Λευτέρης Παπακώστας: Το θέατρο οφείλει να σε καλεί να πάρεις θέση

14:04 5/2/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

«... Και πριν συναντήσω τον Αντώνη και τον Κωνσταντίνο τους θεωρούσα φίλους. Από το έργο, το ίδιο το κείμενο. Έλεγα ότι υπάρχει ταύτιση στη σκέψη, στις λέξεις. Χωρίς να τους γνωρίζω, χωρίς να με γνωρίζουν. Βλέπω τόσα κοινά τοπία με αυτούς τους ανθρώπους, ώστε τους αποκαλώ φίλους μου…», λέει στη HuffPost ο Λευτέρης Παπακώστας, περιγράφοντας επί της ουσίας την ανεξήγητη εκείνη συγγένεια που αισθανόμαστε με τον δημιουργό ενός έργου που καταφέρνει να αγγίξει τον πυρήνα μας.

Γεννημένος στα Γιάννενα, αθλητής ενόργανης γυμναστικής επί μία δεκαετία, χάρη στην οποία έμαθε «τι

σημαίνει πειθαρχία ως προς τον στόχο», προσανατολισμένος στα 18 του σε μία εντελώς διαφορετική κατεύθυνση -«μέχρι την έναρξη των σπουδών μου στην Πάτρα, ούτε ποιήματα στο σχολείο δεν έλεγα»-, ανακάλυψε από τα πρώτα μαθήματα υποκριτικής «έναν ολόκληρο κόσμο, που στην πορεία ξεπερνάει κι εσένα τον ίδιο και γίνεται κάτι άλλο».

Ηθοποιός που μετά από λίγα χρόνια πέρασε στη σκηνοθεσία, σκηνοθετεί το έργο των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη «Το Σπίτι με τα Δώρα», που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου 2001 και παρουσιάζεται από τις 5 Φεβρουαρίου, στο θέατρο «Χώρος».

Λευτέρης Παπακώστας

Ένα έργο με τρεις ηρωίδες, που, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς, «μεταφέρουν τις αποσκευές τους και τις ανοίγουν μπροστά στον θεατή. Έχουν μέσα τραύματα ανεπούλωτα, ιστορίες ανείπωτες, μνήμες που θέλουν να ξεχάσουν, αναιρέσεις και διαψεύσεις, πίκρες, κομμάτια από ζωές άλλων που ονειρεύτηκαν αλλά δεν πρόλαβαν να χαρούν. Είναι ευάλωτες και αποφασισμένες να βιώσουν αυτό που τους δωρήθηκε, πληρώνοντας τελικά το κόστος των επιλογών τους που υπερβαίνει το μέτρο και τον κανόνα».

-Πώς ανακαλύψατε «Το Σπίτι με τα Δώρα»;

Το έργο έφτασε σε μένα μέσω της Ανθής Γουρουντή με την οποία συνεργαστήκαμε πέρυσι -συνεργαζόμαστε κι εφέτος στο Σπίτι με τα Δώρα- στην παράσταση «Πάκο Γιούνκε». Μόλις το διάβασα, είπα, κλείσαμε. Πρέπει να γίνει οπωσδήποτε. Ήξερα ότι έχει βραβευθεί, αλλά πρώτα το διάβασα και μετά έψαξα να βρω πότε ανέβηκε τελευταία φορά. Κανονικά, το έργο αυτό έπρεπε να ανεβαίνει κάθε δύο ή τρεις χρονιές. Να δοκιμάζονται νεότερες και μεγαλύτερες ηλικιακά ηθοποιοί, να αναμετριούνται νέοι σκηνοθέτες με ένα κείμενο το οποίο είναι μεταξύ ρεαλισμού και ποίησης, γιατί εκεί βρίσκεται: Ξεκινάει με ένα ρεαλιστικό φορτίο και οδηγείται στην ποίηση. «Το Σπίτι με τα Δώρα» είναι τσεκούρι.

-Οι τρεις παράλληλες ιστορίες του έργου πού τέμνονται;

Ενώ έχει μία δυστοπική ατμόσφαιρα, διαδραματίζεται σε ένα δυστοπικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον -θίγοντας και ζητήματα φύλου-, το έργο έχει θετικό πρόσημο. Γιατί οι τρεις ηρωίδες προσπαθούν, δεν παραιτούνται. Ασχέτως εάν διαλύονται -κάθε μία για τους δικούς της λόγους- προσπαθούν μέσα από αυτό που ζουν να επιβιώσουν. Να πολεμήσουν ό,τι μπορούν να πολεμήσουν.

-Και με δύσκολες αποφάσεις.

Όταν παλεύεις και συγκρούεσαι παίρνεις δύσκολες αποφάσεις. Πρέπει να επιλέξεις. Ο αγώνας αυτών των γυναικών, η ανάγκη να αγωνιστούν είναι το φως. Η δυστοπία υπάρχει και βγαίνει, αλλά το θετικό πρόσημο του έργου είναι αυτό.

Οι συντελεστές της παράστασης με τους συγγραφείς

-Δεν φοβάστε τα έργα που καταπιάνονται με σκληρά θέματα.

Καλώς ή κακώς τα σκληρά έργα αλλάζουν την οπτική. Τα σκληρά έργα πετάνε -το λέω απλά- το μπαλάκι στον θεατή. Να κατανοήσει; Να αποδεχθεί; Να μην αποδεχθεί; Να συμφωνήσει; Να μην συμφωνήσει; Το ζητούμενο είναι να φύγει μετά για το σπίτι και να αναρωτηθεί, τώρα εκεί, τι συνέβη; Ακόμη κι αν δεν συμφωνήσει. Μπορεί να πει, για παράδειγμα, καλύτερη η πατριαρχία. Εγώ έτσι ζω, με τη γυναίκα υποχείριο, έρμαιο των ανδρών. Αλλά ξέροντας ότι έχει αυτή τη θέση. Καθαρά. Χωρίς να κρύβει την άποψη του. Το θέατρο οφείλει να σε καλεί να πάρεις θέση. Γι’ αυτό είπα ότι «Το Σπίτι με τα Δώρα» είναι τσεκούρι.

-Ποια από τις τρεις ιστορίες, τις τρεις ηρωίδες σάς συγκινεί περισσότερο;

Δεν εμπλέκομαι με τους χαρακτήρες ως προς το δικό μου φορτίο. Σε έναν μήνα, όταν θα έχω πάρει την απόσταση μου από το υλικό και θα παρακολουθώ αυτό που έχουμε δημιουργήσει, θα εμπλακώ. Τώρα δεν μπορώ. Ήδη από την ώρα που το διάβαζα δεν εξέταζα τα πρόσωπα ξεχωριστά, αλλά το έργο ως μία ενότητα.

Λευτέρης Παπακώστας, Κωνσταντίνος και Αντώνης Κούφαλης

-Η άποψη σας για τις επεμβάσεις των σκηνοθετών στα θεατρικά έργα; Συχνά είναι τόσο εκτεταμένες ώστε το πρωτότυπο κείμενο σχεδόν δεν αναγνωρίζεται.

Κι εγώ γράφω -αλλά δεν θέλω να πω αυτό. Θέλεις να το αλλάξεις; Ανέβασε το πρώτα ως έχει, αναμετρήσου με το έργο, κερδισμένος θα βγεις. Ειδικά ένα σύγχρονο κείμενο, πρέπει να το σεβαστείς. Τώρα, ο Σαίξπηρ μπορεί να θέλει μια αλλαγή. Είναι εύκολο να επέμβεις σε ένα έργο εκεί που σε βολεύει -επειδή κάτι θέλεις να βγάλεις σε μία σκηνή, σε μία κατάσταση, σε μία αισθητική. Είναι λίγο εύκολο να το μετακινήσεις στα δικά σου θέλω. Πήγαινε λίγο με τον συγγραφέα. Μην παρατάς τόσο εύκολα το έργο. Έχει πονέσει, έχει ματώσει ο συγγραφέας. Κι έχει μία αξία. Εάν δεν έχει αξία γιατί έκανες την επιλογή να το ανεβάσεις;

-Πού θα θέλατε να είστε σε δέκα χρόνια; Τι να έχετε καταφέρει στο θέατρο;

Δέκα χρόνια; Αυτό είναι πολύ μακρινό (γέλια). Θέλω να κάνω δουλειές που με ενδιαφέρουν, με ανθρώπους που με ενδιαφέρουν, να πάρω από αυτούς, να δώσω σε αυτούς, και να εμπλακούμε όλοι μαζί μήπως και καταφέρουμε να ανακαλύψουμε κάτι. Τον εαυτό μας, ίσως; Αυτό μου αρκεί.

-Μεταξύ (θεατρικής) δόξας και λόξας;

Θα μείνω στη λόξα.

-Δηλαδή, δεν ονειρεύεστε σε δέκα χρόνια να σκηνοθετήσετε στην Επίδαυρο με την Πρώτη Κρατική Σκηνή και μία μεγάλη παραγωγή στη διάθεση σας;

Ναι. Θα ήθελα. Σκέφτομαι τα θέματα που σε βοηθούν να κάνεις πιο άνετα ένα έργο. Μπορεί από την άλλη, να σου έρθουν μαζί μ’ αυτό και άλλα προβλήματα. Αλλά δεν είναι αυτοσκοπός. Δεν θα πάθω κάτι αν δεν το κάνω. Αν συναντηθώ με έναν συνάδελφο και παίξουμε εδώ -εδώ που καθόμαστε τώρα και μιλάμε- μία παράσταση που θα δουν τρία άτομα και μετά από δέκα χρόνια ξανασυναντηθούμε και κάνουμε μία παραστασάρα που θα μας μείνει αξέχαστη, όχι ως αποτέλεσμα, ως διαδικασία, αυτό μου αρκεί.

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Λευτέρης Παπακώστας

Πρωτότυπη μουσική: Ανθή Γουρουντή

Μουσικός επί σκηνής (τσέλο): Κλεοπάτρα Δαρδάλη

Σκηνική εγκατάσταση/κατασκευή: Λευτέρης Παπακώστας, Μαρίνα Μηλιάρη

Βοηθός Σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Γεωργίου

Κοστούμια/σκηνικά αντικείμενα : Σπύρος Γκέκας

Φωτισμοί/Φωτογραφίες: Παύλος Μαυρίδης

Hair stylist / make up artist (φωτογράφισης): Βίκυ Χατζή

Παίζουν:

Μικαέλα Δανά: Βασιλική

Μαρία Καρακίτσου: Ελένη