Μα δεν τελειώσαμε, πια, με τις συντάξεις; Το ΔΝΤ και η πορεία σε παραζάλη

19:05 28/9/2016 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ηρεμία μετά την καταιγίδα

Από τον Αύγουστο του 2015 ως τον Μάιο του 2016 μιλούσαμε συνεχώς για συντάξεις. Ο αποκλεισμός της πρόωρης συνταξιοδότησης συνεχίστηκε από το πόρισμα της επιτροπής σοφών ως την ψήφιση μνημονιακού νόμου. Ο νόμος Κατρούγκαλου του Μαΐου ενοποίησε δομές, αύξησε εισφορές και έφερε τα πάνω-κάτω στο σύστημα και στις ατομικές προσδοκίες του καθενός. Η ειδησεογραφία από τότε ασχολείται με τα απόνερα του νόμου εκείνου: ποια σύνταξη και πότε θα περικοπεί, τις διοικητικές δυσκολίες και τα συνήθη προβλήματα

στην χρηματοδότηση των συντάξεων. Ο προβολέας της στρατηγικής όμως έχει μετακινηθεί.

Ξεμπερδέψαμε δηλαδή με τις συντάξεις - επί τέλους;

Η Κυβέρνηση, έχοντας περάσει τον νόμο με δυσκολία, το διαλαλεί με κάθε ευκαιρία. Η Αντιπολίτευση, σε χαμηλότερους τόνους, εστιάζει σε διοικητικές αδυναμίες, υπονοώντας ότι το πρόβλημα είναι το «ποιος» και όχι το «πώς» κυβερνάει. Το τελευταίο που επιθυμούν όλοι είναι μια συζήτηση επί της ουσίας - τι απομένει να γίνει; Πιο σημαντικά: μήπως χρειάζονται διορθώσεις, αναθεωρήσεις, επαναπροσαναλισμοί;

Η διακομματική μεταρρυθμιστική κόπωση συνεπάγεται γενικό σιωπητήριο.

Η Ελλάδα και μαζί της οι Ελληνες είμαστε σε μια αναγκαστική πορεία σε δύσβατο ορεινό τοπίο. Η απότομη άνοδος και οι συχνές στροφές στο μονοπάτι μας έχει προσθέσει παραζάλη στον φυσιολογικό ίλιγγο. Δε γνωρίζουμε πού βρισκόμαστε, πού πάμε. Δε θέλουμε να ξέρουμε πού βρίσκεται ο γκρεμός. Προτιμούμε απλώς να ακολουθούμε τους οδηγούς πηγαίνοντας βήμα-βήμα. Να μη σηκώνουμε το βλέμμα στον ορίζοντα, μην τύχει και δούμε κάτι που δε μας αρέσει.

Βαρομετρικό χαμηλό στον ορίζοντα;

Η Εκθεση του ΔΝΤ έρχεται να κλονίσει την τεχνητή ευδαιμονία. Κάνει αυτό που αποφεύγουν όλοι, ανοίγοντας θέματα που προτιμούμε ερμητικά κουκουλωμένα. Μας θυμίζει ποια είναι η πραγματική πορεία και όχι αυτή στην οποία θα θέλαμε να βρισκόμαστε. Χτυπάει αυτόν τον κώδωνα κινδύνου - όχι ακόμα τον συναγερμό - που είχαν προσπαθήσει όλοι να βραχυκυκλώσουν. Τι λέει, λοιπόν, η έκθεση;

Αν και η προσαρμογή ήταν μεγάλη και έχει φορτώσει μεγάλο κόστος στην κοινωνία, ο γκρεμός δεν έχει απομακρυνθεί. Το ΔΝΤ τον αποκαλεί ευγενικά «υψηλοί καθοδικοί κίνδυνοι» (high downside risks). O σημαντικότερος κίνδυνος, κατά το ΔΝΤ, προέρχεται από τις συντάξεις. Αν και τα μέτρα αποδίδουν μια μείωση γύρω στο 1% του ΑΕΠ, το έλλειμμα συντάξεων παραμένει μακράν το μεγαλύτερο στην ΕΕ - 11 % του ΑΕΠ, πενταπλάσιο σχεδόν του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Το έλλειμμα προκύπτει από δύο παράγοντες:

Το ΔΝΤ, δηλαδή, με έμμεσο τρόπο μας υπενθυμίζει ότι ο γκρεμός υπάρχει και είναι κάπου μπροστά μας. Το πού ακριβώς και πώς να τον αποφύγουμε είναι δικό μας θέμα.

Πρώτον, οι συντάξεις είναι υψηλές. Οι απολαβές «οσων πρόλαβαν» να συνταξιοδοτηθούν πριν τον Ιούνιο παραμένουν πολύ υψηλότερες από αυτό που μπορεί να αντέξει το σύστημα. Κατά πάσα πιθανότητα, το ΔΝΤ πείστηκε από το νέο σύστημα Κατρούγκαλου ότι οι νεοεκδιδόμενες συντάξεις δεν θέτουν προβλήματα βιωσιμότητας. Ετσι το ΔΝΤ προτάσσει ως λύση τον επανυπολογισμό όλων των παλαιών συντάξεων με βάση τους νέους κανόνες. Αυτό ήδη προγραμματίζεται για το 2018, όμως το ΔΝΤ επιμένει να γίνει ταχύτερα και (κυρίως) χωρίς βαυκαλισμούς περί «ατομικής διαφοράς» για να αποτραπούν μειώσεις. Το κείμενο υπονοεί ότι οι περικοπές πρέπει να επεκταθούν στην πλειοψηφία των συντάξεων, δηλαδή και σε αυτές κάτω των 1000 ευρώ. Η υπερπροστασία των χαμηλών συντάξεων έχει μειώσει κατακόρυφα την φτώχεια των ηλικιωμένων, στερώντας όμως πόρους από πιο επείγουσες κοινωνικές ανάγκες, όπως το εγγυημένο εισόδημα ή τους ανέργους.

Δεύτερον, οι εισπράξεις είναι χαμηλές. Το ΔΝΤ επικαλείται την κατάρρευση των εσόδων. («υψηλοί .. συντελεστές σε περιορισμένες φορολογικές βάσεις, και από επιδείνωση στην κουλτούρα πραγματοποίησης πληρωμών»). Η διεύρυνση της φορολογικής βάσης στις εισφορές υπονοεί την επιβολή ποσοστιαίων εισφορών σε όσους ως τώρα πλήρωναν εισφορές με κλάσεις - αγρότες και επαγγελματίες. Είναι σημαντικό όμως ότι το ΔΝΤ αναφέρει ταυτόχρονα την ανάγκη μείωσης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Λέει δηλαδή: «να πληρώσουν όλοι μεν, αλλά όχι όσο τους βάζετε τώρα».

Το ΔΝΤ, δηλαδή «χτυπάει μια στο καρφί και μια στο πέταλο». Επικροτεί κρίσιμες επιλογές του Νόμου Κατρούγκαλου, αλλά μόνο κατά το ήμισυ, αφού περιέχει σαφείς διαφοροποιήσεις. Ως προς τις συντάξεις, οι νέες συντάξεις του νόμου είναι μεν βιώσιμες, αλλά (α) οι αλλαγές πρέπει να επεκταθούν και «σε όσους πρόλαβαν», ενώ (β) η προστασία προς τις χαμηλές συντάξεις πρέπει να μειωθεί. Ως προς τις εισφορές, είναι ορθή η επέκταση των ποσοστιαίων εισφορών αλλά το σημερινό ύψος των εισφορών αυτών οδηγεί σε μεγάλη εισφοροδιαφυγή.

Αντιθέτως, το ΔΝΤ δεν αμφισβητεί την επιλογή για τη δομή του συστήματος. Συντάσσεται δηλαδή με τον ΣΥΡΙΖΑ, την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ που θέλουν ένα αποκλειστικά κρατικό διανεμητικό σύστημα καθορισμένων παροχών με σχετικά γενναιόδωρες συντάξεις. Δεν εξετάζει, δηλαδή, το επιχείρημα ότι οποιαδήποτε αύξηση εισφορών σε αυτό το σύστημα, θα είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη, αφού η εκτενής αναδιανομή υποσκάπτει το βασικό κίνητρο συμμετοχής για τον νέο ασφαλισμένο. Το ΔΝΤ, δηλαδή, με έμμεσο τρόπο μας υπενθυμίζει ότι ο γκρεμός υπάρχει και είναι κάπου μπροστά μας. Το πού ακριβώς και πώς να τον αποφύγουμε είναι δικό μας θέμα. Αλλά για να το βρούμε πρέπει να ξεπεράσουμε την παραζάλη.

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.