόσιους που εν μέρει χρηματοδοτούνται από τις διαφημίσεις». Το μοντέλο το οποίο προτείνει η εκπρόσωπος του βελγικού ομίλου είναι αυτό που έχει εδραιωθεί τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες στην αγορά, αλλά τώρα αμφισβητείται από τα ασαφή, συχνά, δεδομένα που προωθούν οι πλατφόρμες στη δημοσιότητα. «Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι περιεχόμενο παρακολουθούν οι θεατές, αν είναι δράμα ή ειδήσεις, ακριβά δηλαδή προγράμματα ή τυχαίες υπηρεσίες, τη διάρκειά του και από ποια συσκευή μπορούν να το παρακολουθήσουν», πρόσθεσε η Καρολίνα Λορένζον. Από την πλευρά του ο Μανουέλ Αλδουί στάθηκε στο φαινόμενο που παρατηρείται στην Ευρώπη με κυβερνήσεις «που πραγματικά προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν ή να μειώσουν τη χρηματοδότηση των δημόσιων τηλεοράσεων», εξαιτίας και των γενικότερων οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει δυναμική αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης και οι κρατικοί οπτικοακουστικοί οργανισμοί να βρίσκονται σε δυσχερή θέση.

ΜΕΙΩΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕΙΡΩΝ. Ολα αυτά τα στοιχεία δείχνουν να έχουν συντελέσει στη μείωση του αριθμού των παραγόμενων κύκλων σειρών και της διάρκειάς τους που κατέγραψε ως τάση το Παρατηρητήριο. Στο δεύτερο αυτό στοιχείο της παρουσίασης, ο Ζιλ Φοντέν διέκρινε μια κάμψη της τάξης του 6% για πρώτη φορά μετά το 2015 στις ευρωπαϊκές τηλεοπτικές παραγωγές, κάτι που δείχνει να ισχύει ταυτόχρονα και στην αμερικανική αγορά. Εξαιτίας, ωστόσο, των σημαντικών επενδύσεων των τελευταίων χρόνων που κάνουν οι κολοσσοί του streaming στο ευρωπαϊκό περιεχόμενο, η πτώση των παραγωγών δεν αποτυπώνεται ακόμα ευκρινώς στον τηλεοπτικό ορίζοντα.

«Πρόκειται για μια εκλογίκευση της κατάστασης. Το 2015 ξεκινήσαμε με τη φρενίτιδα του video on demand, η οποία έφτασε στο απόγειό της κατά τη διάρκεια της πανδημίας με διψήφια ποσοστά ανάπτυξης, αλλά τώρα αποτελεί παρελθόν λόγω του binge watching. Υπάρχει μια ενοποίηση της αγοράς, η οποία οδηγείται από τα προϊόντα και παρουσιάζει ενδιαφέρουσες ευκαιρίες συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων οργανισμών αλλά και εξερεύνησης διαφορετικών επενδυτικών σχεδίων και διανομής σε πολλαπλές πλατφόρμες», επεσήμανε η Καρολίνα Λορένζον.

Για τον Μανουέλ Αλδουί, πίσω από τις εξελίξεις στην οπτικοακουστική βιομηχανία κρύβονται τρεις παράγοντες, οι οποίοι δεν είναι φανεροί. Ο πρώτος σχετίζεται με τον πληθωρισμό στα μπάτζετ των παραγωγών, ο οποίος προκαλείται από τις πλατφόρμες εξαιτίας των επενδύσεών τους σε ευρωπαϊκό περιεχόμενο αλλά με πολύ πιο αυξημένο κόστος σε σχέση με το αντίστοιχο των παραδοσιακών φορέων.

Ο δεύτερος αφορά το άνοιγμα που επιχείρησαν να κάνουν οι πλατφόρμες ροής από τη σεζόν 2022-2023 προς τους ιδιωτικούς ή δημόσιους σταθμούς, πουλώντας τους περιεχόμενο το οποίο μέχρι τότε προόριζαν μόνο γι’ αυτές. Η αιτία της αλλαγής στάσης βρίσκεται φυσικά στην αναζήτηση επιπλέον εισοδημάτων. Για τους ίδιους λόγους συμβαίνει ο τρίτος παράγοντας και θέλει σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης το κόστος παραγωγής σειρών να επιχειρείται να μοιραστεί πλέον μεταξύ παραδοσιακών φορέων και πλατφορμών, αντικαθιστώντας το μοντέλο που ίσχυε για τουλάχιστον 15 χρόνια και προέβλεπε την ένωση δυνάμεων μεταξύ συνδρομητικών κι ελεύθερων τηλεοπτικών σταθμών.

ΟΙ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΕΣ. Προχωρώντας στο τρίτο στοιχείο της μελέτης του Παρατηρητηρίου, οι προβολείς πέφτουν στις συμπαραγωγές. Το μερίδιο των διεθνών συνεργασιών σε σειρές τόσο για την τηλεόραση όσο και για το streaming την περσινή χρονιά παρέμεινε σταθερό, με την τάση πλέον να θέλει διεύρυνση των συμπαραγωγών πέρα από χώρες που μοιράζονται την ίδια γλώσσα. «Λαμβάνουμε πολύ περισσότερες προτάσεις συμπαραγωγών από αυτές που η αγορά μπορεί να απορροφήσει. Υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα από τη δημιουργική κοινότητα και τους παραγωγούς να προσπαθήσουν να βρουν πράγματα τα οποία δεν σχετίζονται μόνο με τα εγχώρια ζητήματα αλλά είναι οργανικά διεθνή και πολύ φρέσκα», παρατήρησε ο Μανουέλ Αλδουί.

Για την Καρολίνα Λορένζον, με την εμπειρία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, το κλειδί για επιτυχημένες διεθνείς συμπαραγωγές είναι αλλού. «Αν προσπαθήσεις να κάνεις συμπαραγωγές με χώρες που έχουν την ίδια γλώσσα στην αγορά σου, καταλήγεις να κανιβαλίζεις διαφορετικά μέσα. Αν δείτε τι συμβαίνει τώρα, υπάρχει μια μεγάλη ανάγκη για τοπικό περιεχόμενο, το οποίο στο τέλος είναι αρκετά επεκτάσιμο αν είναι πολύ καλό για να διεισδύσει σε άλλες αγορές. Η συνταγή είναι να αντλήσεις χρηματοδότηση από διαφορετικές πηγές και διαφορετικές πλατφόρμες αλλά με παραγωγές οι οποίες έχουν μια πολύ τοπική γεύση που μπορεί να γίνει διεθνής», είπε η ίδια.

Το τελευταίο στοιχείο της μελέτης του Παρατηρητηρίου σχετίζεται με τη σημασία των παραγωγών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι εσωτερικές παραγωγές των οπτικοακουστικών οργανισμών αποτελούν το 30% των ωρών περιεχομένου που βγαίνουν στον τηλεοπτικό αέρα. Την ίδια στιγμή, οι 10 μεγαλύτεροι ανεξάρτητοι όμιλοι ευθύνονται για το 14% των παραγόμενων προγραμμάτων, τα οποία ωστόσο προορίζονται για κατανάλωση μόνο από αυτούς. Οπως κατέληξε ο Μανουέλ Αλδουί, όλοι αυτοί οι φορείς «είναι εξαιρετικά επιλεκτικοί», ενώ η Καρολίνα Λορένζον είπε με νόημα ως εκπρόσωπος των ιδιωτικών ομίλων: «Μας χρειάζονται, τους χρειαζόμαστε. Πρέπει να είμαστε σ’ ένα σύστημα όπου η πρόσβαση σε πίστωση να είναι υπέρ του ανταγωνισμού. Το κλειδί είναι, ανεξαρτήτως του πώς θα αποφασίσουμε να έχουμε ένα οικονομικό σύστημα, η πνευματική ιδιοκτησία να παραμένει στην Ευρώπη».