Κρίση αντιπροσώπευσης

08:49 17/8/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Conceptual image of an oversized ballot box and vote on top of Europe

Α) Το εσωτερικό πεδίο

Το ύψος της αποχής, που έφτασε το 58% του εκλογικού σώματος, συνιστά απονομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος και καθιστά προβληματική τη διακυβέρνηση της ΝΔ. Ήδη, στις δημοτικές εκλογές,

ο νέος δήμαρχος της Αθήνας εξελέγη με συμμετοχή μόλις του 26% του εκλογικού σώματος. 

Είχαμε πολλές φορές αναφερθεί  ίσως και αρκετά πρόωρα, στο οριστικό τέλος της ιστορικής περιόδου της Μεταπολίτευσης, με τη χειρότερη εκδοχή διακυβέρνησης –αυτή του ΣΥΡΙΖΑ– που ολοκλήρωσε την αριστερόστροφη ιδεολογική κυριαρχία των τελευταίων 50 ετών. Στον βαθμό που το αριστερό πρόταγμα δεν υποκαταστάθηκε από ένα νέο εθνικό όραμα, την κοινωνική κρίση της μνημονιακής περιόδου διαδέχθηκαν μια βαθύτερη παρακμή και μηδενισμός που διαπερνούν εκτεταμένα κοινωνικά στρώματα και ηλικιακές ομάδες. Τα κόμματα, έχοντας μετατραπεί όλα αυτά τα χρόνια σε ιμάντες μεταβίβασης οικονομικών συμφερόντων, πρεσβειών και επαγγελματιών της πολιτικής, έχουν αποκλείσει πλήρως την κοινωνική συμμετοχή από τη διαμόρφωση θέσεων. Η άθλια κατάσταση των τοπικών οργανώσεων των κομμάτων και η αδρανοποίηση θεσμών της τοπικής αυτοδιοίκησης (συνελεύσεις, δημοψηφίσματα κ.ο.κ.) ή και της Εκκλησίας, είναι απολύτως ενδεικτικές. 

Η μετατροπή της πολιτικής σε lifestyle και τηλεοπτικό θέαμα εδραιώνει την παθητικότητα, με αποτέλεσμα μόλις το 6% της ηλικιακής ομάδας 18 έως 25 να ψηφίσει σε αυτές τις εκλογές. Στο άλλο οργανικό κομμάτι του ελληνισμού που απειλείται, στην Κύπρο, εξελέγη ο youtuber Φειδίας, σύμβολο της αντιπολιτικής, που βρήκε απήχηση μέσα από ακρότητες στα κοινωνικά δίκτυα.

Το ποσοστό του 28,2% της ΝΔ, που αντιστοιχεί σε 1,1 εκατ. ψηφοφόρους, αποτελεί το χαμηλότερο ποσοστό του κόμματος σε όλη την περίοδο της Μεταπολίτευσης, ακόμα και εκείνης των Μνημονίων.

 Η υπερψήφιση της  ΝΔ το 2019 αποτέλεσε μια τακτική επιλογή ενός πλειοψηφικού κομματιού των μεσαίων στρωμάτων και είχε αντίκρυσμα αν συνυπολογίσουμε τους χειρισμούς στον Έβρο, την αποτελεσματικότερη φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων στο Αιγαίο, τις αμυντικές συμφωνίες, την κοινωνική στήριξη κατά την περίοδο της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. 

Στη δεύτερη θητεία της όμως, η ΝΔ, επιχειρώντας την εδραίωσή της στον «μεσαίο χώρο», απομακρύνθηκε από την παραδοσιακή της βάση, ιδιαίτερα με τη θέσπιση του γάμου των ομοφυλοφίλων, η οποία δεν αντισταθμίστηκε έστω από μια εθνική στρατηγική για το δημογραφικό, μέχρι την υιοθέτηση του κατευναστικού δόγματος με την Τουρκία και την υπαναχώρηση στο μεταναστευτικό μετά το ναυάγιο της Πύλου. Η ΝΔ έχασε το 15% των αγροτών λόγω της νέας ΚΑΠ  και των δυσλειτουργιών του ΟΠΕΚΕΠΕ στην καταβολή των αποζημιώσεων, το 17% των ελεύθερων επαγγελματιών λόγω οριζόντιων τεκμηρίων, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία του μεσαίου χώρου απείχε, λόγω αναποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση της ακρίβειας, της ανασφάλειας, της υποβάθμισης της δημόσιας υγείας, της προβληματικής λειτουργίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. 

Από τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας φάνηκε πως τη ΝΔ την ψήφισε μόνο η κομματική της βάση, ή τουλάχιστον ό,τι έχει απομείνει από αυτή και το ποσοστό της θα ήταν ακόμα μικρότερο αν έλειπε η υποψηφιότητα του Φρέντη Μπελέρη. Ίσως η εκλογή Μπελέρη να σηματοδοτεί το μόνο θετικό πολιτικό αποτέλεσμα, δεδομένης της προβολής σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο των αυθαιρεσιών του αλβανικού κράτους έναντι των περιουσιών της ελληνικής μειονότητας και της παράνομης φυλάκισης του εκλεγμένου δημάρχου. 

Την ήττα της ΝΔ όμως δεν κεφαλαιοποίησε η αντιπολίτευση. Ο Κασσελάκης, με θεατρινισμούς και Life style, έχοντας τη σκανδαλώδη προβολή από το μηντιακό σύστημα, προσεταιρίστηκε ένα απολιτίκ κοινό νέων και λούμπεν – για ακόμα μια φορά πρώτευσε λαμβάνοντας το 88% στις φυλακές Κορυδαλλού. Έχασε όμως ένα σημαντικό κομμάτι της παραδοσιακής αριστερής βάσης του κόμματος. Ακόμα και οι 590 χιλ. ψήφοι που έλαβε ίσως να ήταν πολύ λιγότεροι αν εξέλειπαν οι αναφορές του περί πατριωτικής Αριστεράς. Ο Ανδρουλάκης, από την άλλη, παρά τις επιπλέον 70 χιλ. ψήφους,  βρίσκεται μακριά από την όποια προοπτική αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ενδεικτικό της κρίσης του ΠΑΣΟΚ αποτελεί η 7η θέση του γραμματέα του κόμματος Σπυρόπουλου και ευτύχημα η εκλογή του Μανιάτη. 

Τελικώς, η όποια προοπτική κυβερνησιμότητας της Κεντροαριστεράς απαιτεί υπέρβαση των μικρομέγαλων ηγεσιών τους και επανεθεμελίωση του χώρου με πατριωτικό πρόσημο, εγχείρημα πολύ δύσκολο, δεδομένου ότι η Κεντροαριστερά ήταν η μήτρα του εθνομηδενισμού ήδη από τη δεκαετία του ’90. 

Κερδισμένοι των ευρωεκλογών τα κόμματα που αποτελούν ρωσική επιρροή: το ΚΚΕ και η Ελληνική Λύση. Το ΚΚΕ εδραιώνεται ως κυρίαρχη δύναμη στην Αριστερά εκλέγοντας εκ νέου ευρωβουλευτές τον Κώστα Παπαδάκη και τον Νίκο Αλαβάνο, που είχαν ψηφίσει κατά της παραπομπής Πούτιν και Λουκασένκο σε ειδικό δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου. Ο δε Γραμματέας κ. Κουτσούμπας φρόντισε να αναπαραγάγει την ψεύτικη είδηση περί εξαγοράς καζίνο στα κατεχόμενα από τον Ζελένσκι αλλά δεν είχε την ίδια ευαισθησία όταν ο Λαβρώφ αποκάλεσε τα Κατεχόμενα Τουρκική δημοκρατία της Βορείου Κύπρου. 

Η Ελληνική Λύση, που επίσης εδραιώνεται στον χώρο δεξιότερα της ΝΔ, εκμεταλλευόμενη τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τη  Συμφωνία των Πρεσπών, και τις αλγεινές εντυπώσεις των δηλώσεων περί Μακεδονισμού του VMRO. Ο κ. Βελόπουλος δήλωσε ήδη έτοιμος για διακυβέρνηση, ίσως για να επισπεύσει την αγορά των ρωσικών πυροσβεστικών Beriev και των τουρκικών πυραύλων, έναντι των F-35, συμβάλλοντας στη στήριξη της πολεμικής βιομηχανίας της γείτονος! 

Η Αφροδίτη Λατινοπούλου, υποστηριζόμενη από ένα κομμάτι της ΝΔ, και αξιοποιώντας τη δύναμη των κοινωνικών δικτύων για να προβάλει τον αντι-wokισμό, την κριτική στην πολιτική ορθότητα και στην ισλαμοποίηση, πέτυχε την εκλογή της και θέτει υποθήκη για το μέλλον.

Στους κερδισμένους επίσης η Πλεύση Ελευθερίας που εκμεταλλεύτηκε την άθλια διαχείριση της κυβέρνησης στην την τραγωδία των Τεμπών. Επίσης, η ΝΙΚΗ που, με την εργαλειοποίηση του θρησκευτικού συναισθήματος μιας μερίδας πιστών, κατάφερε να στείλει στο Ευρωκοινοβούλιο έναν celebrity του NOMADS, αφήνοντας στη 13η θέση τον αγωνιστή του Βορειο-ηπειρωτικού, Κυριακού! 

Η επικράτηση του τουρκικού μειονοτικού κόμματος ΚΙΕΦ στους νομούς της Ροδόπης και της Ξάνθης, παρά τη μεγάλη μείωση των ψήφων του (από τις 42 χιλ. το 2014 και τις 40 χιλ. το 2019, στις 28 χιλ. σήμερα), αποτελεί κύρια ευθύνη του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν κατέβασαν συνδυασμό στις περιοχές αυτές. Θα πρέπει να επισημανθεί η χαμηλή απήχηση της κ. Νατσουλίδου που συμμετείχε στο ΚΙΕΦ ως εκπρόσωπος των Σλαβομακεδόνων, που έλαβε μόλις 1500 ψήφους έναντι των 6.500 που είχε πάρει το Ουράνιο Τόξο στις Ευρωεκλογές του 2019. 

Παρά τη μείωση των ποσοστών του, το κόμμα θέλει να  αποτελέσει ενδεχομένως πυρήνα ευρύτερου μειονοτικού κόμματος, με τη συμβολή και Αλβανών, όπως παρότρυνε ο Ράμα στην πρόσφατη ομιλία του στην Αθήνα. Αν και η υποψήφια του κόμματος Βαρουφάκη, κ. Πάτυ Βαρδάμη, που μιλούσε ανοιχτά για αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα, κατετάγη 25η με μόλις 2.400 σταυρούς. 

Β) Σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Παρά την αύξηση των ποσοστών των κομμάτων που πλαισιώνουν τις κοινοβουλευτικές ομάδες δεξιότερα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP): τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς (ECR) και την Ομάδα της Ταυτότητας και της Δημοκρατίας (ID),  η σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου δεν ανατράπηκε.

Οι μεγάλοι χαμένοι ήταν οι Φιλελεύθεροι, με απώλεια 21 εδρών, κυρίως λόγω της ήττας του Μακρόν στη Γαλλία (Ensemble RE), και οι Πράσινοι, με απώλεια 18 εδρών, που πλήρωσαν τις επιπτώσεις της πράσινης συμφωνίας στο αυξημένο κόστος της ενέργειας και στην ΚΑΠ. Ωστόσο, η αύξηση των εδρών του Λαϊκού Κόμματος (EPP) κατά 10 έδρες και η σχετική διατήρηση των εδρών των Σοσιαλδημοκρατών (S&D) προήλθε από τα αποτελέσματα των εκλογών στις χώρες της Βαλτικής, της Σουηδίας και της Πολωνίας που, απ’ ότι φαίνεται, αναλαμβάνουν τα ηνία της διατήρησης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος απέναντι στη ρωσική απειλή, έναντι του εξασθενημένου γαλλογερμανικού άξονα. 

Οι πρόωρες εκλογές στη Γαλλία και ο κίνδυνος επικράτησης της φιλοπουτινικής Λεπέν, η κατάρρευση του κυβερνητικού σχηματισμού Σοσιαλδημοκρατών και Πράσινων στη Γερμανία, η παραίτηση του Βέλγου πρωθυπουργού και οι πρόωρες εκλογές στην Αγγλία συνιστούν μια βαθύτερη πολιτική αποσταθεροποίηση της Γηραιάς Ηπείρου, τη στιγμή που ο πόλεμος με την Ουκρανία βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σημείο του, ενώ επίκεινται οι αμερικανικές εκλογές. 

Κάποια κόμματα της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς, όπως των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών και του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Δανίας, υποχρεώθηκαν να προσαρμόσουν την πολιτική τους ατζέντα στις ανησυχίες του εκλογικού σώματος και στην πραγματικότητα. Παρότι είναι ακόμα νωρίς, η νέα ηγεσία της Ευρώπης θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητα πολιτικές επανεκκίνησης της Ευρώπης, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις προτάσεις των Ευρωπαίων Συντηρητικών. Πολιτικές από την ευρωπαϊκή άμυνα και την ασφάλεια, το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση έως την αντιμετώπιση του κόστους της πράσινης μετάβασης, τη βιομηχανική και τεχνολογική ανασυγκρότηση της Γηραιάς Ηπείρου.

Η Ευρώπη, που σήμερα μπορεί να καλύψει μόνο το 5% των αναγκών της στην άμυνα, βρίσκεται μπροστά σε μεγάλους κλυδωνισμούς που προκαλεί ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός με την Ευρασία, οι δύο μεγάλοι πόλεμοι στη γειτονιά της και τα αυξανόμενα μεταναστευτικά ρεύματα από την Αφρική και την Ασία. Το μοντέλο μιας Ευρώπης που στηρίζεται στην αμυντική προστασία των ΗΠΑ, στη φτηνή ενέργεια του ρωσικού αερίου, στα φτηνά εισαγόμενα προϊόντα από την Κίνα και στο χαμηλό εργατικό κόστος από τους μετανάστες της Ασίας και της Αφρικής έχει τελειώσει οριστικά και πρέπει να αλλάξει «άρδην». 

Όσο για την ελληνική κυβέρνηση, είτε θα αποκτήσει όραμα αντιλαμβανόμενη πλήρως τα διακυβεύματα μιας ακριτικής χώρας που απειλείται με εξαφάνιση και θα πρωταγωνιστήσει στην Ευρώπη ως επιταχυντής αυτής της μεγάλης αλλαγής είτε, αργά η γρήγορα, θα καταποντιστεί.