Layering: Από αναγκαιότητα σε trendy πρακτική ντυσίματος

11:16 27/2/2025 - Πηγή: InStyle

Από αναγκαιότητα έγινε τάση και πλέον είναι μια εδραιωμένη πρακτική για να παραμείνεις ζεστός τον χειμώνα με στιλ. Ο λόγος, για το layering.

Δοκιμάζουμε το layering χρόνια τώρα και παρότι όλοι μας έχουμε συναντήσει τουλάχιστον μια φορά τον όρο (μη σας πω ότι τον έχουμε χρησιμοποιήσει κιόλας), λίγοι ξέρουν στ’ αλήθεια τι είναι αυτό. Ακόμα, δε, γράφονται κείμενα σωρηδόν για να μας δείξουν πώς να το κάνουμε σωστά «χωρίς πολύ όγκο» ή «για να επιτύχουμε ένα σύγχρονο look» ή για να «παραμείνουμε σέξι». Και αφού και φέτος

μάς απασχολεί η τεχνική αυτού του στιλ, δεν θα κάνουμε καμία πρωτοτυπία. Θα γράψουμε κι εμείς για το layering! Απλώς θα ακολουθήσουμε μια αντίθετη διαδρομή: για να φτάσουμε στην καρδιά του θέματος, θα αφαιρέσουμε ένα-ένα τα layers (στρώσεις).

The outer layer: Κάθε στρώση είναι αναγκαία

Από τη βικτοριανή εποχή, αλλά και πιο πρόσφατα, ας πούμε, εκατό χρόνια πριν, οι γυναίκες έκαναν layering αναγκαστικά. Φορούσαν στρώσεις και στρώσεις από ρούχα για να αντιμετωπίσουν το κρύο τον χειμώνα και για να παραμείνουν δροσερές το καλοκαίρι. Όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο, το καλοκαίρι οι στρώσεις, δηλαδή τα layers, δεν μειώνονταν, παρέμεναν ίδια. Αυτό που άλλαζε τους θερμούς μήνες ήταν η ποιότητα των υφασμάτων αλλά και το πάχος τους. Πιο ελαφριά υφάσματα –και κυρίως λινό– χρησιμοποιούνταν για να απορροφούν τον ιδρώτα και να κρατούν τη θερμοκρασία του σώματος χαμηλή. Τα layers πάντως παρέμεναν layers, κι αυτό γιατί ακολουθούσαν μια λογική που για τους κοινωνικούς κανόνες της εποχής ήταν απόλυτα σωστή.

Πρώτα απ’ όλα, οι γυναίκες από τα μέσα του 19ου αιώνα φορούσαν το shift dress, κάτι που σήμερα θα ονομάζαμε εσώρουχο. Ήταν ένα φόρεμα από λινό ή βαμβάκι, ώστε να είναι φιλικό στο δέρμα, να απορροφά τα έλαια και τον ιδρώτα του σώματος και να μη διαχέει τη μυρωδιά στις υπόλοιπες στρώσεις – αυτό δεν το ήθελαν γιατί, επίσης όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, εκείνες τις εποχές δεν έπλεναν τα ρούχα τους με τη συχνότητα που τα πλένουμε σήμερα. Μερικά ρούχα, δε, όπως τα πανωφόρια και τους κορσέδες, δεν τα έπλεναν και καθόλου, αλλά τα ψέκαζαν με ξίδι ή βότκα ή σόδα για να παίρνουν τις μυρωδιές και γενικώς για να τα φρεσκάρουν. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι άνθρωποι τότε μύριζαν άσχημα ή ότι έβαζαν αρώματα –όπως φημολογείται για τους Γάλλους–, αλλά πλένονταν με σφουγγάρια τοπικά, σε ευαίσθητες και κομβικές περιοχές, και έπλεναν συνέχεια τα πρώτα layers τους και διάφορα άλλα αξεσουάρ, όπως κάποια επιθέματα σαν βάτες που φορούσαν στην περιοχή της μασχάλης για να απορροφούν τον ιδρώτα. Και φυσικά, επειδή συνθετικά ρούχα δεν υπήρχαν, πιστέψτε με, ο ιδρώτας τους δεν μύριζε το ίδιο.

Πάνω από το shift dress φορούσαν τον κορσέ, που ουσιαστικά εκτελούσε χρέη σουτιέν. Ωστόσο, μιλάμε για ένα κομμάτι ρούχου ακόμα. Μετά τον κορσέ υπήρχε το petticoat, το γνωστό σε όλους μας μεσοφόρι. Και δεν ήταν ένα. Ήταν πολλά ή τέλος πάντων όσα χρειάζονταν για να αποκτήσουν τον όγκο που ήθελαν να έχουν τα σώματά τους. Κάποτε το υπερβολικά μεγάλο κάτω μέρος και η λεπτή μέση ήταν η ιδανική σιλουέτα. Έτσι, πολλές φορές φορούσαν και πρόσθετες κατασκευές στον κορσέ για να μεγαλώνει οπτικά η περιοχή γύρω από την περιφέρεια. Άλλο ήταν το σώμα που φαινόταν με τα ρούχα και άλλο αυτό κάτω από τα ρούχα. Πάνω από το μεσοφόρι φορούσαν το βασικό φόρεμα, το πανωφόρι και φυσικά τα καλσόν και τα γάντια για τα άκρα τους. Το καλσόν για να προστατεύει από τις λάσπες του δρόμου (δεν υπήρχε άσφαλτος τότε) και τα γάντια για να κρατούν τα χέρια καθαρά – πέρα από ζεστά ή καλυμμένα. Γιατί, μην ξεχνάμε, μιλάμε για μια εποχή που οι γυναίκες έπρεπε να είναι καλυμμένες από πάνω μέχρι κάτω με στρώσεις από ρούχα. Η θέαση μερών του σώματός τους ήταν σκάνδαλο.

The mid layer: Η μέση λύση

Στην εποχή της απελευθέρωσης, κατά τη διάρκεια των ’70s, οι γυναίκες άρχισαν να φοράνε τζιν, πέρα από φορέματα, και εκείνη την εποχή είδαμε και τη φιλοσοφία των oversized ρούχων να γίνεται επίσης δημοφιλής. Τότε ήταν που οι γυναίκες σταμάτησαν να κρύβονται μέσα από το πολύ layering, αλλά χρησιμοποιώντας το άρχισαν να θολώνουν τις γραμμές του φύλου τους, χωρίς όμως να κρύβουν τη σεξουαλικότητά τους. Φορούσαν μια μπλούζα μέσα από μια άλλη, γιλέκα και πλεκτά από πάνω και από κάτω παντελόνια. Πολλές φορές μάλιστα το παντελόνι τους το συνδύαζαν με φορέματα και κάποιο τοπ από πάνω, δημιουργώντας ένα από τα πιο cool ανορθόδοξα layerings.

Τότε ο κόσμος που αμφισβητούσε τις κοινωνικές νόρμες σταμάτησε να αντιμετωπίζει το layering σαν αναγκαιότητα και εδραιωμένο κανόνα –πρώτο ρούχο (εσώρουχο) για να είσαι άνετος, δεύτερο (κυρίως ρούχα) για να ζεσταίνεσαι και τρίτο για να προστατεύεσαι από τις εξωτερικές συνθήκες (πανωφόρι)– και άρχισε να το χρησιμοποιεί δημιουργικά, σαν τεχνική styling. Εκεί βλέπουμε τις γυναίκες να φοράνε φόρεμα πάνω από τζιν, από πάνω κάποιο γιλέκο ή ζακέτα ίσως –ανάλογα με την εποχή– και ενδεχομένως κάποιο πανωφόρι.

Θα λέγαμε πως τα ’70s ήταν η πιο δημιουργική εποχή του φαινομένου που εξετάζουμε τώρα. Ίσως αργότερα και τα ’90s. Η δεκαετία του 1990 έφερε το layering σε νέα μονοπάτια, καθώς η μόδα αντέγραψε και ανέδειξε υποκουλτούρες που το υιοθέτησαν ως μέσο έκφρασης και ταυτότητας. Στην κουλτούρα του hip hop το layering ήταν ένα απόλυτο statement. Καλλιτέχνες όπως ο Snoop Dogg, ο Tupac και αργότερα ο Eminem εμφανίζονταν με oversized αθλητικές φανέλες πάνω από λευκά μπλουζάκια ή φούτερ. Η εικόνα αυτή ήταν συνώνυμη με τη χαλαρότητα που εξέφραζε ολόκληρη η τότε γενιά. Το oversized ήταν η βασική φιλοσοφία, ενώ τα layers χρησιμοποιούνταν για να προσθέσουν βάθος και άνεση.

Παράλληλα, στο grunge κίνημα, συγκροτήματα όπως οι Nirvana και οι Pearl Jam έκαναν το layering εργαλείο της ταυτότητάς τους. Το καρό πουκάμισο φορεμένο πάνω από φανέλες ή μακρυμάνικα μπλουζάκια, συνδυασμένο με φαρδιά τζιν και αρβύλες, έγινε το απόλυτο στιλ. Οι στρώσεις δεν είχαν καμία σχέση με τη φινέτσα, αλλά με την αυθεντικότητα και την αντισυμβατικότητα. Η μόδα εδώ ήταν ακατέργαστη, σχεδόν τυχαία, μα εντελώς στοχευμένη.

Και ενώ αυτά συνέβαιναν στη μουσική σκηνή, η τηλεόραση και ο κινηματογράφος πρόβαλλαν επίσης τη δική τους εκδοχή του layering. Οι σειρές και οι ταινίες της εποχής, όπως το Clueless, με το iconic mix & match της Cher (φορέματα και από μέσα λευκά T-shirts), ή ο τηλεοπτικός και αγαπημένος χαρακτήρας Τζόι Τριμπιάνι από Τα Φιλαράκια, που φόρεσε όλα τα ρούχα του Τσάντλερ μαζί στο επεισόδιο του 1996 The One Where No One’s Ready, αναδείκνυαν το layering με χιούμορ και στιλ.

Στα ’90s το layering ήταν παντού, από τη μουσική σκηνή και την οθόνη μέχρι τον δρόμο. Ήταν ένα μέσο να δείξεις ποιος είσαι και τι εκπροσωπείς, απορρίπτοντας τους κανόνες του στιλ, και δημιουργώντας ταυτόχρονα νέους, μοναδικούς κανόνες που ακόμη και σήμερα παραμένουν επίκαιροι.

The base layer: Νέες μικροτάσεις και η ουσία

Η μόδα χρησιμοποίησε το layering στο παρελθόν για να περιορίσει το σώμα (κορσέδες, φουρό, πανοπλίες) και έπειτα είδαμε ότι έγινε σύμβολο απελευθέρωσης και προσωπικής έκφρασης. Μέσα από την αμφισβήτηση των παραδοσιακών προτύπων ομορφιάς και την αποδόμηση του παραδοσιακού layering στα ’70s και στα ’90s, σήμερα μπορούμε να μιλάμε για αυτό ως κανονικότητα στο ντύσιμο. Ειδικά αυτήν τη δεκαετία, που είναι ξανά στο επίκεντρο οι τάσεις του 1970 και 1990.

Η πασαρέλα της Miu Miu για τη συλλογή AW23 παρουσίασε μια σειρά από εμφανίσεις που κινήθηκαν από το απόλυτο χάος της σοφιστικέ «librarian chic» μέχρι το νέο φαινόμενο της «frazzled English woman». Τα παντελόνια σε κοινή θέα και τα καλσόν κάτω από τις φούστες, με το layering σε υπερθετικό βαθμό. Οι στρώσεις ρούχων βέβαια σε αυτήν τη συλλογή παραδόξως πρόσθεσαν μια διακριτική σεξουαλικότητα.

Credit: BalenciagaCredit: Miu Miu

Στη συλλογή SS25, η φιλοσοφία αυτή συνεχίστηκε. Φαρδιά παλτό πεταμένα πρόχειρα πάνω από ατημέλητα πουκάμισα, ατελείωτοι σωροί γιακάδων που ξεπρόβαλλαν από φθαρμένα δερμάτινα πανωφόρια. Τα looks παρέμεναν «βαριά» στο πάνω μέρος, με τα μοντέλα να αφήνουν στην άκρη τα παντελόνια τους για χάρη πέντε διαφορετικών τοπ φορεμένων στο ίδιο look, ενώ οι τσάντες bowler ήταν ασφυκτικά γεμάτες, πιθανώς με περισσότερα layers για ώρα ανάγκης. Κάθε χρόνο η Miu Miu δημιουργεί τα απόλυτα it κομμάτια, αλλά τώρα δημιούργησε και το bag layering. Η πρόταση της Miuccia είναι ξεκάθαρη: φόρεσέ τα όλα μαζί.

Από την πλευρά της ανδρικής μόδας; Εδώ επίσης το layering κάνει πάταγο. Θυμάστε την AW18 συλλογή του Balenciaga; Η πασαρέλα γέμισε με looks που θύμιζαν τον Τζόι από Τα Φιλαράκια. Παλτό πάνω σε παλτό, fleece πάνω σε πουκάμισα και φούτερ… Όλη αυτή η υπερβολή από στιλιστικά λάθη έγινε ξαφνικά ένα κλασικό high-fashion statement.

Προχωρώντας στο σήμερα, η Givenchy στην AW23 συλλογή της παρουσίασε κάτι παρόμοιο. Μέσα σε μια grunge αναγέννηση, ο Matthew M. Williams έδειξε looks σαν κρεμμύδια. Ένα φούτερ πάνω από μια ατελείωτη αλληλουχία πουκαμίσων. Το μήνυμα είναι σαφές: το υπερβολικό layering είναι ακόμα τάση.

Κι αν αναρωτιέστε γιατί τόσος ενθουσιασμός, η απάντηση είναι απλή: γιατί το υπερβολικό layering αποπνέει χαλαρότητα. Οι πρόχειρα συνδυασμένες στρώσεις είναι μεν ακατάστατες, αλλά και παιχνιδιάρικες. Και κυρίως μας κάνουν να δείχνουμε σαν it girls. Φέρτε στο μυαλό σας τα off-duty looks της Mary-Kate Olsen. Καπέλα τεράστια, παλτό που πέφτουν και (για κάποιον λόγο) πάντα τα συγκρατεί κάτι.

Η «frazzled English woman» που αναφέραμε παραπάνω είναι το πιο σύγχρονο δείγμα του layering. Είναι χαοτική, ακατάστατη, με μαλλιά που πετάνε, ένα τεράστιο κασκόλ, υπερβολικά πολλές στρώσεις ρούχων και πιθανότατα έναν λεκέ στο πουκάμισό της. Είναι η Μπρίτζετ Τζόουνς από την ταινία Το Ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζόουνς (το οποίο φέτος επιστρέφει με το Bridget Jones: Mad About the Boy) ή η Αϊρις από το The Holiday. Και, ναι, είναι ακατάστατη αλλά κομψή.

Κομψές είναι επίσης οι «whimsical goths»! Οι γυναίκες που ακολουθούν τη νέα τάση που βλέπουμε στο TikTok, η οποία χαρακτηρίζεται από μια ρομαντική, σκοτεινή, witchy ενέργεια και χρησιμοποιεί το layering στο φουλ. Σκεφτείτε τη Φοίβη Μπουφέ από Τα Φιλαράκια, τη Stevie Nicks ή τη Florence Welch. Τα layers από βελούδο, μετάξι, καρό και φίνες λεπτομέρειες δημιουργούν ένα αποτέλεσμα που συνδυάζει το μυστήριο με την άνεση.

Όμως αυτό που έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι να δούμε και την ουσία του φαινομένου. Πώς και έχει καταφέρει να διατηρηθεί επίκαιρο το layering ρούχων σε μια κοινωνία που έχει κάνει όπλο φεμινισμού το naked dressing και που ποτέ μέχρι σήμερα δεν επικρατούσε τόσο το body positivity (η θετικότητα για κάθε είδους σώμα);

Το layering είναι πολλά περισσότερα από αισθητική. Ενσωματώνει στοιχεία κουλτούρας, φύλου και κοινωνικής τάξης. Για παράδειγμα, στις ισλαμικές κουλτούρες, το layering των χιτζάμπ αποτελεί όχι μόνο θρησκευτική πρακτική, αλλά και σύμβολο ταυτότητας και πολιτικής έκφρασης. Οι στρώσεις ρούχων αποκτούν σημασία ως μέσο για να επικοινωνηθεί η περηφάνια για την πολιτισμική κληρονομιά και η αντίσταση σε στερεότυπα.

Σε ένα άλλο σύμπαν, στις LGBTQ+ κοινότητες, το layering συχνά λειτουργεί ως τρόπος έκφρασης της ρευστότητας του φύλου και της διάθεσης για πειραματισμό. Το παιχνίδι με διαφορετικές στρώσεις, χρώματα και υφές συμβολίζει την ελευθερία να δημιουργείς την ταυτότητά σου πέρα από τα καθιερωμένα. Το layering δεν είναι μόνο μια αισθητική επιλογή, αλλά μια πολιτική πράξη που διασπά τα όρια των παραδοσιακών προτύπων. Κι έτσι παραμένει αναγκαίο και επίκαιρο.

Το layering επίσης μπορεί να ερμηνευτεί ως μια μεταφορά για την ανάγκη προστασίας σε αβέβαιες εποχές. Κατά τη διάρκεια των lockdowns, η μόδα του layering απέκτησε νέα σημασία. Τα πολλαπλά επίπεδα ρούχων, ακόμη και μέσα στο σπίτι, αντιπροσώπευαν μια μορφή αυτοπροστασίας, έναν τρόπο να δημιουργήσουμε ένα κουκούλι που θα μας διαχώριζε από την αβεβαιότητα έξω από την πόρτα μας. Κι αν θέλετε, αυτή η αβεβαιότητα συνεχίζει να υπάρχει. Είτε λέγεται Covid, είτε μεταπνευμονοϊός, είτε ακραίες φυσικές καταστροφές, τα πράγματα εκεί έξω δεν είναι φιλικά προς εμάς. Κι έτσι συνεχίζουμε να έχουμε ανάγκη αυτό το «κουκούλι» που προανέφερα. Long live the layering!

Το θέμα αρχικά φιλοξενήθηκε στο InStyle Greece τεύχος 125 Φεβρουάριος 2025.