Ανδρέας Μανωλικάκης: Η αξιοκρατία θα έφερνε πολλούς πίσω στην Ελλάδα

14:00 16/2/2020 - Πηγή: Huffington Post Greece

Το τζάμι θάμπωσε, οι λάμπες της λεωφόρου ασχημάτιστες - απαγορευμένα παιχνίδια νομίζεις, η νεοϋορκέζικη βροχή απογευματινή, ο πρώτος απολογισμός, τα όνειρα που έγιναν, χωρίς καλά-καλά να καταλάβει το πώς, οι αμετανόητες στιγμές, τα μυστικά που κρατήθηκαν σε ένα συρτάρι,τα ταξίδια που ευδοκίμησαν και τα μαθήματα τέχνης από την Αθήνα στο Παρίσι κι από εκεί στη Νέα Υόρκη.Tο τόξο μιας διαδρομής με σταθμούς συγκυριακούς που οδήγησαν εντέλει τα πράγματα αξιοπρόσεκτα,

μέσα από σχεδόν μια -κινηματογραφική οπτική. Έγραψε το όνομα του στο τζάμι εκείνη τη μέρα, αφηρημένη κίνηση - σκεπτόμενος την αλληλουχία των συμπτώσεων που τον περιέβαλλαν, τη συγκρότηση των εξελίξεων ίσως κι έναν αυτοπροσδιορισμό σε αυτές - όταν τα γεγονότα έτρεχαν, με παρόντες διάσημες προσωπικότητες - ιερά τέρατα της τέχνης, και με σπουδαίες ακροάσεις - είτε και διαβάσματα, αναστοχασμό και βηματισμούς σε μια σκηνή, που ως ένα σημείο, θα γινόταν σκηνή της ζωής του, διδάσκοντας την υποκριτική τέχνη στο μυθικό Actors Studio της 44ης οδού, στη δυτική Νέα Υόρκη.

Για τον Ανδρέα Μανωλικάκη άκουσα για πρώτη φορά από τον Ηλία Καζάν όταν εκείνος, παρότι στα πρώτα μου βήματα δημοσιογραφίας κι ερχόμενη από το Παρίσι, με τίμησε δίνοντας μου μια μεγάλη συνέντευξη, ένα αθηναϊκό μεσημέρι στο GB,σε μια συζήτηση διαρκείας, για την πολύπτυχη ζωή του, τη γενέτειρα του Κωνσταντινούπολη, για την Αμερική όπου ξετύλιξε το ευφυές ταλέντο του και το Group Theatre ως ηθοποιός (1932-1939)για τις κινηματογραφικές ταινίες του που τον έκαναν διάσημο στο Broadway, για τις μεγάλες αντιπαραθέσεις, για τα δύο Όσκαρ σκηνοθεσίας (’47&’54)για τον Μάρλον Μπράντο που ως σκηνοθέτης ανέδειξε, για το Actors Studio που δημιούργησε το ’47 μαζί με τον Ρόμπερτ Λιούις και την Σέριλ Κρόφορντ και καλλιτεχνικό διευθυντή και δάσκαλο τον Λι Στράσμπεργκ.

Στη μετέπειτα εποχή που ωστόσο διαπνέεται από τη μαγική ατμόσφαιρα τέχνης όπως την καθορίζουν οι σπουδαίοι εκφραστές της, ο Ανδρέας Μανωλικάκης πέρασε από εξετάσεις, διαλόγους, αξιολόγηση, με ονόματα της κριτικής επιτροπής όπως ο Αρθουρ Πεν, η Έλεν Μπέρστιν, ο Paul Newman, o Ηλίας Καζάν, κ.ά, και πέτυχε να εκπαιδευτεί, σε ένα καλλιτεχνικό οικο-σύστημα με μοναδικές περγαμηνές, όπως αυτές του Συστήματος του Κωνσταντίν Στανισλάβσκι που αποτελεί τη δομική εκπαιδευτική αντίληψη της Μεθόδου του Actors Studio.

Πρόεδρος σήμερα του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Actors Studio Drama School (Master of Fine Arts) στο Pace University της Νέας Υόρκης, όπου διδάσκει υποκριτική και σκηνοθεσία είναι επίσης Δια Βίου Μέλος του Actors Studio καθώς και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου.

Ο ίδιος, όταν αρκετά νέος, δεν είχε ξεκαθαρίσει τι θέλει να γίνει, θεώρησε «κωμική συζήτηση»την αναφορά του αδελφού του στο Actors Studio, που ως μεγαλύτερος κι επιστήμονας του έδινε διάφορες επαγγελματικές ιδέες. «Δεν ήξερα καν τι είναι. Αλλά όντως σπούδασα υποκριτική στο θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν και μετά συνέχισα στη Γαλλία».

Πριν φύγω για σπουδές στο Παρίσι ο πατέρας μου μού είπε πως οι σπουδές αυτές θα επιβαρύνουν σημαντικά τα οικονομικά της οικογενείας και γι αυτό θα έπρεπε να είμαι πολύ αφοσιωμένος σε αυτές. Στη συνέχεια όμως μου είπε πως το Παρίσι είναι η πιο όμορφη και ζωντανή πόλη του κόσμου και γι αυτό θα ήταν ανοησία να μη την ζήσω με ένταση! Οπότε, συμπλήρωσε, αυτό που θα θυσιάσεις θα είναι ο ύπνος σου!

Το Παρίσι για εκείνον, σηματοδοτεί την πρώτη φορά που θα ζήσει μόνος,«που έχω την τύχη του εαυτού μου», λέει. «Δούλεψα ως ηθοποιός και σκηνοθέτης και επί πολλά χρόνια,ακόμη και σήμερα, παραδίδω σεμινάρια και Master Classes. Το Παρίσι μιλάει στη καρδιά μου, με αγγίζει σε βάθος».Στο Παρίσι λοιπόν, εναποθέτει τα ρομαντικά του σχέδια - εκεί, ενδεχομένως θα επιστρέψει εάν οι δείκτες της ζωής του γυρίσουν κάποτε πάλι, προς την Ευρώπη.

Η Νέα Υόρκη είναι κάτι άλλο. Δεν έχει περιπλάνηση αλλά έχει στόχους. Θα ταξιδέψει το 1980 για να μετρήσει σήμερα σαράντα χρόνια διαμονής και καριέρας. «Περισσότερο από το μισό της ζωής μου», θα πει. «Η Νέα Υόρκη είναι γενναιόδωρη πόλη προς όποιον έχει να δώσει». Να αφήσει το αποτύπωμα του, λέτε; «Ακριβώς,να δημιουργήσει - με τίμησαν, μου έδωσαν αξιώματα, με έκαναν Δια Βίου Μέλοςτου Actors Studio».

Το φθινόπωρο του ’81, έχοντας περάσει τις προκαταρτικές εξετάσεις, συναντά στο λόμπι του Actors Studio τον Ηλία Καζάν. Τότε πρωτομίλησαν. Στην ολιγόλεπτη συζήτηση τους τον κάλεσε – «μετά το τέλος του μαθήματος μείνε», του είπε, «θα παρουσιάσω στον Lee (Strasberg) ένα απόσπασμα από την δική μου εκδοχή της Ορέστειας» - για να παρακολουθήσει κάτι το μοναδικό: η παρουσίαση και στη συνέχεια ο Καζάν καθισμένος σε ένα σκαμνί στη σκηνή ενώ ο Στράσμπεργκ, που ως σκηνοθέτης δεν ήταν αυτού του μεγέθους, του έκανε εμπεριστατωμένη και αυστηρή κριτική.

Οι θεμελιώδεις αρχές που δεν διαπραγματεύομαι: η ακεραιότητα, η αξιοπρέπεια, η αφοσίωση, η αξιοκρατία και η ισότητα.

«Ο Καζάν, ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες, σε όλη τη διάρκεια άκουγε με προσοχή χωρίς να πει λέξη. Χωρίς να προσπαθήσει να αντικρούσει ή να επεξηγήσει. Η καταδεκτικότητα του, ήταν ένα μάθημα καλλιτεχνικού ήθους. Ήταν μεγάλο και αξέχαστο μάθημα για εμένα αυτή η μοναδική εμπειρία. Επιπλέον η φιλοσοφία του Καζάν ήταν να κάνει αυτό. που εκείνος πίστευε, ακόμη κι αν ο σχολιαστής είχε δίκιο. Εκ των υστέρων απεδείχθη πως ο Στράσμπεργκ είχε δίκιο. Όμως οι μεγάλοι καλλιτέχνες ακολουθούν πάντα το όραμα τους.»

Οι δικές σας, αδιασάλευτες αρχές;

Οι θεμελιώδεις αρχές που δεν διαπραγματεύομαι: η ακεραιότητα, η αξιοπρέπεια, η αφοσίωση, η αξιοκρατία και η ισότητα.

Ενώ οι μέντορες σας;

Οι τέσσερις καλλιτέχνες που με επηρέασαν καθοριστικά ως δάσκαλο, σκηνοθέτη, ηθοποιό και άνθρωπο, είναι ο Evgeny Vakhtangov, ο καλύτερος μαθητής του Στανισλάφσκι, τον οποίο γνώρισα μόνο μέσα από βαθιά μελέτη πάνω στη δουλειά του και τις αρχές του. Ο Ηλίας Καζάν και ο Lee Strasberg των οποίων την δουλειά επίσης μελέτησα σε βάθος και είχα την τύχη να τους δω να διδάσκουν. Η Ellen Burstyn η οποία ως δασκάλα, μέντορας, συνάδελφος, συνεργάτης και φίλη έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη πορεία που πήρε η ζωή μου. Και οι τέσσερις αποτελούν τον πυρήνα της δουλειάς μου και της στάσης μου μέσα στη τέχνη του θεάτρου.

H αφηγηματική ικανότητα σας συνέβαλλε, νομίζετε, στο να κτίσετε τη σχέση σας με προσωπικότητες-μύθους που συναναστρεφόσαστε στο Studio ή με εκείνους είστε κυρίως ακροατής;

Η σχέση μου με όλους αυτούς τους σημαντικούς ανθρώπους είναι ισότιμη. Στη σελίδα του οργανισμού την σύντομη ιστορία του Actors Studio την έχω γράψει εγώ. Εκτιμούν πολύ τις γνώσεις μου, τις καλλιτεχνικές και διοικητικές μου ικανότητες και τον τρόπο που εκφράζω και αναπτύσσω τις απόψεις μου. Γι αυτό μου προσέφεραν τόσα αξιώματα. Πριν λίγα χρόνια οι τρεις Πρόεδροι Ellen Burstyn, Harvey Keitel και Al Pacino με πρότειναν ως Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Actors Studio. Ορισμένα διοικητικά μέλη θεώρησαν πολύ δύσκολο να είμαι συγχρόνως ο Πρόεδρος του Actors Studio Drama School και ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Actors Studio και η υπόθεση δεν προχώρησε. Πιστεύω πως όσοι ανησυχούσαν είχαν δίκιο. Θεωρώ την πρόταση τους να αναλάβω την καλλιτεχνική διεύθυνση του Actors Studio ως ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μου έχουν συμβεί. Κάθε χρόνο διδάσκω στο Actors Studio ένα Master Class υποκριτικής ως ανταπόδοση για όσα μου έχει προσφέρει αυτός ο Οργανισμός.

Το ζητούμενο είναι να μπορέσεις να σηκωθείς πάλι στα πόδια σου. Όπως και στη πυγμαχία.

Δουλειά σας είναι η ανάλυση, η ερμηνεία της συμπεριφοράς- είναι κι εργαλείο σας στις προσωπικές σχέσεις- τις πραγματικές συμπεριφορές;

Στην ανάλυση των έργων, των ρόλων, τα πράγματα είναι ευανάγνωστα για κάποιον που έχει την γνώση της διαδικασίας, την ευαισθησία και την πείρα. Στη ζωή μας η γνώση αυτή βοηθά σε ένα βαθμό, όμως η προσωπική μας εμπλοκή με ότι αυτή περιλαμβάνει, θολώνει την εικόνα και δεν μπορούμε να δούμε καθαρά τι συμβαίνει.

Ποια χαρακτηριστικά σας συνεισφέρανε στην προσωπική σας εξέλιξη;

Η υπομονή, η επιμονή, η πειθαρχία, η έρευνα, η οργάνωση, η συγκέντρωση στους στόχους, η αγάπη για αυτό που κάνω.

Κάτι μου λέγατε για την ανθεκτικότητα σας.

Είναι στοιχείο του χαρακτήρα μου. Δεν το βάζω κάτω εύκολα, δεν εγκαταλείπω. Κάποιος είχε πει πως το ζητούμενο δεν είναι να μην πέσεις. Το ζητούμενο είναι να μπορέσεις να σηκωθείς πάλι στα πόδια σου. Όπως και στη πυγμαχία.

Κοινωνικός είστε:

Πολύ. Μου αρέσουν τα εστιατόρια, τα cafe, οι παρέες, να γνωρίζω καινούργιους ανθρώπους. Μου αρέσει πολύ να μιλάω στο τηλέφωνο.

Ο ίδιος, πως αντιμετωπίσατε τον ανταγωνισμό;

Με ατελείωτες ώρες μελέτης και εκπαίδευσης.Με σεβασμό απέναντι στη γνώση που απαιτείται.Με αυστηρότητα απέναντι στον εαυτό μου. Με σωσίβιο το χιούμορ που ευτυχώς διαθέτω.

Με έχουν συκοφαντήσει, με έχουν αποκλείσει, όμως δεν με έχουν υποτάξει! Το κάθε αξίωμα που καταλαμβάνει κάποιος στη ζωή πρέπει να κατακτιέται μέσα από αυτά που πιστεύει και που έχει να προσφέρει, όχι κάνοντας διπλωματία και χάρες,

Στην Ελλάδα, σας αναγνώρισαν ή σας ανταγωνίστηκαν;

Ξέρετε, έχω την φήμη του “κακούλύκου” ή του«κυρίου όχι», κατά την διάρκεια των συνεδριάσεων μετο πανεπιστήμιο ή με το Actors Studio, επειδή αρνούμαι να δεχτώ αποφάσεις και καταστάσεις που είναι ενάντια στα όνειρα και τις θυσίες των μαθητών ή τις εργασιακές και μισθολογικές συνθήκες των καθηγητών, ή ενάντια στην ιστορία, τη φιλοσοφία,τις αρχές του Actors Studio ή του Actors Studio Drama School. Ο αγώνας για την διατήρηση των αρχών είναι σκληρός και επώδυνος. Θέλει γερά νεύρα και σημαντικές θυσίες. Έχω παραιτηθεί από σημαντικές θέσεις, έχω αρνηθεί σημαντικά αξιώματα, με έχουν αδικήσει, με έχουν συκοφαντήσει, με έχουν αποκλείσει, όμως δεν με έχουν υποτάξει!

Το κάθε αξίωμα που καταλαμβάνει κάποιος στη ζωή πρέπει να κατακτιέται μέσα από αυτά που πιστεύει και που έχει να προσφέρει, όχι κάνοντας διπλωματία και χάρες, ούτε λέγοντας αυτά που αρέσουν και που δεν ενοχλούν μια κακή κατεστημένη κατάσταση. Πρόσφατα στην Ελλάδα μια ομάδα ακαδημαϊκών απέρριψαν την πρόταση της ηγεσίας του πανεπιστημίου να με ανακηρύξουν ως Επίτιμο Διδάκτορα. Όπως πληροφορήθηκα η αιτιολογία ήταν το ύφος του λόγου μου και των γραπτών μου! Προτιμώ όμως, να εκφράζομαι ελεύθερα για αυτά που πιστεύω με την ελπίδα πως κάτι θα αλλάξει προς το καλύτερο, από το να κατακτώ αξιώματα σιωπώντας ή έρποντας ή ανήκοντας σε κλίκες. Παγκοσμίως ο πυρήνας της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης είναι σαπισμένος από προσωπικά ή πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα και κλίκες. Κοιτάξτε πως συμπεριφέρθηκαν στον κορυφαίο επιστήμονα και παγκοσμίως αναγνωρισμένο κύριο Νανόπουλο όταν ήρθε στην Ελλάδα. Μόνο που δεν τον έβαλαν σε αεροπλάνο να τον στείλουν πίσω από εκεί που ήρθε.

Η αξιοκρατία θα καταργήσει τα συμφέροντα, τις κλίκες και τις πολιτικές παρεμβάσεις έτσι ώστε ο καθένας να κατακτά αυτό που του αξίζει. Θα έφερνε πίσω πολλούς από εκείνους που έφυγαν στο εξωτερικό.

Η επόμενη μέρα για την Ελλάδα - τι προτεραιότητες δίνετε στην ανασύνταξη της;

Την ανάπτυξη η οποία θα βελτιώσει την οικονομία της χώρας και το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων. Την ασφάλεια και τον περιορισμό της παρανομίας ώστε να γίνει η πόλη φιλόξενη και ανθρώπινη όπως ήταν κάποτε. Την ανάπτυξη του πολιτισμού στην καθημερινή συναναστροφή μεταξύ μας, τη στάση μας απέναντι στο περιβάλλοντα χώρο και τα ζώα.Την αξιοκρατία ή οποία θα καταργήσει τα συμφέροντα, τις κλίκες και τις πολιτικές παρεμβάσεις ώστε ο καθένας να κατακτά αυτό που του αξίζει. Θα έφερνε πίσω πολλούς από εκείνους που έφυγαν στο εξωτερικό.Τη συμφωνία μεταξύ των κομμάτων και των πολιτών πως δεν θα ασχοληθούν ποτέ πια με το παρελθόν αλλά θα επικεντρωθούν στο παρόν και το μέλλον του τόπου. Αυτό θα απολύμανε την τοξική ενέργεια που έχει δηλητηριάσει τη σκέψη και τις σχέσεις των πολιτών. Η παιδεία να ελευθερωθεί από τα δεσμά των πολιτικών κομμάτων και συμφερόντων και να επικεντρωθεί στον ένα και μοναδικό της στόχο, την άρτια πληροφόρηση και εκπαίδευση των μαθητών/σπουδαστών/φοιτητών. Οι αθλητικοί αγώνες να επιστρέψουν σε αυτό που πραγματικά είναι, εκδηλώσεις υγιούς ανταγωνισμού, επιδόσεων και διασκέδασης. Αυτό θα περιόριζε την βαρβαρότητα που έχει εξαπλωθεί σε όλα τα αθλήματα και θα έφερνε πίσω στον αθλητισμό όλους εκείνους που έχουν απομακρυνθεί.

Σταδιοδρομήσατε σε ένα διεθνές καλλιτεχνικό περιβάλλον-ποιους κανόνες ακολουθήσατε.

Ένα από τα δυσκολότερα εμπόδια είναι ο χρόνος που απαιτείται για την γνώση σε βάθος. Η βιασύνη είναι ο μεγάλος εχθρός. Έπρεπε να βρω την δύναμη να κλείνω τα αυτιά μου στις «Σειρήνες», σε αυτές που μου έλεγαν πως χάνω τον χρόνο μου, πως ως ζεν πρεμιέ που ήμουν θα έπρεπε να βιαστώ πριν περάσουν τα χρόνια. Άκουγα για τους συναδέλφους ηθοποιούς στην Ελλάδα, για την καριέρα που έχτιζαν και σκεπτόμουν την καριέρα που θα μπορούσα να έχω στην Ελλάδα, τους γονείς μου, το σπίτι μου, τους φίλους μου και την γλώσσα μου. Ενώ πάλευα με μια γλώσσα που δεν την ήξερα καθόλου όταν ήρθα στην Νέα Υόρκη και με το άυλο της τέχνης της υποκριτικής που δυσκολεύεσαι να μετρήσεις την πρόοδο σου. Παρότι κατάφερα να πετύχω στις πιο δύσκολες εισαγωγικές εξετάσεις που υπάρχουν, και να γίνω Δια Βίου Μέλος του πιο διάσημου θεατρικού εργαστηρίου ηθοποιών του κόσμου - του Actors Studio - και παρότι είχα την μοναδική ευκαιρία να παίξω στο Broadway - από τότε που ήμουν στο Παρίσι είχε αρχίσει να με ενδιαφέρει περισσότερο από όλα η διδασκαλία. Ο κανόνας που έθεσα στο εαυτό μου και τον οποίο σεβάστηκα παρά τα εμπόδια, ήταν να αφιερώσω όσο χρόνο χρειαζόταν για να μελετήσω και να εκπαιδευτώ ως δάσκαλος, ηθοποιός και σκηνοθέτης πάνω στη Μέθοδο Υποκριτικής του Actors Studio η οποία είναι η μετεξέλιξη του Συστήματος Στανισλάφσκι, επηρεασμένη συγχρόνως σε μεγάλο βαθμό από τις θεωρίες και πρακτικές του Evgeny Vakhtangov. Οι σπουδές αυτές κράτησαν δεκαετίες και συνεχίζονται ακόμη. Ως αποτέλεσμα ήρθε η διεθνής καριέρα και αποδοχή ως δασκάλου υποκριτικής και σκηνοθεσίας. Για το Actors Studio σημειώνω ότι, σκοπός του η εξερεύνηση του προσωπικού υλικού του ηθοποιού και η βελτίωση της τεχνικής του.

Ο Ηλίας Καζάν έλεγε πως ταλέντο δεν είναι μόνο αυτό με το οποίο γεννιόμαστε αλλά τι επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει, να αντιληφθεί.

Η διαδικασίες εκπαίδευσης της Μεθόδου του Actors Studio έχουν ως βασικό στόχο να βοηθήσουν το ηθοποιό να ανακαλύψει, να ελευθερώσει και να αποκαλύψει την ατομική του έκφραση. Να βρει ο κάθε καλλιτέχνης την δική του μοναδική καλλιτεχνική φωνή. Όσο πιο προσωπική είναι η έκφραση του καλλιτέχνη τόσο πιο πολύ μας αγγίζει όλους. Ο Κάρολος Κουν αναφερόμενος στον σπουδαίο ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη είπε: «Ο Καβάφης έσκαψε βαθιά μέσα του και μεταχειρίστηκε δικές του πέτρες, αλλά το δημιούργημα του αγγίζει όλους, ακριβώς γιατί είναι προσωπικό».

Αλήθεια, ο ηθοποιός πρέπει να αναλύει βαθιά την ίδια του την προσωπικότητα, για να φέρει μια απόλυτη εσωτερική αλήθεια στο ρόλο του;

Δεν είναι τόσο θέμα ανάλυσης, ο Strasberg για την ψυχανάλυση έλεγε πως ενώ έχω στοιχεία που δείχνουν πως είναι βοηθητική για το άτομο, δεν έχω κανένα στοιχείο ή απόδειξη πως κάνει κάποιον καλύτερο ηθοποιό.

Το θέμα είναι πόσο ευαίσθητος είναι ο ηθοποιός σε αυτά που συμβαίνουν μέσα του και γύρω του, και πόσο διαθέσιμος είναι να χρησιμοποιήσει το υλικό των εμπειριών του και της φαντασίας του. Ο Ηλίας Καζάν έλεγε πως ταλέντο δεν είναι μόνο αυτό με το οποίο γεννιόμαστε αλλά τι επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει, να αντιληφθεί.

Ο συγγραφέας εμπιστεύεται τις λέξεις του στους ηθοποιούς για να βάλουν ζωή μέσα τους. Όμως όπως έλεγε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης «καμία κατάσταση δεν χωρά στο λόγο, ο λόγος την δηλώνει δεν την περιέχει». Ο ηθοποιός δεν πληρώνεται για να πει απλώς το κείμενο, αλλά για την εμπειρία που θα βάλει μέσα, κάτω και ανάμεσα στις λέξεις. Για τον Ηλία Καζάν το υλικό του σκηνοθέτη είναι οι εμπειρίες του ηθοποιού.

Οι σημαντικοί καλλιτέχνες έχουν με την ευαισθησία τους την ικανότητα να κατανοούν την ανθρώπινη κατάσταση Ο Σίγκμουντ Φρόυντ είπε: «Όπου κι αν έχω πάει ανακαλύπτω πως ένας ποιητής έχει πάει ήδη εκεί πριν από εμένα».

Ένας άλλος βασικός στόχος είναι η ικανότητα του ηθοποιού να ελέγχει το υποκριτικό του όργανο ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις συναισθηματικές, πνευματικές και σωματικές απαιτήσεις του ρόλου.

Η συναρπαστική στιγμή σας στο Actors Studio;

Είναι πολλές,αλλά διαλέγω την 17 Φεβρουαρίου 2004, την ημέρα που πήγα για πρώτη φορά στο Actors Studio ως δάσκαλος για να διδάξω. Όταν κάθισα στη καρέκλα που είχε καθίσει ο Lee Strasberg, ο Ηλίας Καζάν, η Ellen Burstyn, ο Arthur Penn, o Paul Newman, o Al Pacino και άλλοι πολλοί σημαντικοί καλλιτέχνες, ήταν μια συγκλονιστική και ιστορική στιγμή στη ζωή μου.

Συνέπεια, αντίληψη, αίσθημα, γοητεία - τι κυρίως απαιτεί η τέχνη;

Ευαισθησία, ευφυΐα, αντίληψη, φαντασία, παρατηρητικότητα, αφοσίωση, σκηνική γοητεία, προσωπική έκφραση, τόλμη, διαθεσιμότητα, κατάθεση ψυχής και όπως έλεγε ο σπουδαίος Γάλλος ηθοποιός Francois Talma (1763-1826), έρωτα. Να ερωτεύεται. Το συναίσθημα του έρωτα είναι η σημαντικότερη πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για το καλλιτέχνη.

Η καθημερινότητα σας στη Νέα Υόρκη πώς αποτυπώνεται;

Περιλαμβάνει αφενός τα συγκεκριμένα πράγματα που αποτελούν τη ρουτίνα της ημέρας – αυτά με ισορροπούν. Αφετέρου ανάλογα με την ημέρα και την χρονική περίοδο, περιλαμβάνει διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο, συνεδριάσεις στο Πανεπιστήμιο ή στο Actors Studio, διάβασμα και μελέτη, συγγραφή για δυο βιβλία που γράφω, επαγγελματικές ή κοινωνικές εξόδους, και τέσσερις βόλτες με τον σκύλο μου τον Whopper. H τελευταία είναι στις 2 ή 3 μετά τα μεσάνυχτα.

Ενδιαφέρουσα ώρα - και η μητρόπολη τότε;

Υπέροχα και σπαρακτικά ενδιαφέρουσα. Η εικόνα της ημέρας έχει δώσει τη θέση της σε μια άλλη εικόνα. Σε ένα πίνακα με σκούρο φόντο που απεικονίζει τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Ένα μπαλέτο με χορογράφο την ανθρώπινη ύπαρξη, που πρωταγωνιστούν όσα βρίσκονται μεταξύ της απόλυτης ευτυχίας και τη αβάσταχτης θλίψης. Οι εικόνες και τα συναισθήματα χορεύουν σε μικρή απόσταση μεταξύ τους. Έξω από τα μπαρ υπάρχουν αυτοί που προσπαθούν να θυμηθούν που μένουν, αλλά και αυτοί που δίνουν τα πρώτα παθιασμένα φιλιά περιμένοντας το ταξί. Πιο δίπλα φοιτητές που διασκεδάζουν κρυμμένοι πίσω από φυλλωσιές. Ανάμεσα τους αυτοί που περπατούν αργά με τον τετράποδο και ίσως μοναδικό σύντροφό τους. Στο ένα παγκάκι κοιμάται ο άστεγος της γειτονιάς. Στο απέναντι ένα ζευγάρι νέων ανταλλάσσει αιώνιες υποσχέσεις. Στο διπλανό κάθεται μια γυναίκα που δουλεύει στο laptop γιατί δεν αντέχει την μοναξιά του διαμερίσματος της. Στο κοντινό νοσοκομείο τα φορεία μπαινοβγαίνουν και άνθρωποι απ’ έξω αμίλητοι καπνίζουν. Στις πολυκατοικίες ελάχιστα τα διαμερίσματα που έχουν φως. Είναι η ώρα που τρέφει τους ποιητές και τους καλλιτέχνες. Είναι η ώρα που μας θυμίζει τι είμαστε, που πάμε, τι πραγματικά βαθιά μέσα μας θέλουμε, τα σπουδαία που καταφέραμε κόντρα σε μεγάλο άνεμο, αλλά και που αποτύχαμε παταγωδώς. Και πάνω από όλα είναι η ώρα που μιλάμε με αυτούς που έφυγαν.

Τι σας δίδαξε ο πατέρας σας και τα γραπτά του;

Ο πατέρας μου ήταν ένας έντιμος άνθρωπος και επιτυχημένος δημοσιογράφος. Ήταν επίσης πολύ σοβαρός μελετητής. Τα βιβλία του πάνω στον Ελευθέριο Βενιζέλο και την Κρήτη έχουν μεγάλη ιστορική αξία. Πάνω από όλα όμως ήταν ένας τρυφερός άνθρωπος που αγαπούσε τη ζωή. Πριν φύγω για σπουδές στο Παρίσι μου είπε πως οι σπουδές αυτές θα επιβαρύνουν σημαντικά τα οικονομικά της οικογενείας και γι αυτό θα έπρεπε να είμαι πολύ αφοσιωμένος σε αυτές. Στη συνέχεια όμως μου είπε πως το Παρίσι είναι η πιο όμορφη και ζωντανή πόλη του κόσμου και γι αυτό θα ήταν ανοησία να μη την ζήσω με ένταση! Οπότε, συμπλήρωσε, αυτό που θα θυσιάσεις θα είναι ο ύπνος σου! Και αυτό ακριβώς έκανα. Ο πατέρας μου, η μητέρα μου και ο αδελφός μου ήταν τρία διαφορετικά σχολεία για εμένα. Και οι τρεις έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση μου. Έχουν φύγει και οι τρεις εδώ και πολλά χρόνια.

Ερχόμενος στην Αθήνα, που συναντάτε τις αναμνήσεις και τους φίλους σας;

Στο Athénée (πρώην Zonars), στο Φίλιον και στη Πλατεία της Αγίας Παρασκευής που είναι η πόλη που μεγάλωσα, που αγαπώ, που συνεχίζω να ζω όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα και που μια μέρα θα γυρίσω.

INFO

Ο Ανδρέας Μανωλικάκης είναι Πρόεδρος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Actors Studio Drama School (Master of Fine Arts) στο Pace University της Νέας Υόρκης, όπου διδάσκει υποκριτική και σκηνοθεσία. Είναι επίσης δια βίου μέλος του Actors Studio καθώς και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Έχει διδάξει σεμινάρια υποκριτικής, σκηνοθεσίας και ανάλυσης κειμένου σε Νέα Υόρκη, Σικάγο, Βερολίνο, Παρίσι, Βουκουρέστι, Σίμπιου (Ρουμανία), Αθήνα, Χανιά, Ναύπλιο, Θεσσαλονίκη. Έχει μεταφράσει στα Ελληνικά το βιβλίο Βαχτάνγκοφ, Μαθήματα Σκηνοθεσίας και Υποκριτικής του Νικολάι Γκόρτσακοφ, το οποίο εκδόθηκε στην Αθήνα, το 1997. Ως σκηνοθέτης αλλά και ως ηθοποιός, εργάστηκε στις Η.Π.Α. και την Ευρώπη (στο Broadway, στο Actors Studio, στο Εθνικό Θέατρο του Ανατολικού Παρισιού και αλλού). Ο Ανδρέας Μανωλικάκης συμπεριλαμβάνεται στα βιογραφικά αρχεία του Marquis Who’s Who για την συνεισφορά του στο χώρο της εκπαίδευσης.

Η διδασκαλία του Ανδρέα Μανωλικάκη στα σεμινάρια του βασίζεται στο Σύστημα Stanislavski και τη Μέθοδο του Actors Studio. Με αποσπάσματα από κλασικά και σύγχρονα θεατρικά κείμενα και αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Συστήματος Stanislavski καθώς και ειδικές ασκήσεις υποκριτικής.

Η «Ανάλυση του Κειμένου» βοηθά τον πρακτικό και θεωρητικό του θεάτρου να ανακαλύψει, ανάμεσα και κάτω από τις λέξεις του έργου, τις πληροφορίες εκείνες που θα τον οδηγήσουν να κάνει τις πιο καίριες επιλογές. Η δουλειά επικεντρώνεται στην κατανόηση και ανάπτυξη όλων των στοιχείων της ιστορίας και των χαρακτήρων, με ιδιαίτερη έμφαση στην πραγματικότητα της κάθε στιγμής του έργου. Η διαδικασία αυτή διεγείρει τη φαντασία, την ευαισθησία, τη λογική και το προσωπικό υλικό του καλλιτέχνη.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ Κάρολος Κουν: 33 χρόνια από τον θάνατο του και ένα δώρο από το Θέατρο Τέχνης Λένα Διβάνη: Το μείγμα έρωτα - εξουσίας είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, γι' αυτό είναι πολύτιμοι οι θεσμοί