Η αξία των θετικών συναισθημάτων

11:04 23/8/2019 - Πηγή: Huffington Post Greece

Το 2000 ο ψυχολόγος, MartinSeligman, έκανε μια έκκληση που έδωσε μια νέα κατεύθυνση στην επιστήμη της Ψυχολογίας. Μήπως αντί να εστιάζουμε στα αρνητικά συναισθήματα πρέπει να μελετήσουμε και την ωφέλεια των θετικών, δηλαδή της χαράς, του ενδιαφέροντος, της αγάπης και της ευγνωμοσύνης; Έτσι γεννήθηκε η προσέγγιση της Θετικής Ψυχολογίας, οι μελέτες της οποίας δείχνουν πως σημασία δεν έχει τόσο η αντικειμενική πραγματικότητα που ζει κάποιος όσο το αν μέσα σε αυτήν μπορεί να βρει θετικές πλευρές. Οι έρευνες αυτές δείχνουν επίσης

πως όσοι βιώνουν στην καθημερινότητά τους θετικά συναισθήματα έχουν καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία, ζουν περισσότερα χρόνια και μπορούν να ανακάμπτουν πιο γρήγορα μετά από τις αντιξοότητες της ζωής.

Η Θετική Ψυχολογία δεν υποδεικνύει σε καμία περίπτωση πως πρέπει να ζούμε μια ζωή χωρίς λύπη, θυμό ή φόβο. Ακριβώς το αντίθετο. Όσο περισσότερο επιτρέπουμε τη βίωση των επώδυνων συναισθημάτων στον εαυτό μας τόσο πιο πολύ τα απαλύνουμε. Όταν παλεύουμε με τον εαυτό μας γιατί «δεν πρέπει να είμαστε θυμωμένοι, λυπημένοι ή φοβισμένοι», ο θυμός, η λύπη, ο φόβος γίνονται κύματα που μας πνίγουν. Όμως, αν και είμαστε εκπαιδευμένοι στο να χάνουμε το δάσος για τα δέντρα, μας καλεί να αρχίσουμε να ρίχνουμε στη ζωή μας θετικές σταγόνες. Για τον καθένα μπορεί να είναι κάτι άλλο, για άλλον μπορεί να είναι η σωματική άσκηση, για άλλον η καλλιτεχνική δημιουργία, για άλλον η καλή παρέα.

Η ευτυχία είναι υπόθεση πολύ προσωπική και καλούμαστε εμείς οι ίδιοι να βρούμε τα όσα μας δίνουν χαρά, εμείς οι ίδιοι να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να νιώσει χαρά. Η χαρά είναι ένα συναίσθημα αρκετά ενοχοποιημένο για πολλούς. Μεγαλώσαμε ακούγοντας πως πρέπει να δουλεύουμε πολύ, πως πρέπει να είμαστε επιτυχημένοι, πως πρέπει να βγάλουμε πολλά χρήματα. Συνεχώς λοιπόν πιέζουμε τον εαυτό μας για αυτούς τους στόχους και όταν δεν τα καταφέρνουμε βυθιζόμαστε σε απελπισία ή νιώθουμε πως δεν αξίζουμε. Όμως και η επιτυχία και το χρήμα συνηθίζονται και φαίνεται πως δεν είναι αυτά που φέρνουν την ευτυχία. Ευτυχία φαίνεται πως είναι οι στιγμές αγάπης, ενδιαφέροντος και ευγνωμοσύνης στην καθημερινότητά μας.

Η ευγνωμοσύνη είναι κάτι, στο οποίο δεν είμαστε προγραμματισμένοι. Συνήθως ό,τι καλό έχουμε το θεωρούμε δεδομένο. Αναγνωρίζουμε την αξία του μόνο όταν το χάσουμε. Είναι μια τραγικότητα της ανθρώπινης φύσης. Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν τον αληθινό τους εαυτό, όταν αρρωσταίνουν. Άλλοι είναι στα πρόθυρα του θανάτου και συνειδητοποιούν πως δεν έζησαν, πως δεν χάρηκαν τίποτα. Η ζωή σήμερα τρέχει με χίλια κι εμείς τρέχουμε μερικές φορές χωρίς να ξέρουμε πού πηγαίνουμε, επαναληπτικά και βαρετά, τρέχουμε γύρω από τον εαυτό μας χωρίς να βλέπουμε γύρω μας, χωρίς να απολαμβάνουμε τα όσα πολλά έχουμε και ποτέ δεν εκτιμάμε.

Μέσα σε όλη αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα που ζούμε, μέσα στη βία και τον τρόμο που σπέρνουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μέσα στην οικονομική ανασφάλεια της εποχής αξίζει να αναρωτηθεί κανείς για ποιο πράγμα μπορεί να ευγνώμων. Κι όμως υπάρχουν τόσα που θα τα εκτιμούσαμε μόνο αν δεν τα είχαμε. Καταρχήν το γεγονός ότι είμαστε ζωντανοί, μπορούμε να αναπνέουμε, να αντικρίζουμε την ομορφιά της ζωής. Πού είναι λοιπόν η ομορφιά; Στον ουρανό, στα πουλιά που πετούν, στα παιδικά γέλια, στη θάλασσα, στα δέντρα. Είμαστε τόσο απορροφημένοι από την αρνητικότητα, από τους στόχους μας, από τα καθήκοντα που όλα αυτά είναι σαν να μην περνούν ποτέ από τα μάτια μας. Και η υγεία μας γιατί να θεωρείται τόσο αυτονόητη; Είναι στη φύση του ανθρώπου να αρρωσταίνει, τι είναι αυτό που μας κάνει να πιστεύουμε πως εμείς θα είμαστε για πάντα υγιείς και άτρωτοι; Οι άνθρωποι που μας αγαπούν και τους αγαπάμε; Συνηθίζουμε να αναλωνόμαστε σε όσα κάνουν οι άλλοι και μας ενοχλούν. Συνηθίζουμε να θεωρούμε αυτονόητη την αγάπη των όσων μας αγαπούν και να νομίζουμε πως δικαιούμαστε να έχουμε από τους άλλους μόνο τη συμπεριφορά που επιθυμούμε. Αυτά και τόσα άλλα μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε ευγνώμονες, τα ταλέντα μας και αγαπημένα μας φαγητά, μια βόλτα, ο ύπνος, μια ταινία που μας συγκινεί ή ένα τραγούδι. Αν σε αυτά τα φαινομενικά και ασήμαντα δώσουμε λίγο χώρο, θα πάρουμε δύναμη.

Η θεωρία των θετικών συναισθημάτων, η θεωρία διεύρυνσης και δόμησης της Barbara Fredrickson, υποστηρίζει πως τα θετικά συναισθήματα διευρύνουν τις γνωστικές μας ικανότητες και ταυτόχρονα «χτίζουν» γνωστικούς, συναισθηματικούς, κοινωνικούς και σωματικούς πόρους. Όσο αφηνόμαστε δηλαδή στη βίωση θετικών συναισθημάτων τόσο πιο ανθεκτικοί μπορούμε να γίνουμε απέναντι στις αντιξοότητες που θα έρθουν. Το να νιώθουμε καλά λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί μια επένδυση για το μέλλον μας. Δεν είναι χάσιμο χρόνου που μας αποσπά από τα καθήκοντα, είναι κάτι που μας δυναμώνει ώστε να μπορούμε να εκπληρώσουμε πιο αποτελεσματικά αυτά τα καθήκοντα.

Τελικά δεν είναι εγωιστικό το να θέλουμε να νιώθουμε όμορφα. Είναι καθήκον μας απέναντι στον εαυτό μας. Μόνο όταν είμαστε καλά μέσα μας μπορούμε πραγματικά να δώσουμε στους γύρω μας, στα παιδιά μας, στους συντρόφους μας, στην κοινωνία. Μόνο τότε μπορούμε να κάνουμε όνειρα, να βρούμε έναν σκοπό που θα μας δίνει δύναμη, να ενταχθούμε σε ομάδες, να προσφέρουμε για να γίνει έστω και μια στάλα καλύτερος αυτός ο κόσμος. Μόνο έτσι μπορούμε να εμπνεύσουμε τους νέους να έχουν υγιείς διεξόδους, να προσπαθούν για κάτι καλό, να είναι υπεύθυνοι, να νοιάζονται για τον διπλανό τους.

Η άσκηση που προτείνουν η θετικοί ψυχολόγοι είναι πολύ απλή. Κάθε βράδυ σε ένα ημερολόγιο γράψτε τρία πράγματα που έγιναν μέσα στη μέρα σας και για τα οποία νιώθετε ευγνώμονες. Μπορείτε να τα μοιραστείτε με τα παιδιά σας ή με τον σύντροφό σας ή με άλλα αγαπημένα πρόσωπα. Αυτή η βίωση θετικών συναισθημάτων γίνεται τελικά εθιστική και μας κάνει να γινόμαστε όλο και πιο ανοιχτοί στο θετικό στοιχείο, που πριν παραβλέπαμε. Ο σοφός λαός έχει μιλήσει για το «μισογεμάτο και μισοάδειο ποτήρι». Η επιστήμη της Ψυχολογίας έρχεται τώρα να μελετήσει αυτό το φαινόμενο, έρχεται να πει πως τα θετικά συναισθήματα δεν είναι περιττά, ένοχα ή εγωιστικά μα ένας τρόπος να οδηγηθούμε στην πληρότητα και να ζήσουμε με ισορροπία.

Τέλος, φαίνεται πως υπάρχει ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που καθορίζει την ευτυχία μας.Νιώθουμε πως αξίζει να ζούμε μόνο όταν συνδέουμε τον εαυτό μας με κάποιο σκοπό, όταν μπορούμε να ονειρευτούμε, όταν τα όσα κάνουμε έχουν για εμάς κάποιο νόημα. Η αναζήτηση του νοήματος στη ζωή δεν είναι εύκολη υπόθεση, μπορεί να είναι ταραχώδης, να έχει ματαίωση μα είναι το πιο μεγάλο κίνητρο. Είναι μια εσωτερική περιπέτεια για τον καθένα διαφορετική. Χωρίς αυτήν την περιπέτεια όμως, χωρίς νόημα και σκοπό κοιτάζουμε χωρίς να βλέπουμε, οδεύουμε χωρίς να προχωράμε, αγαπάμε χωρίς να χαιρόμαστε και ζούμε τελικά χωρίς να ζούμε.