Κόσμος 2017: Μια πρόγνωση

14:09 31/12/2016 - Πηγή: New Money

Γιατί η έλευση του 2017 συνοδεύεται από τόσο αρνητικές προσδοκίες, τουλάχιστον στο δυτικό ημισφαίριο; Δύο καθοριστικά γεγονότα του 2016 ενισχύουν την τάση αυτή: το Βrexit και το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών.

Πρόκειται για αλλαγή πορείας όχι στην περιφέρεια αλλά στην καρδιά του δυτικού κόσμου. Για δύο χώρες επιπλέον που είναι στην πρωτοπορία του φιλελεύθερου μοντέλου, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στην πολιτική και τις κοινωνικές σχέσεις. Αν σ' αυτές το συγκεκριμένο μοντέλο υποχωρεί,

υπό την πίεση του λαϊκισμού, τι μπορεί να συμβεί σε πιο αδύναμες δημοκρατίες;

Επειδή λοιπόν πρόκειται για αλλαγή παραδείγματος, οι παρατηρητές των διεθνών εξελίξεων εμφανίζονται τόσο ανήσυχοι. Ας ξεκινήσουμε από το Β: η ψήφος των Βρετανών οδηγεί ευθέως σε αποσταθεροποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την έξοδο της Βρετανίας, η ΕΕ δεν θα είναι αυτή που ξέρουμε.

Πρώτον, γιατί θα έχει καταρριφθεί το αξίωμα της μη εξόδου. Θα υπάρχει προηγούμενο και θα έχει εγκαθιδρυθεί διαδικασία Συντεταγμένης εξόδου Για όποια χώρα-μέλος το επιθυμεί ή αναγκασθεί να το κάνει. Επομένως, η αρχιτεκτονική της ΕΕ θα αλλάξει. Με αφορμή την εισαγωγή θεσμικών αλλαγών θα πρέπει να αναμένεται ότι και τα αρνητικά φαινόμενα που αναδείχθηκαν με την οικονομική κρίση, θα επιδιωχθεί να εξαλειφθούν. Η ΕΕ, αλλά και η ευρωζώνη, ασφαλώς θα επιχειρηθεί από την ισχυρότερη χώρα της να εξελιχθεί χωρίς τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν με χώρες που δεν μπορούν ν'ακολουθήσουν με τους ίδιους ρυθμούς. Επομένως, θα πρέπει ν'αναμένεται λιγότερη αλληλεγγύη και περισσότερη συνοχή ενός σκληρού πυρήνα που θα επιχειρηθεί να διαμορφωθεί. Αυτά θα συμβούν την επομένη διετία και χώρες όπως η δική μας θα πρέπει να διαμορφώσουν εθνική στρατηγική.

Πάμε τώρα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού: όσοι περιμένουν ότι ο νεοκλεγείς Πρόεδρος θα βάλει νερό στο κρασί του, πλανώνται πλάνην οικτρά. Ο Τραμπ δεν εξελέγη σαν μοναχικός καβαλάρης που θα κυβερνήσει "βλέποντας και κανοντας". Εξελέγη από συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών - σχεδόν το 50% του αμερικανικού πληθυσμού- για να εφαρμόσει τις εκλογικές του διακηρύξεις. Πρόκειται για μια δέσμη πολιτικών που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την πολιτική Ομπάμα, κυρίως ως προς τον προστατευτισμό, την εξωστρέφεια της αμερικανικής οικονομίας, την κοινωνική πολιτική και τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής.

Με την οικονομική του πολιτική θα επιδιώξει να μειώσει τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και την ενίσχυση της αμερικανικής παραγωγής. Διακεκριμένοι οικονομολόγοι επιχειρηματολογούν ότι αυτό είναι αδύνατον στις σημερινές συνθήκες, ότι θα βλάψει τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των ΗΠΑ και τελικά θα καταλήξει σε φιάσκο. Αλλά και η εκστρατεία στο Ιράκ κατέληξε σε φιάσκο, παρόλα αυτά έγινε με τεράστιο κόστος για τις ΗΠΑ.

Στη διεθνή σκηνή, πέρα από την προσέγγιση με τη Ρωσία, που αναδεικνύεται σε άμεση προτεραιότητα για το νέο Πρόεδρο, η αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα της επόμενης αμερικανικής διοίκησης. Είναι πολύ πιθανό οι δύο χώρες να συνεργασθούν για να εξαλέιψουν την απειλή, αλλά τι θα σημαίνει αυτό στην πράξη;

Η διοίκηση Ομπάμα, συνειδητά, πάιρνοντας τα διδάγματα της αποτυχίας στο Ιράκ, απέφυγε να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή, στη Συρία. Κάνοντας αυτή την επιλογή, ήρθε σε διάσταση με παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ, τις χώρες του Κόλπου και επιπλέον, προχώρησε σε συμφωνία για τα πυρηνικά με το σιιτικό Ιράν, βαθαίνοντας έτσι το ρήγμα μαζί τους. Στην ομάδα εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, το Ιράν θεωρείται ως η υπ'αριθμόν 1 απειλή για τις ΗΠΑ. Τι συνέπειες θα έχει αυτό; Θα υπαναχωρήσει η Αμερική από τη συμφωνία για τα πυρηνικά που έχει υπογραφεί και από τη Ρωσία; Τι λύση θα δοθεί στη Συρία όπου τόσο Ρωςία όσο και το Ιράν διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο;

Από τις επιλογές που θα γίνουν για τη Μέση Ανατολή, θα εξαρτηθεί και ο βαθμός προσέγγισης ή μη της νέας αμερικανικής ηγεσίας με την Τουρκία. Πως η συγκυριακή σημερινή Ρώσο-τουρκική προσέγγιση θα συνδυασθεί με τη διαφαινόμενη αμερικανό-ρωσική προσέγγιση; Από την ισορροπία που θα επιτευχθεί στο τρίγωνο αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και η στάση του προέδρου Τραμπ απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο. Ειδικά, ως προς αυτήν η ενεργειακή διάσταση επίσης θα μετρήσει, καθώς η προτεραιότητα στις παραδοσιακές πηγές ενέργειας φαίνεται να είναι ακόμη μια έντονη διαφορά ανάμεσα στον Τραμπ και τον Ομπάμα.

Παρά την παρουσία ενός ενεργού ελληνικής καταγωγής κορυφαίου Ρεπουμπλικανού στη θέση του νέου προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, δεν είναι βέβαιο ότι η νέα διοίκηση θα δείξει την ίδια ευαισθησία για τα ελληνικά πράγματα με τον απερχόμενο Πρόεδρο. Και ο λόγος γι'αυτό είναι ότι ο Τραμπ δεν έχει δείξει κατα την προεκλογική του εκστρατεία τουλάχιστον το ίδιο ενδιαφέρον για τα ευρωπαϊκά πράγματα. Σαφώς δεν βλέπει την ΕΕ ως τον κύριο εταίρο των ΗΠΑ στο διεθνές στερέωμα.

Επομένως, όπως ζητά από τους Ευρωπαίους συμμάχους στο ΝΑΤΟ να αυξήσουν τη συμμετοχή τους στον αμυντικό κορβανά, μπορεί να θεωρήσει ότι η ΕΕ θα έχει την ευθύνη να διευθετήσει τα του οίκου της.

Ipso Facto