Fata Morgana στην έρημο της μη-πολιτικής

09:58 12/12/2016 - Πηγή: Huffington Post Greece

Όταν λέμε «πολιτική» πριν και μετά τον Ιούλιο/Σεπτέμβριο του 2015, αναφερόμαστε σε δύο ριζικά διαφορετικά πράγματα.

Διότι αν η πολιτική είναι μια μείξη μεγάλων διλημμάτων/επιλογών (τύπου, «η Ελλάδα θα μπει στον Α΄ ΠΠ στο πλευρό της Αντάντ ή απέναντί της;» ή «η Ελλάδα θα έρθει σε ρήξη με τους εταίρους της ή όχι;») και διαχείρισης (τύπου: «θα πουληθεί το Ελληνικό;» ή «θα απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι και πόσοι;»), πλέον έχουμε θεσμικά, πρακτικά

και πολιτικά εγκλωβιστεί στον δεύτερο βραχίονά της, με πλήρη αποκλεισμό από τον πρώτο.

Το ερώτημα δεν είναι εάν μέχρι τον Ιούλιο/Σεπτέμβριο του 2015 υπήρχε ή δεν υπήρχε πολιτικό κόμμα που σάρκωνε ενδεχόμενο εναλλακτικής--άλλωστε, από τους καρπούς τους τους γνωρίζετε. Το ζήτημα είναι πως έως τότε, η ατζέντα της δημόσιας συζήτησης και της πολιτικής καταρτιζόταν κυρίως από το «μεγάλο δίλημμα»: αυτό ήταν που έδινε νόημα και περιεχόμενο σε άλλα, μικρότερα, διαχειριστικά. Σήμερα, με το 100%[1] των δρώντων κομμάτων του ελληνικού κοινοβουλίου να βρίσκεται στο ΤΙΝΑϊκό/μενουμευρωπαϊκό/μνημονιακό μέτωπο παρά τη διέλευση από δημοψηφίσματα και ένα σωρό εκλογές περί του αντιθέτου, οι αποφάσεις για τα κρίσιμα αποδεικνύονται εκτός του πλαισίου που επηρεάζουν οι πολίτες με την ψήφο τους: «πολιτική» είναι τώρα η μικροδιαχείριση και οι εσωτερικές διαφορές της, με το «μεγάλο πλαίσιο» λυμένο και δοσμένο. (Αν ακούγονται κάπως φωνακλάδικες οι λέξεις «αποικία» ή «προτεκτοράτο», πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η παραπάνω κατάσταση τις περιγράφει με περισσή ακρίβεια).

Βέβαια, εμείς συνεχίζουμε από κεκτημένη ταχύτητα να συζητούμε για πολιτική, να μιλάμε για την κατάσταση στην Ευρώπη, να μιλάμε για το νόμισμα ή για τα μνημόνια, να ψάχνουμε την εναλλακτική. Ως προς τη συνήθη πολιτική/αντιπροσωπευτική διαδικασία της ψήφου όμως, ως προς το τι... βγάζει η κάλπη, η συζήτηση αυτή μας παρουσιάζεται ως αποκομμένη από το πρακτικό αντίκρυσμά της, αντίκρυσμα επιρροής και συνδιαμόρφωσης. Συζητούμε για τα ίδια θέματα που συζητούσαμε παλαιότερα, αλλά τώρα, χωρίς καμμία εκπροσώπηση εναλλακτικής στο κοινοβούλιο και άρα εμφανούς αντικρύσματος, η συζήτηση μοιάζει σαν κουβέντα για τα ζώδια: «τι είσαι;» «Είμαι αιγόκερως με ωροσκόπο κριό.» «Α, εγώ λέοντας με ταύρο». «...Τι πιστεύεις για το Ευρώ;», και λοιπά. Η δημογραφία δεν βοηθά, με την ηλικία του μέσου Έλληνα ψηφοφόρου να αποτρέπει δραστικά τους πολιτικούς πειραματισμούς.

Στην έρημο της μη-πολιτικής, το αφήγημα που της επιτρέπει να συμβαίνει είναι ότι η παρούσα κατάσταση, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον κόσμο, «τσουλάει». Ότι είναι η καλύτερη δυνατή, ή ότι οι λύσεις είναι σαφείς και δεδομένες, φτάνει απλώς να εφαρμοστούν. (Επί παραδείγματι, ότι «άλλες χώρες πραγματοποίησαν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και βγήκαν επιτυχώς από τα μνημόνια»). Το σύστημα «λειτουργεί», η δυσλειτουργία συγκεκριμένων παρακατιανών εστιών του οφείλεται στην μη τήρηση των συστημικών κανόνων, αν τηρηθούν, τα προβλήματα λύνονται. «Δουλεύει--έχει τα προβλήματά του, έχει τα μειονεκτήματά του, αλλά δουλεύει».

Αμ δε!

Το αφήγημα αυτό, που παρουσιάζει τον εαυτό του ως την «πραγματικότητα» ή τη «μόνη πολιτική» και την αμφισβήτησή του ως «λαϊκισμό», βασίζεται σε προοδευτικά όλο και πιο χονδροειδή ψεύδη: για να παρουσιασθεί μια διάταξη εύφλεκτης αστάθειας ως το άπαν της σταθερότητας, όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της πραγματικότητας πρέπει να αποκρυβούν, να διαστρεβλωθούν, να διαψευστούν. Η ιδιαιτερότητα της σημερινής κατάστασης είναι ότι η «επίσημη εκδοχή» των καταστάσεων σε πανευρωπαϊκό και ελλαδικό επίπεδο (το κυρίαρχο αφήγημα) είναι παντελώς ανορθολογική--απαιτείται πολύ μεγαλύτερη περιστολή της κριτικής λειτουργίας για να αποδεχθεί κανείς τις οργιώδεις αντιφάσεις της και τα αυθαίρετα άλματά της απ' ό,τι θα απαιτείτο για να ασπαστεί κανείς την πιο παλαβή θεωρία συνωμοσίας.

Παράδειγμα;

Η μεγαλύτερη, ίσως, ένδειξη της παρούσης fata morgana είναι ο ίδιος ο κολοσσός γερμανικής τραπεζικής σωφροσύνης και αρετής, η μυθοποιημένη Deutsche Bank--τυχόν τελεσίδικη αποτυχία της οποίας θα προκαλούσε Αρμαγεδδώνα μεγαλύτερο του 2008. Πανθομολογείται στα διεθνή δημοσιογραφικά και οικονομολογικά μέσα πως πρόκειται για τον μεγαλύτερο τραπεζικό «ζωντανό νεκρό» που γνώρισε η ιστορία: η έκθεσή της στα derivatives (η φαντασιώδης φύση των οποίων, υπενθυμίζουμε, ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της κρίσης του 2008!) ξεπερνάει κατά πάρα πολύ το γερμανικό ΑΕΠ, ενώ σε υποθετική--δηλαδή, ανά πάσα στιγμή πιθανή--περίπτωση απόλυτης καταστροφής απλώς δεν σώζεται.

Το ίδιο το ΔΝΤ την ονομάζει τον «μεγαλύτερο συστημικό κίνδυνο του χρηματοπιστωτικού συστήματος» παγκοσμίως... (WSJ: Deutsche Bank Poses Greatest Risk to Global Financial System, IMF Says). Ναι μεν μεγεθύνθηκε ο ντόρος τώρα, λόγω της ανακοίνωσης του ΔΝΤ, μα κάποιοι μιλούσαν ήδη τον Απρίλιο του 2013 για τον μέγιστο κίνδυνο της Deutsche Bank, με έκθεση 55.6 τρισεκατομμυρίων Ευρώ, ενώ το ΑΕΠ της Γερμανίας βρισκόταν στα 2.74 και ολόκληρης της Ευρωζώνης αθροιστικά στα 9.6... Τα τραπεζικά stress tests σχεδιάζονται με τρόπο ώστε να... μπορεί να τα περάσει η Deutsche Bank, δημιουργώντας ένα είδος τραπεζικών Παραολυμπιακών Αγώνων για πτωχοτραπεζοκρατικά ζόμπι, ενώ η σχετική ευστάθεια του όλου συστήματος εξαρτάται από μια συνεχιζόμενη, διαρκώς ανανεούμενη πολιτική βούληση και απόφαση αυτο-εξαπάτησής μας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Όσο η ευρωπαϊκή πολιτική βούληση είναι αυτή που είναι, έχουμε ένα όλο και δυσκολότερο business as usual. Τι γίνεται όμως όταν εμφανιστεί η, τόσο συχνή στην ιστορία, αναπάντεχη ρωγμή; Πόσο κοντά μας είναι αυτή, όταν φτάνουμε να ξεφωνίζει το ΔΝΤ τη Deutsche Bank;

Τι ειρωνεία: ακριβώς η φράση με την οποία περιέγραφε ο Γ. Βαρουφάκης την αποτυχημένη ευρωπαϊκή συνταγή για την ελληνική περίπτωση, το extend and pretend, αποτελεί την εφαρμοζόμενη συνταγή για έναν de facto πυλώνα της ευρωπαϊκής και κυρίως της γερμανικής «ευστάθειας», την Deutsche Bank...

Στο ευρωπαϊκό αφήγημα για την Ελλάδα, λοιπόν, δεν είχε την σωφροσύνη και την εργατικότητα που άλλα κράτη είχαν και συνεπώς λειτουργούσαν απρόσκοπτα∙ ως εκ τούτου, αφού δεν έκανε τις «απαραίτητες μεταρρυθμίσεις», η Ελλάδα απέτυχε και βρέθηκε στα όρια της χρεωκοπίας (σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, η Ελλάδα δεν είναι νεκροζώντανα χρεωκοπημένη από το 2010...). Έτσι, πρέπει να αποδώσει τα δέοντα--μεταρρυθμίσεις, δανεικά, κυριαρχία, πολιτική--στους σώφρονες. Στην έσχατη καρικατούρα, όλα συμβαίνουν κατ' αρχήν επειδή ο «τυροπιτάς δεν έκοβε απόδειξη». Στην πραγματική πραγματικότητα όμως, η ευστάθεια των «σωφρόνων» (και όλων μας μαζί τους), η ευστάθεια των υπαγορευόντων τους κανόνες, κρέμεται από μια κλωστή--την κλωστή της συντήρησης του ψεύδους δια της εξαπάτησης. Και θα έχει ενδιαφέρον μέσα στο χάος να δούμε τι θα έχουν να πουν οι αναμεταδότες του κυρίαρχου αφηγήματος, αν ή όταν αποδειχθεί πως εντέλει ήταν η Deutsche Bank που δεν... «έκοβε απόδειξη».

*

Σύντομο σχόλιο για το πώς κυριαρχεί το εκάστοτε κυρίαρχο αφήγημα: αφ' ενός έχουμε τους κατ' εξοχήν πομπούς, δηλαδή την... πούρα προπαγάνδα--μέσα και πρόσωπα που έχουν αναλάβει να παραγάγουν και να μεταδώσουν το αφήγημα, με το αήττητο, πανάρχαιο, δοκιμασμένο αξίωμα της πολιτικής επικοινωνίας «λέγε-λέγε το κοπέλι κάνει την κυρά και θέλει». Αυτό όμως δεν επαρκεί: απολύτως αναγκαίοι είναι οι αναμεταδότες, οι «μικρομεσαίοι γνωμηγήτορες», ήτοι δέκτες και πομποί εν ταυτώ. Λαμβάνουν το αφήγημα, το πιστεύουν παρά τις αντιφάσεις τους και την δεδομένη ευφυία τους να τις διαπιστώσουν, και το αναμεταδίδουν ως αυτονόητο και αληθές. Ουσιαστικά πείθουν τον εαυτό τους για την γνησιότητά του: θέλοντας να συμμετάσχουν στη νομή--εξουσίας, εργασίας, επιρροής, αποδοχής--που η παρούσα διάταξη παράγει, ενσωματώνουν ασυναίσθητα και οικειοθελώς το εντελώς ανορθολογικό αφήγημα, αναπαράγοντάς το. Στο τέλος της γραμμής είναι οι απλοί, και οι απλώς, δέκτες... Οι ευθύνη των οικειοθελώς αναμεταδοτών θα μπορούσε να αποτελεί θέμα άλλου, ξεχωριστού κειμένου.

*

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο ερήμου της μη-πολιτικής (εντός Ελλάδος) και ψευδαίσθησης «συστήματος που λειτουργεί» ενώ στην πραγματικότητα απειλείται με ριζική ενδόρρηξη (εκτός Ελλάδος), το πιο δραστικό δια ταύτα που μένει--αν όχι το μοναδικό--είναι ο κλεφτοπόλεμος, ήτοι το πολιτικό τρολλάρισμα. Η κατάδειξη, δια λόγων, πράξεων, ψήφου και όσης πολιτικής μας απέμεινε, των ρωγμών της παρούσας διάταξης--ή, καλύτερα, του ετοιμόρροπου χαρακτήρα της. Είναι οι ρωγμές που διαψεύδουν το αφήγημα, είναι οι ρωγμές που ξεφωνίζουν το ψεύδος, είναι οι ρωγμές που δείχνουν ότι η «σταθερότητα» δεν υφίσταται και πως η ενδόρρηξη πλησιάζει. Αφού αυτή τη στιγμή δεν είμαστε μάρτυρες ενός ξαφνικού αυτοκινητιστικού δυστυχήματος, αλλά μιας αργόσυρτης κηδείας (όπου, κάποια στιγμή, η νεκροφόρα θα στουκάρει--με χιλιάδες νεκρούς), η κατάδειξη και συνεχής υπόμνηση των ρωγμών είναι ίσως η πιο βαθιά πολιτική πράξη.

*Πρώτη, συντομότερη εκδοχή του κειμένου δημοσιεύθηκε στο Unfollow τ. 57 (Σεπτέμβριος 2016), σσ. 22-27.

[1] Βεβαίως 100%, διότι το ΚΚΕ δεν μετέχει σε ζυμώσεις λόγω πολιτικού αναχωρητισμού, η δε ατζέντα της Χρυσής Αυγής αποτελείται από άλλα, δεύτερα ζητήματα και την κρίσιμη στιγμή ήταν υπόρρητα μενουμευρωπαϊκή. Θυμίζουμε, βέβαια, τις θέσεις πίσω από τις υλακές για ΟΧΙ: «Μιχαλολιάκος στο bankingnews: Η Ελλάδα τώρα δεν έχει άλλη επιλογή πέραν του ευρώ»--«Ερώτηση: Αν πάμε σε ρήξη ως χώρα τι θα σημάνει αυτό για τον ΣΥΡΙΖΑ; Μιχαλολιάκος: Θα πρόκειται για μια εγκληματική ενέργεια εις βάρος του έθνους.» http://goo.gl/lWCmN2

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.