Game Over για το Κάρβουνο

13:21 11/11/2017 - Πηγή: Huffington Post Greece

Τα ξημερώματα της 9ης Νοεμβρίου και μετά από σχεδόν 2,5 χρόνια ψηφοφοριών, συνεδριάσεων και επεισοδιακών διαπραγματεύσεων, επετεύχθη η πολυπόθητη συμφωνία των τριών ευρωπαϊκών θεσμών για την αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΕΣΕΔΕ). Της ναυαρχίδας -κατά πολλούς- της ευρωπαϊκής κλιματικής πολιτικής.

Αναμφισβήτητα η σημαντικότερη εξέλιξη για την Ελλάδα αφορά στο ότι οι λιγνιτικοί σταθμοί δεν θα λάβουν τελικά δωρεάν δικαιώματα εκπομπών, όπως επεδίωκε διακαώς και

επί μακρόν η ΔΕΗ.

Η οριστικοποίηση της μη χορήγησης δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών στην Ελλάδα επιφέρει καίριο πλήγμα στη βιωσιμότητα των λιγνιτικών μονάδων.

Το αίτημα στήριξαν οι περισσότεροι έλληνες ευρωβουλευτές, αλλά και η ελληνική κυβέρνηση, η οποία όμως άλλαξε ευτυχώς στάση στις αρχές του χρόνου. Η οριστικοποίηση της μη χορήγησης δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών στην Ελλάδα επιφέρει καίριο πλήγμα στη βιωσιμότητα των λιγνιτικών μονάδων. Έως και ο πρόεδρος της ΔΕΗ αναγνώρισε δημοσίως ότι η διεκδίκηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών είχε ως στόχο να καταστούν οικονομικά βιώσιμες οι νέες λιγνιτικές μονάδες Πτολεμαΐδα V και Μελίτη ΙΙ.

Όμως και εκτός ελληνικών συνόρων, το κάρβουνο αποτέλεσε ταυτόχρονα το αγκάθι και τον πρωταγωνιστή των διαπραγματεύσεων ως την τελευταία στιγμή. Τελικά, παρά την επιμονή των ανατολικών χωρών με επικεφαλής την Πολωνία, η λογική θριάμβευσε και απαγορεύτηκε οριστικά και αμετάκλητα η χρηματοδότηση επενδύσεων στο κάρβουνο μέσω πόρων του Ταμείου Εκσυγχρονισμού για τις οικονομικά αδύναμες χώρες της ΕΕ.

Το τίμημα για αυτή τη θετική εξέλιξη όμως ήταν η αύξηση του αριθμού των δωρεάν δικαιωμάτων που δίνονται μέσω της εξαίρεσης του άρθρου 10γ, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι σταθμοί κάρβουνου σε οικονομικά αδύναμα κράτη μέλη και κυρίως η δυνατότητα που τους δόθηκε να χρησιμοποιούν αντίστοιχους πόρους για επενδύσεις στο κάρβουνο. Φυσικά τα δικαιώματα αυτά θα αφαιρούνται από τη δεξαμενή των δικαιωμάτων που κατανέμονται στα επιλέξιμα κράτη μέλη, οπότε η χρήση της συγκεκριμένης εξαίρεσης, θα αδειάσει τα δημόσια ταμεία των πιο οικονομικά αδύναμων κρατών μελών.

Ιδιαίτερης πολιτικής σημασίας είναι η ίδρυση με πόρους του ΕΣΕΔΕ ενός Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, ως τμήμα του Ταμείου Εκσυγχρονισμού. Οι πόροι αυτοί προορίζονται για τη στήριξη των τοπικών οικονομιών και των εργαζομένων στις ευρωπαϊκές εκείνες περιφέρειες, οι οποίες έχουν μεγάλη εξάρτηση από το κάρβουνο. Πρόκειται για τα πρώτα πραγματικά χρήματα που διοχετεύονται στη Δίκαιη Μετάβαση παρά το γεγονός ότι πολλοί ευρωπαίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι τα τελευταία 1-2 χρόνια έχουν επανειλημμένα διατρανώσει την πολιτική τους στήριξη σε αυτή.

Είναι πλέον απαραίτητο η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει τις ευθύνες της χρηματοδοτώντας τη Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών της Ελλάδας, μέσω του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου χρηματοδότησης

Δυστυχώς, όμως, η Ελλάδα δεν θα έχει πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους για τις λιγνιτικές της περιοχές, δεδομένου ότι δεν πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού, στο οποίο θα συμπεριληφθεί τελικά το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Πρόκειται για μια σαφώς άδικη εξέλιξη για τις λιγνιτικές περιοχές της Ελλάδας, δεδομένου ότι ο Σ. Φάμελλος ήταν ο μόνος υπουργός στην ΕΕ που στο κρίσιμο συμβούλιο του Φεβρουαρίου στήριξε ανοιχτά την ίδρυση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης με χρήματα του ΕΣΕΔΕ, ενώ σε πλήρη σύμπνοια οι 5 δήμαρχοι των ενεργειακών δήμων της χώρας, όπως και οι πρόεδροι της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ και της ΓΣΕΕ ζήτησαν το ίδιο, με ανοιχτή επιστολή τους προς τους τρεις ευρωπαϊκούς θεσμούς τον Μάιο.

Είναι πλέον απαραίτητο η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει τις ευθύνες της χρηματοδοτώντας τη Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών της Ελλάδας, μέσω του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου χρηματοδότησης. Σε εθνικό επίπεδο, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει απαραιτήτως να περάσει από τα λόγια στα έργα. Κι αυτό μπορεί να το πράξει διοχετεύοντας τμήμα των δημοσίων εσόδων δημοπράτησης δικαιωμάτων εκπομπών, για την οικονομική αναζωογόνηση των λιγνιτικών περιοχών της χώρας και τη στήριξη των εργαζομένων στη λιγνιτική βιομηχανία, αίτημα που απορρίφθηκε στο παρελθόν όταν υπήρχε ακόμα η ελπίδα ένταξης στο ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

Με βάση την οριστική απόφαση για το ΕΣΕΔΕ, η συνέχιση της κατασκευής της πανάκριβης νέας λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα V, αγγίζει πλέον τα όρια της εγκληματικής αμέλειας, καθώς θα δεσμεύσει τους ελάχιστους πόρους μιας καταχρεωμένης ΔΕΗ σε μια ζημιογόνο επένδυση. Η χώρα έχει ανάγκη από μια ΔΕΗ δυνατή, καινοτόμο και προπάντων οικονομικά υγιή, πράγμα το οποίο δεν μπορεί πλέον να συμβεί αν η μεγαλύτερη δημόσια επιχείρηση στην Ελλάδα δεν απαγκιστρωθεί από αυτό το αδιέξοδο έργο.

Η απόφαση των τριών ευρωπαϊκών θεσμών σηματοδοτεί το τέλος του λιγνίτη στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά η χώρα παραμένει καθηλωμένη από τη νέα μνημονιακή δέσμευση για πώληση του 40% του λιγνιτικού χαρτοφυλακίου της ΔΕΗ. Αν αυτή η δέσμευση υλοποιηθεί θα διαιωνίσει το λιγνιτικό μοντέλο ηλεκτροπαραγωγής που πλέον καθίσταται και οικονομικά αδιέξοδο. Γι' αυτό επιβάλλεται η ελληνική κυβέρνηση να επαναδιαπραγματευτεί με τους θεσμούς την πώληση της ΔΕΗ, ώστε η χώρα να αφεθεί ελεύθερη να αποφασίσει την απεξάρτησή της από τον λιγνίτη όπως ακριβώς κάνουν η μία μετά την άλλη οι χώρες της ΕΕ.