Η αόρατος χείρ του Ιράν

11:33 10/9/2019 - Πηγή: Huffington Post Greece

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η κεντρικότερη γεωγραφικά ζώνη της ηπειρωτικής γης παρουσιάζει την μεγαλύτερη ένταση και αστάθεια. Συνιστά έναν άξονα αστάθειας, με μεγάλο και πυκνοκατοικημένο πληθυσμό, μέσα στον οποίο συναντώνται οδικά δίκτυα, θαλάσσιες οδοί και ήπειροι. Αν και αυτή η ζώνη συγκεντρώνει τα υψηλότερα ποσοστά κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου του πλανήτη, παράλληλα εμφανίζει μια ροπή σε παθογένειες όπως εξτρεμιστικές ιδεολογίες, πυραύλους αλληλοεπικαλυπτόμενου βεληνεκούς, ψυχολογία του όχλου

και αμφιλεγόμενα ΜΜΕ. Το Ιράν, το οποίο καταλαμβάνει έκταση από τη Κασπία ως τον Περσικό Κόλπο, αποτελεί τη μόνη χώρα που συνορεύει με αμφότερες ενεργό-παραγωγές χώρες και έχει ακτογραμμή που πλησιάζει τα 1.355 ναυτικά μίλια, ανάγοντάς το σε κομβικής σημασίας εταίρο.

Αντίθετα από την Σαουδική Αραβία που αποτελεί ένα κράμα θρησκευτικής και οικογενειακής ιδεολογίας του 20ου αιώνα, το Ιράν κατάφερε να επιβιώσει και να διατηρήσει στον χρόνο αξιοσέβαστα τον αστικό πληθυσμό του και την δυναμική του ως έθνος-κράτος δίχως τεχνητές μεταβλητές. Συγκαταλέγεται στα πλέον τεχνολογικά ανεπτυγμένα κράτη της Μέσης Ανατολής, βρίσκεται στο σταυροδρόμι ενός σημαντικού δικτύου αγωγών και αναπτύσσει ένα πυρηνικό πρόγραμμα που προκαλεί εντάσεις κι έριδες στη διεθνή κοινότητα.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν συνοδεύτηκε από μια κλιμάκωση απειλών κι επιθέσεων. Το Στενό του Ορμούζ αποτέλεσε το βασικό πεδίο δράσης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Η Ουάσιγκτον κατηγόρησε την Τεχεράνη ότι σαμποτάρει δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν πετρέλαιο σε αυτή την εμπορική οδό ενώ η δεύτερη αρνήθηκε τις κατηγορίες και σε δεύτερη φάση κατεδάφισε αμερικανικό drone με τη πρόφαση ότι βρισκόταν σε δικό του εναέριο χώρο κι όχι σε διεθνή όπως υποστήριζε η αμερικανική πλευρά. Στη πορεία, το ιρανικό δεξαμενόπλοιο Grace 1 κρατήθηκε από τις Αρχές του Γιβραλτάρ υποψιαζόμενες τη μεταφορά ιρανικού πετρελαίου στη Συρία κατά παράβαση των ευρωπαϊκών κυρώσεων. Εν τέλει το ιρανικό σκάφος μετονομάστηκε σε Αdrian Darya 1, άλλαξε νηογνώμονα και κατευθύνθηκε προς τη Μεσόγειο όπου στις 3 Σεπτεμβρίου φαίνεται ότι απενεργοποίησε τον πομπό εντοπισμού του στα δυτικά της Συρίας και «χάθηκαν» τα ίχνη του. Ωστόσο, στη Σύνοδο των G7 στην Μπιαρίτζ της Γαλλίας τονίστηκαν οι καίριες διαφορές μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους σε διάφορα θέματα μεταξύ των οποίων και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν όπου παρά την απόπειρα άμβλυνσης της έντασης με τον Γάλλο ηγέτη ως διαμεσολαβητή, δε προέκυψε κάποια αξιοσημείωτη εξέλιξη.

Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν, και δεδομένου ότι το Ιράν αποτελεί ορθολογικό κρατικό παίκτη, υπάρχουν δύο επιλογές ως προς το πυρηνικό του πρόγραμμα: η ισραηλινή οδός ή η αιγυπτιακή.

Πιο συγκεκριμένα, με την πρώτη επιλογήθα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ισραήλ για τη δημιουργία πυρηνικού εξοπλισμού αγνοώντας τις διεθνείς συμφωνίες περί αποπυρηνικοποίησης. Θα αποχωρούσε από την Συνθήκη Μη Διαδόσεως των Πυρηνικών Όπλων και θα σχημάτιζε πυρηνικό οπλοστάσιο ανάλογο του ισραηλινού. Εξάλλου, οι Ιρανοί κατέχουν την τεχνογνωσία, την τεχνολογία και τις πρώτες ύλες. Για ο,τιδήποτε τους λείπει θα μπορούσαν να υιοθετήσουν την ισραηλινή προσέγγιση και να το αποκτήσουν με αθέμιτο τρόπο. Είναι άλλωστε ευρέως γνωστό ότι το Ισραήλ υποκλέπτει μυστικά πυρηνικής τεχνολογίας και κατασκευάζει εξοπλισμό από το 1950 με τη Δύση να εθελοτυφλεί.

Η αιγυπτιακή οδός είναι αυτή που ευθυγραμμίζεται με τη λογική και την φιλο-ειρηνική διάθεση. Ακολουθώντας αυτή την οδό, θα κινητοποιούσε κι άλλα κράτη της ευρύτερης περιοχής για τη δημιουργία μιας διεθνούς εκστρατείας αποπυρηνικοποίησης της Μέσης Ανατολής. Η Αίγυπτος ήδη πρότεινε από το 2015 στον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ, Μπαν Κι Μουν, να συγκαλέσει ένα Περιφερειακό Συνέδριο που θα εξέταζε τη δυνατότητα απαγόρευσης όπλων μαζικής καταστροφής στην Μέση Ανατολή. Η πρωτοβουλία αυτή όμως απορρίφθηκε τόσο από τις ΗΠΑ –κίνηση την οποία χαιρέτισε το Ισραήλ- όσο και από την Βρετανία και τον Καναδά.Υπό αυτές τις (παράδοξες) συνθήκες το Ιράν θα έπρεπε να επιδιώξει την αποπυρηνικοποίηση της Μέσης Ανατολής, διασφαλίζοντας τόσο τη δική του ασφάλεια όσο και των όμορων κρατών αλλά και εγκαταλείποντας το πυρηνικό του πρόγραμμα με αντάλλαγμα την απογόρευση όπλων μαζικής καταστροφής στην Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ. Αυτή η κίνηση θα ασκούσε πίεση στο Ισραήλ το οποίο προφασίζεται ότι το Ιράν είναι μια σοβαρή απειλή στη περιοχή. Το Ιράν και οι περιφερειακές του δυνάμεις θα μπορούσαν να ηγηθούν μιας τέτοιας πρωτοβουλίας αποπυρηνικοποίησης πόσο μάλλον σε μια εποχή όπου οι ισχυρότερες δυνάμεις, ήτοι ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα, αποσύρονται με ευκολία από διεθνείς συμφωνίες κι επιλέγουν την αναπαραγωγή κι εξάπλωση όπλων μαζικής καταστροφής από το πνεύμα συνεργασίας και την ειρήνη.

Εν μέσω αυτής της διπλωματικής και στρατιωτικής αρένας σε μια ζώνη που έχει χαρακτηριστεί ως σταυροδρόμι πολέμου και ειρήνης, με τις κυβερνοεπιθέσεις, το δίκτυο κατασκοπείας, τις δολοφονίες Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων και την διεθνή μυστική δράση για την αποτροπή του να συμπληρώνουν το τοπίο, το καίριο ερώτημα είναι τί θα μπορούσε να διαμορφώσει την μελλοντική στρατηγική του Ιράν στην διεθνή αρένα. Κατά τον Ρόμπερτ Κάπλαν, υπάρχει η πεποίθηση ότι παρά την επιρροή που αποκτά ακριβώς επειδή ορθώνει το ανάστημά του στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ, η πραγματική μέγιστη απήχησή του θα μπορούσε να εκδηλωθεί με την ανατροπή του καθεστώτος του ή εάν γίνει πιο φιλελεύθερο.

Ακριβώς λόγω του γεωγραφικού (και κατ’επέκταση ενεργειακού) του πλεονεκτήματος, μια πιο δημοκρατική υπόσταση θα μπορούσε να διεγείρει τεράστιο αριθμό μουσουλμάνων στην Κεντρική Ασία. Ανέκαθεν άλλωστε συντηρούσε παρακρατικές οργανώσεις αντισυμβατικού χαρακτήρα που σχηματίζουν οιωνεί μεταμοντέρνα αυτοκρατορία όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, το κίνημα Μαχντί στο Ιράκ και η Χαμάς στην Παλαιστίνη. Όπως βέβαια πάντα προσέγγιζε περισσότερο μια άμορφη πολυεθνική αυτοκρατορία παρά ένα συνηθισμένο κράτος.

Αυτός ο παράγοντας όμως που τόσο γεωγραφικά όσο και ιστορικά συνδέεται με τη πολιτική και στρατηγική του Ιράν και θα μπορούσε αναμφισβήτητα να το επαναπροσδιορίσει δεν είναι άλλος από το Ιράκ. Ένα Ιράκ με πιο δημοκρατικό χαρακτήρα θα είχε θετικό αντίκτυπο στον ιρανικό μεταρρυθμιστικό παράγοντα κι ως εκ τούτου στις στρατηγικές άσκησης εξωτερικής πολιτικής και στον διπλωματικό έλεγχο με απώτερο στόχο τη χάραξη νέας πορείας για την αντιμετώπιση των πυρηνικών δυνάμεων κι εξοπλισμών.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ Η εθνοθρησκευτική Δεξιά του Ισραήλ στις κάλπες του Σεπτεμβρίου Η Τεχεράνη ανακοίνωσε ότι το ιρανικό τάνκερ Adrian Darya εκφόρτωσε το φορτίο του σε ακτή της Μεσογείου