Coaching: Όλα όσα πρέπει να ξέρεις για τη χοληστερίνη

09:37 30/9/2019 - Πηγή: InStyle

Η απουσία της από τον οργανισμό σου εμποδίζει την ολοκλήρωση σημαντικών διεργασιών. Όταν όμως ξεπερνά τα όρια, γίνεται επικίνδυνη για την υγεία σου και κατ’ επέκταση για την ίδια σου τη ζωή. Για να σου λύσουμε κάθε απορία, συναντήσαμε τη Δρα Βαλεντίνη Κωνσταντινίδου, διδάκτορα Βιοϊατρικής, ερευνήτρια Διατροφογενετικής και ιδρύτρια της εταιρείας DNANUTRICOACH®, με έδρα τη Βαρκελώνη.

Από την Άννα Μαρία Παπίρη

Πόσο απαραίτητη είναι η χοληστερίνη για τον οργανισμό μας;

Πολύ. Η χοληστερόλη (ή χοληστερίνη, όπως λέγεται στην καθομιλουμένη) είναι ένα συστατικό του οργανισμού μας, λιπαρής

φύσης, απαραίτητο για την αρμονική λειτουργία του σώματός μας και τη διατήρησή μας εν ζωή, επειδή συμμετέχει στη δόμηση των κυτταρικών μεμβρανών, στη σύνθεση ορμονών (όπως η κορτιζόνη, τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη κ.ά.), αλλά και βιταμινών (όπως η βιταμίνη D). Περίπου τα 2/3 της χοληστερόλης που χρειαζόμαστε για να λειτουργήσουμε συντίθενται από το συκώτι μας, ενώ το υπόλοιπο 1/3 προέρχεται από τη διατροφή μας.

Ποια είναι η «καλή» και ποια η «κακή» χοληστερίνη;

Η «καλή» (High Density Lipoprotein – HDL) και η «κακή» (Low Density Lipoprotein – LDL) μορφή της χοληστερίνης συνεργάζονται συνεχώς, για να μας προφυλάσσουν από την αρτηριοσκλήρωση, τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας και άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Η LDL εναποθέτει και «χτίζει» την αθηρωματική πλάκα, ενώ η HDL «γκρεμίζει» την πλάκα και καθαρίζει τις αρτηρίες μας. Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι η ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο μορφών χοληστερίνης είναι μείζονος σημασίας για τη διατήρηση της υγείας μας. Σε ένα υγιές άτομο, το πόση «καλή» και πόση «κακή» χοληστερίνη κυκλοφορούν στο αίμα του καθημερινά εξαρτάται από:

• Τη γενετική προδιάθεση (το DNA).

• Τα επίπεδα καθημερινής άσκησης και φυσικής δραστηριότητας.

• Το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ.

• Την ποιότητα και την ποσότητα διατροφής.

Τι «λέει» το DNA σου για τη χοληστερίνη;

Άμεση Επιρροή: Υπάρχουν γονίδια που σχετίζονται άμεσα με τις τιμές τόσο της «καλής» όσο και της «κακής» χοληστερίνης, οδηγώντας στην ονομαζόμενη Ομόζυγη ή Ετερόζυγη Οικογενή Υπερχοληστερολαιμία. Πρόκειται για πάθηση που ξεκινά σε μικρή ηλικία και μπορεί να εντοπιστεί όταν γίνονται νωρίς εξετάσεις αίματος στο παιδί.

Ομόζυγη Οικογενής Υπερχοληστερολαιμία

Α) Υπάρχει απόλυτη γενετική επιρροή.
Β) Εμφανίζονται πολύ υψηλές τιμές «κακής» χοληστερίνης (ξεπερνούν τα 500mg/dl).
Γ) Απαιτείται άμεση θεραπευτική αγωγή.
Δ) Συχνότητα: από 1 ανά 160.000 έως 1 ανά 1.000.000 άτομα.
Ε) Απαιτείται αυστηρή υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση.

Ετερόζυγη Οικογενής Υπερχοληστερολαιμία

Α) Εμπλέκεται ήπια γενετική επιρροή.
Β) Διατροφοεξαρτώμενη υπερχοληστερολαιμία.
Γ) Ανταποκρίνεται άμεσα στη διατροφική παρέμβαση.
Δ) Θεωρείται η πιο συχνή γενετική νόσος σχετική με τη χοληστερίνη και συναντάται σε 1 ανά 200 ή 1 ανά 500 άτομα.
Ε) Στην Ελλάδα υπάρχουν τουλάχιστον 40.000 ασθενείς

Έμμεση Επιρροή

Η έμμεση γονιδιακή επιρροή σημαίνει ότι υπάρχουν γονίδια που δρουν σε συνεργασία και προδιαθέτουν για υψηλές τιμές χοληστερίνης και άλλους παράγοντες κινδύνου. Σε αυτή την περίπτωση, οι υψηλές τιμές της χοληστερόλης είναι διατροφοεξαρτώμενες και μπορούμε να τις ρυθμίσουμε εύκολα, αποτελεσματικά και μόνιμα, χωρίς απαραίτητα να έχουμε τις ανεπιθύμητες παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής. Η επιστήμη της διατροφογενετικής είναι αυτή η οποία μας δίνει αυτές τις κατευθύνσεις.

Εξετάζονται τα γονίδια που μπορούν να ελεγχθούν με τις κατάλληλες διατροφικές βελτιώσεις και να τεθούν σε «χειμερία νάρκη», ώστε να προληφθούν τυχόν συμπτώματα. Αυτό είναι πολύ ευχάριστο και ελπιδοφόρο, διότι οδηγεί σε μακροχρόνια πρόληψη. Τα γονίδια αυτά ελέγχονται με μια απλή ανάλυση DNA από δείγμα σιέλου (σάλιου).

Πώς η διατροφή «ελέγχει» τις τιμές της χοληστερίνης;

Η γενική οδηγία για τον έλεγχο της χοληστερίνης και την προστασία από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η πιστή τήρηση της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής. Πρόκειται για το μοναδικό διατροφικό μοντέλο που έχει αποδειχτεί ότι μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο μέσω πληθώρας μηχανισμών, όπως για παράδειγμα η θετική επίδραση που έχει στα γονίδια (DNA).

Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή –εκτός από διατροφικές οδηγίες ποιότητας και συχνότητας τροφών– αποτελεί και ευρύτερο μοντέλο τρόπου ζωής, ως αναπόσπαστο κομμάτι προάσπισης της υγείας. Για την ακρίβεια, περιλαμβάνει:

1. Μέτριες μερίδες γευμάτων
2. Υγιεινό μαγείρεμα
3. Κοινωνικοποίηση και ενσυνείδηση την ώρα που τρώμε (με ποιους και γιατί)
4. Εποχικότητα στην επιλογή των τροφίμων
5. Καθημερινή φυσική δραστηριότητα και εβδομαδιαία άσκηση
6. Καθημερινή σωματική και ψυχολογική ξεκούραση

Η ένταση της διατροφικής αγωγής που ακολουθείται για τον έλεγχο της χοληστερίνης εξαρτάται από την ποιότητα και την ποσότητα της διατροφής, τις συνήθειες και το ιστορικό. Μάλιστα, μπορεί πλέον να εξατομικευτεί 100%, για να ταιριάζει στο γενετικό προφίλ του κάθε οργανισμού. Ο έλεγχος της διατροφοεξαρτώμενης χοληστερίνης είναι πολυπαραγοντικός και απαιτείται συντονισμός και ισορροπία, προκειμένου ο οργανισμός να μπορέσει να επαναφέρει αργά –αλλά σταθερά– τις υψηλές τιμές χοληστερίνης, χωρίς απαραίτητα να πάρει φαρμακευτική αγωγή και να προκαλέσει παράπλευρα προβλήματα.

Πώς ο τρόπος ζωής ρυθμίζει τις τιμές της χοληστερίνης;

Στη διατροφική ρύθμιση της χοληστερίνης σημασία δεν έχουν αποκλειστικά τα «μη», τα «ποτέ» και τα «μόνο». Βασικό ρόλο παίζουν επίσης τα «πώς», τα «πότε» και τα «γιατί». Ουσιαστικά, σημασία έχουν ο ευρύτερος τρόπος ζωής, η γενετική προδιάθεση και η διατροφική συμπεριφορά στο σύνολό τους, τα οποία θα βοηθήσουν στοχευμένα να μειωθεί η χοληστερίνη και να διατηρηθεί σε φυσιολογικά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το κάπνισμα, η καθιστική ζωή, το υπερβολικό στρες, η συσσώρευση κούρασης και η επιβάρυνση του ανοσοποιητικού συστήματος συμβάλλουν στη διατήρηση των τιμών της χοληστερίνης σε υψηλά επίπεδα, παρά την πιθανή λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Γι’ αυτό και η ρύθμιση της χοληστερίνης θα πρέπει να περιλαμβάνει και δράσεις βελτίωσης όλων των προαναφερθέντων παραγόντων.

Και τέλος, να θυμάσαι: Ποτέ δεν είναι αργά για να ασχοληθείς με τη χοληστερίνη σου. Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και η επιστήμη της διατροφογενετικής κάνει αυτήν την πρόληψη πλέον 100% εξατομικευμένη.

Τα τρόφιμα που «αγαπούν» τη χοληστερίνη σου:

Πράσινο χρώμα: Έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, φρούτα με τη φλούδα (μήλα, σταφύλια, φράουλες, ρόδια κ.ά.), λαχανικά πράσινα (ωμά ή βραστά), φυτικές ίνες από προϊόντα ολικής άλεσης, όσπρια, βρόμη, καρύδια, λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα, σκουμπρί κ.ά.), σιμιγδάλι, μπαχαρικά, βότανα, ρίγανη, νερό και τσάι (μαύρο και πράσινο).

Κόκκινο Χρώμα: Κορεσμένα λιπαρά οξέα (που βρίσκονται σε φυτικές ή ζωικές πηγές, όπως βούτυρο, μαργαρίνη, κρέμα γάλακτος, καρύδα και τα έλαιά της, φοινικέλαιο, βούτυρο κακάο και τα παράγωγά του), τρανς λιπαρά σε επεξεργασμένα τρόφιμα, κόκκινο κρέας, αλλαντικά, λαρδί, εντόσθια και ροφήματα (ανθρακούχα και ζαχαρώδη).

Πορτοκαλί Χρώμα: Κόκκινο κρασί, αυγά, γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, άπαχο κρέας, μαύρο σουσάμι, μαύρη σοκολάτα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο επαγγελματίας υγείας θα εξατομικεύσει τις παραπάνω οδηγίες και θα καθορίσει τις ακριβείς ποσότητες και ποιότητες που πρέπει να καταναλώνεις καθημερινά, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του οργανισμού σου, του τρόπου ζωής σου και της γενετικής προδιάθεσής σου.

Δρα Βαλεντίνη Κωνσταντινίδου