Ο Δημήτρης Κολλάτος έφυγε από τη ζωή στα 88 του, όταν οι μάχες του τελείωσαν

10:07 31/1/2025 - Πηγή: Provocateur

Αιρετικός και προκλητικός. Αυτοί είναι δύο χαρακτηρισμοί τους οποίους ο Δημήτρης Κολλάτος κέρδισε κατά τη διάρκεια της καριέρας του ως σκηνοθέτης. Στην ιδιωτική του ζωή, οι άνθρωποι που τον έζησαν από κοντά μιλούν για ένα παθιασμένο και ευαίσθητο άτομο, φιλομαθή και φιλοσοφημένο, ταπεινό εργάτη της Τέχνης, καμιά φορά σκληρό. Ο σκηνοθέτης άφησε την τελευταία του πνοή στα 88 του, στο σπίτι του, την Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2025.

Ο Δημήτρης Κολλάτος έζησε τα πάντα στη ζωή του πολύ νωρίς, πολύ ακραία. Γεννημένος στις 9 Ιουνίου

1937 στην Αθήνα, έχασε τον υπολοχαγό πατέρα του όταν ήταν ακόμη παιδί. Στα 16 του, μαθητής ακόμη, έγραψε την πρώτη του ποιητική συλλογή, την οποία και εξέδωσε με χρήματα της μητέρας του. Όταν η σκηνοθεσία μπήκε στη ζωή του, αφοσιώθηκε σε εκείνη ολοκληρωτικά.

«Από πολύ μικρός μού άρεσε (σσ. η σκηνοθεσία). Είχα σκηνοθετήσει την “Ιφιγένεια εν Ταύροις” σε ένα δωμάτιο 5×5 στα Εξάρχεια. Και ο Αγγελος Τερζάκης γι’ αυτήν την παράστασή μου έγραψε μια διθυραμβική κριτική. Και κάπως έτσι, το ένα έργο έφερνε το άλλο…» δήλωνε πολλά χρόνια αργότερα στον δημοσιογράφο Νίκο Νικόλιζα.

Πέρα από την καλλιτεχνική του πορεία, πέρα από τον αγώνα που έκανε για να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο και την πολιτεία γύρω από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αυτιστικοί, πέρα από τα 15 βιβλία που έγραψε και τις 15 ταινίες και τα 13 βιβλία που έγραψε, ο Δημήτρης Κολλάτος υπήρξε και ένας προκλητικός τύπος που δεν δίστασε να σκανδαλίσει…

Για παράδειγμα, το 2013 είχε συλληφθεί για προσβολή εθνικού συμβόλου, αφού είχε κρεμάσει έξω από το σπίτι του μια ελληνική σημαία με μία γερμανική μπότα που αφήνει ένα ματωμένο αποτύπωμα. Ο Δημήτρης Κολλάτος είχε αρνηθεί να κατεβάσει τη σημαία στους αστυνομικούς που του το ζήτησαν και παρουσία εισαγγελέα συνελήφθη ενώ αστυνομικός μπήκε στο σπίτι του και την κατέβασε.

Ένα άλλο δείγμα του καλλιτεχνικού του στίγματος φαίνεται από την τοποθέτησή του για το έργο του, Σόδομα και Γόμορρα, και τα όσα διαδραματίστηκαν σε πόλεις της Ελλάδας.

Δημήτρης Κολλάτος, βίος και πολιτεία

Επί μια 20ετία ο Κολλάτος δημιουργεί προκλήσεις για τον εαυτό του, στις οποίες και ανταποκρίνεται με αξιοθαύμαστη συνέπεια. Δημιουργεί προκλήσεις, επίσης, για τους θεατρόφιλους και τους σινεφίλ. Το ιδιαίτερο στιλ του ελκύει κόσμο, οι ταινίες του γίνονται αφορμή για κοινωνικό προβληματισμό, αφουγκράζεται τον σφυγμό της εποχής, αλλά και προσπαθεί να εντάξει το μέλλον στο παρόν.

Με τη γέννηση του δεύτερου παιδιού του, όμως, του Άλκη, η καλλιτεχνική δραστηριότητα του Κολλάτου θα περιοριστεί δραστικά. Ο αυτισμός του γιου του φέρνει προβλήματα στην οικογένειά του. Εκείνος ζει μόνιμα στην Αθήνα, η σύζυγός του, Αρλέτ Μπομάν, στο Παρίσι. Ο Άλκης μετατρέπεται σταδιακά στην κύρια παρέα του Κολλάτου, ο οποίος προσπαθεί να αφυπνίσει τον κόσμο για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς αυτιστικών παιδιών, αλλά και να ανακουφίσει αυτά τα παιδιά από την προκατάληψη που βιώνουν.

Αποφασίζει να χρησιμοποιήσει την τέχνη του για να επικοινωνήσει τη ζωή μιας οικογένειας που το παιδί της πάσχει από βαρύ αυτισμό. Στο «Η Ζωή με τον Άλκη» που κυκλοφορεί το 1988 ο Δημήτρης Κολλάτος παρουσιάζει ουσιαστικά τη ζωή με τον γιο του, με τον μικρότερο γιο του, Αλέξανδρο, να υποδύεται τον ρόλο του αδελφού του. Η ταινία συγκινεί το κοινό και βραβεύεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Όμως τα προβλήματα για την οικογένεια δεν απαλύνονται.

Ουσιαστικά, ο αυτισμός και ο τρόπος που αντιμετωπιζόταν τις προηγούμενες δεκαετίες κατέστρεψε την οικογένεια του Δημήτρη Κολλάτου. Η σύζυγός του, Αρλέτ Μπομάν, αυτοκτονεί, εξαιτίας του αυτισμού του γιου τους, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη. «Αυτοκτόνησε γιατί δεν μπόρεσε να αντέξει τον Άλκη και ότι έχει γεννήσει ένα αυτιστικό παιδί. Ήταν Γαλλίδα. Είχε αγοράσει ένα ρετιρέ και έμενε εδώ και χρόνια στην Αθήνα. Ερχόταν, λοιπόν, και έβλεπε τον Άλκη. Κάποια στιγμή πήγε στη βεράντα, πήδηξε και σκοτώθηκε!» διηγείται πολλά χρόνια στον Νίκο Νικόλιζα.

«Δεν υπήρχε κανένας άλλος λόγος» συνέχιζε στην ίδια συνέντευξη. «Πικράθηκα πολύ με τον θάνατο αυτής της γυναίκας. Την αγαπούσα και την αγαπάω ακόμα πάρα πολύ. Για μια μάνα είναι πολύ δύσκολο να έχει αυτιστικό παιδί. Εγώ δεν είχα πρόβλημα κανένα. Με τον Αλκη ήμασταν φιλαράκια!».

Ο τρόπος που βίωσε την απώλεια της συζύγου του, ο τρόπος που βίωνε τη ζωή μαζί με τον Άλκη, τον ώθησε να φτιάξει μια ακόμη αυτοβιογραφική ταινία, με τίτλο «Κόκκινο Τριαντάφυλλο σου Έκοψα».

»Δεν ντρεπόμουν να είμαι μαζί του, όπως νιώθουν πολλοί. Η σύζυγός μου είχε πρόβλημα. Πίστευε πως είχε πολλές ευθύνες! Έκανα αγώνα για να δικαιωθούν όλα τα αυτιστικά παιδιά της χώρας μου. Το κράτος, όμως, είναι παράλογο. Κάποια στιγμή μού ζητούσε κάθε χρόνο και νέα χαρτιά για να αποδεικνύω ότι ο γιος μου είναι αυτιστικό παιδί. Είπα «άι στον διάολο» και δεν ξανασχολήθηκα με το κράτος. Το κράτος μού χρωστάει πολλά λεφτά από τον Αλκη. Αλλά δεν μπορώ πλέον να κυνηγάω φαντάσματα».

Ο Δημήτρης Κολλάτος προσπάθησε να κάνει τη ζωή των αυτιστικών παιδιών λίγο ευκολότερη¸ λίγο καλύτερη. Αρνιόταν να στείλει σε ίδρυμα τον γιο του, ενώ παράλληλα δημιούργησε μια μονάδα για παιδιά με αυτισμό στην Αίγινα, σε ένα ιδιόκτητο οικόπεδο. Όταν πέθανε ο Άλκης, το 2021, εκείνος έγραψε στο Facebook: «Σήμερα το πρωί έφυγε ο Άλκης από ανακοπή στο Τζάνειο νοσοκομείο, ο Αλέξανδρος ήταν διπλα του. Εγώ σπίτι μου τα ποδια μου με φοβερούς πόνους με κράτησαν σπίτι. Είναι άδικο να ζω εγώ και να φύγει ο Άλκης».

Η καλλιτεχνική πορεία του Δημήτρη Κολλάτου

Το Πειραματικό Θέατρο Τσέπης το οποίο ιδρύει το 1959, σε ένα υπόγειο στη Στουρνάρη, θα τον γεμίσει με αυτοπεποίθηση. Ανεβάζει έργα όπως «Φαλακρή Τραγουδίστρια» του Ιονέσκο, το «Τέλος του Παιχνιδιού» του Σάμιουελ Μπέκετ και «Το Δωμάτιο» του Χάρολντ Πίντερ, μεταξύ άλλων και νιώθει έτοιμος για μια νέα πρόκληση. Τι κι αν άλλοι στη θέση του θα βολευόταν άνετα με την επιτυχία…

Διψώντας για δημιουργία και ελευθερία έκφρασης, ο Κολλάτος αποφασίζει να πάει στο Παρίσι, μια κίνηση που του αλλάζει τη ζωή. Δεν είναι μόνο η επιτυχία που τον περιμένει, αλλά και ο έρωτας. Εκεί, το 1961, ανεβάζει την «Ιφιγένεια εν Ταύροις» του Ευριπίδη, στο Centre Culturel, παράσταση που αποσπά διθυραμβικές κριτικές με το περιοδικό L’Express να χαρακτηρίζει την παράσταση «μία άνοιξη στο γαλλικό θέατρο». Εκεί, επίσης, γνωρίζει την Αρλέτ Μπομάν, ηθοποιό που πρωταγωνιστεί στην «Ιφιγένεια» και ερωτεύονται. Θα αποκτήσουν μαζί δύο παιδιά, τον Αλέξανδρο και τον Άλκη.

Η επιστροφή στην Ελλάδα και ο κινηματογράφος

Το νέο του στοίχημα, με την επιστροφή του στην Ελλάδα, είναι ο κινηματογράφος. Το «Αθήνα Χι Ψι Ξι» είναι η πρώτη του απόπειρα στη μεγάλη οθόνη, μια ταινία μικρού μήκους που γυρίζει το 1962 και καταφέρνει να αποσπάσει βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Δύο χρόνια αργότερα, επανεμφανίζεται στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αυτή τη φορά με τις «Ελιές», μια μεσαίου μήκους ταινία, η οποία επίσης βραβεύεται.

Τελικά, το 1966 θα τολμήσει να γυρίσει την πρώτη του, μεγάλου μήκους ταινία, το «Ο Θάνατος του Αλέξανδρου». Η ταινία δεν συγκινεί την κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κατάφερε όμως να αποσπάσει τρία βραβεία κριτικών (Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερου Σεναρίου, Καλύτερης Μουσικής).

Όταν η Χούντα εγκαθίσταται στην Αθήνα, ο Δημήτρης Κολλάτος εγκαθίσταται στο Παρίσι. Και συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε, λίγα χρόνια πριν…

Δημιουργεί το Θέατρο Θέατρο της Τέχνης (Théatre de l’Art) ανεβάζοντας συνολικά 20 παραγωγές. Ανάμεσά τους το «Φιλίπ Πετάν» και το «Η Γυναίκα του Σωκράτη», έναν μονόλογο με πρωταγωνίστρια τη σύζυγό του Αρλέτ Μπομάν, το οποίο και βραβεύτηκε ως «Η Καλύτερη Παράσταση της Χρονιάς».

Μεταξύ των θεατρικών παραστάσεων, βρίσκει στις θεατρικές Γύρισε επίσης την ταινία Συμπόσιο (1972). Η υπόθεση είναι τολμηρή, όπως πάντοτε αρέσει στον Κολλάτο… Στις πρόβες της παράστασης «Λυσιστράτη», μια ηθοποιός της θεατρικής ομάδας βρίσκεται ανάμεσα σε έναν ηθοποιό (Δημήτρης Κολλάτος) και στον σκηνοθέτη της παράστασης (Κώστας Καραγιώργης), ο οποίος είναι ομοφυλόφιλος.

Το 1974 πιάνει μια νέα κορυφή, όταν ανεβάζει την παράσταση «Καλησπέρα κύριε Τσέχοφ» με συμπρωταγωνίστριες την Αρλέτ Μπομάν και την Φανί Αρντάν.

Όμως ο κύκλος της πρόκλησης δεν είχε κλείσει για εκείνον… Έτσι, άμα τη επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1975, χρησιμοποιεί το γυμνό ως πρόκληση για την παράσταση Σόδομα και Γόμορρα, σκανδαλίζοντας τους συντηρητικούς κύκλους των Αθηνών. Οι Εφοπλιστές, ο Άγιος Πρεβέζης που έγινε και ταινία (1982), Οι Γιατροί ανήκουν σε αυτόν τον κύκλο.