Ελληνοτουρκικά: Ας μην φοβόμαστε τον εαυτό μας

07:36 13/11/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Στιγμιότυπο από τη συνάντηση Γεραπετρίτη - Φιντάν στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου 2024

Του Κώστα Υφαντή, Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Διευθυντή του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Έχουν περάσει μόλις λίγα εικοσιτετράωρα από την συνάντηση Γεραπετρίτη-Φιντάν και κανείς και καμία δεν ασχολείται πλέον. Κάτι που δεν δικαιολογείται από την φασαρία και τον «πανικό» που επικράτησε σε κάποιες πλευρές του δημόσιου βίου. Πολλώ δε μάλλον που δεν υπήρχε ούτε η ελάχιστη ένδειξη ότι οι δύο πλευρές είναι κοντά σε κάποιου είδους συμφωνία έστω για

τη διαδικασία. 

Η πραγματικότητα είναι ότι Αθήνα και Άγκυρα στο ζήτημα της οριοθέτησης παραμένουν σε ασύμπτωτες τροχιές. Τίποτε δεν έχει αλλάξει ως προς αυτό εδώ και μισό αιώνα. Και βεβαίως, η ευθύνη βαρύνει την Άγκυρα η οποία αρνείται το κεκτημένου του Δικαίου της Θάλασσας και έτσι δεν επιτρέπει να προχωρήσει μια έντιμη διαπραγμάτευση σε ένα πλαίσιο οριοθετημένο και νομιμοποιημένο από την πρόοδο της διεθνούς κοινότητας στην διαχείριση των «παγκόσμιων κοινών» (global commons). 

Το ζήτημα λοιπόν, δεν είναι αν είμαστε κοντά σε μια συμφωνία – σχεδόν ποτέ δεν ήταν αυτό – αλλά τι κάνουμε στο μεταξύ. Η ελληνοτουρκική διαφωνία δεν είναι η μόνη αντιπαράθεση διεθνώς που παραμένει χωρίς προοπτική λύσης. Υπάρχουν πολλές σε πολλά μέρη του κόσμου. Αρκεί να κοιτάξει κανείς τι συμβαίνει στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού μεταξύ της Κίνας και σχεδόν όλων των άλλων κρατών ως προς την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών σε μια περιοχή ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια ειρήνη και οικονομία. Αλλά και δίπλα μας, στην ευρύτερη Μέση Ανατολή οι αιτίες σύγκρουσης είναι περισσότερες απ’ ότι μπορεί να φανταστεί κανείς. 

Αυτό που είναι προβληματικό είναι ότι όπως σε αυτές τις περιοχές, έτσι και στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων εμπεδώνεται μια αντίληψη ότι η διαφορά μας είναι αδιέξοδη και γι’ αυτό εγγενώς ανεπίλυτη. Εγγενώς γιατί η Τουρκία είναι εγγενώς αναθεωρητικής στην δική μας ερμηνεία και γιατί η Ελλάδα θέλει να εγκλωβίσει την μεγάλη περιφερειακή δύναμη (που θεωρεί ότι είναι η Τουρκία) στην χερσαία επικράτειά της με ελάχιστη επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως ερμηνεύει τα πράγματα το τουρκικό κατεστημένο. 

Τα πράγματα εξελίσσονται, λοιπόν, με ένα τρόπο που κάνει εξαιρετικά δύσκολη μια ουσιαστική προσέγγιση. Αν υπάρξει διέξοδος, τότε στην αντίληψη κάποιων, αυτή θα είναι αποτέλεσμα μιας άτακτης ελληνικής υποχώρησης, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί ποτέ και δεν πρόκειται να συμβεί. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι δύο χώρες δεν θα πρέπει να προσπαθούν να συνυπάρχουν, και μάλιστα να συνυπάρχουν ειρηνικά. Ας μην φοβόμαστε τον εαυτό μας. Οι δίαυλοι επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα πρέπει να παραμένουν λειτουργικοί και τα δεδομένα να αξιολογούνται κάθε φορά. Έτσι κι αλλιώς, αν η Τουρκία θέλει να επιστρέψει εκ νέου σε συνθήκες ελεγχόμενης έντασης μπορεί να το κάνει. Και μπορεί να το κάνει με λιγότερες επιφυλάξεις αν αποφασίσουμε εμείς να παγώσουμε την σημερινή διαδικασία επαφών. Δεν έχουμε κανένα λόγο να κάνουμε μια τέτοια επιλογή πιο εύκολη.